“Kada polititičari kandiduju određenu politiku za izbore a onda i prođu, zahvaljujući upravo tom političkom programu, u Narodnu skupštinu ili skupštine jedinica lokalnih samouprava oni često mjenjaju poltički dres, odnosno izigravaju volju biračkog tijela. To je krađa kao i svaka druga. Korijen čitavog problema je 2014.godina kada je vlast na čelu sa SNSD-om bukvualno kupila dva “papka” i potom imala većinu u NSRS”, ističe Stefan Blagić iz Restarta.
Internet baza političkih preletača koju su napravili aktivisti Restarta datira iz period od jula 2018.godine do danas i do sada sadrži 110 imena na nivo Republike Srpske. U bazi se nalaze neka poznata imena iz Narodne skupštine Republike Srpske ali i iz skupština lokalnih zajednica. Do sada kažu da računaju da su popisali dvije trećine preletača u Srpskoj, a pozivaju i građane da sami unose podatke o političarima koji su to uradili, pogotovo na lokalnom nivou.
“Mi smo napravili bazu političkih preletača koja datira od 1.7. 2018.godine do danas, a razlog zašto nismo išli na još jedan period unazad jeste što je cifra toliko ogromna da se to prosto nije moglo uraditi, niti se više i sami političari sjećaju ko je kad i gdje prelazio u koju partiju. Napravili smo metodologiju koja se sastoji iz toga gdje smo zaključili da nije isto kad neko pređe iz opozicije u vlast i kada neko pređe iz vlasti u opoziciju. Tako smo u bazi napravili crvene, žute i zelene kartone, gdje zeleni predstavljaju one koji su prešli iz vlasti u opoziciju, žuti kartoni obiježavaju one koji su prelazili iz opozicije u drugu opozicionu stranku, dok crveni kartoni obilježavaju one koji su prešli iz opozicije u neku od stranaka koje čine vlast”, ističe Blagić.
Iz Restarta poručuju da ovaj fenomen možda nužno ne bi imao negativan predznak da političari prelaze iz stranke u stranku iz ideoloških razloga, ali pravi razlog je, najčešće, lični interes.
“Mi u Srpskoj imamo slučajeve i tzv. duplih preletača a to znači da su znači da su određeni ljudi prelazili iz opozicije u vlast a onda se dešavalo da ta stranka ponovo postane opoziciona a onda su ti isti ti parlamentarci prelazili opet u neku drugu stranku koja je bila u vlasti. To se sve radi za vrijeme jednog mandata. Dupli preletači su u našoj bazi označeni dva puta, a to su u našoj bazi Andrea Dorić i Slavko Gligorić, s tim što je situacija sa Gligorićem je malo čudna zato što je on prešao iz DNS-a u Nezavisni klub poslanika pa tek onda u Socijalističku partiju”, dodaje Blagić.
Iz Restara nude i moguće rješenje postojeće situacije.
“Iako na prvu djeluje da bi dodjela mandata partiji a ne pojedincu bilo dobro rješenje, to u stvari nije dobro rješenje. U demokratijama se nigdje ne primjenjuje u razvijenim demokratijama, a razlog je prost jer time vrhovi političkih partija a najčešće lideri političkih partija dobijaju svu moć u svoje ruke, a pogotovo u partokratskom društvu kakvo je naše. To bi samo zacementiralo partokratiju u BiH“, naglašava Blagić.
Prema riječima aktivista Restarta rješenje bi bilo poput onog u Austriji gdje u prvih 8 mjeseci od izbora mandati pripada stranci, a nekon tog perioda mandat prelazi na odluke pojedincu, odnosno izabranom političaru. Istraživanja su pokazala da se u tom periodu dešava oko 80 odsto prelazaka iz stranke u stranku jer se tada konstituiše vlast.
Velizar Antić, politički analitičar i aktivista Restarta tvrdi da je “političko prelijetanje” postalo masovna pojava u toj mjeri da je društvo na taj fenomen maltene i oguglalo, odnosno to je postalo nešto što društvo toleriše.
“A to je greška, jer je ovo jedan vid krađe. Da se ovo dogodi iz nekih ideoloških uvjerenja to i ne bi bio toliki problem, ali ovdje se dešava situacija da se prelazi iz stranke u stranku koje su dijametralno različite po ideologijama i ubjeđenjima. Zaista mislim da smo u posljednjih 10-15 godina pali u stepenu demokratičnosti i stepena razvijenosti kada govorimo o političkom organizovanju. Mi smo jedna mlada demokratija i definitivno treba da prođe određeni vremenski period da dosegnemo neki nivo, ali ovo su sve jako loše poruke koje čine da ljudi gube povjerenje u sistem. Ovakvi i slični fenomeni čine da narod u manjoj mjeri učestvuje u odlučivanju na izborima i generalno političkim procesima”, ističe Antić.
Posebno zabrinjava, ističu u Restartu, informacija da je skoro trećina poslanika u aktuelnom sazivu NSRS promijenila stranački dres, što je ogroman procenat.
“Kako sada stvari stoje vjerujem da će se ova pojava nastaviti i nakon ovih narednih izbora. Možda će se smanjiti broj, ali će pojava biti. Jedino narod može da bude korektivni faktor i da ne glasa za takve kadrove”, naglašava Antić.
Jedan od problema je i globalno brisanje među ideologijama i političkim pravcima stranaka i to nije samo odlika našeg tranzicionog društva.
“Izgubila se podjela po strankama kada govorimo o ideologijama i to definitivno jeste problem, mada to nije isključivo karakteristika naše političke scene, to je prisutno u Evropi, sve se stranke guraju sada prema političkom centru kako bi što šire hvatali svoje birače i teme koje su bitne za određeno društvo”, objašnjava Antić.
Dodik predložio da mandati pripadnu strankama, na šta su posebno upozorili iz Restarta
O preletačima je danas pričao i Milorad Dodik, član Predsjedništva BiH, komentarišući informaciju da je u samo jednom mandatu u Narodnoj skupštini Republike Srpske, čak trećina saziva promijenila je stranački dres. Dodik je rekao da će to “srediti naredni izbori” i kao rješenje upravo predložio model na koji kao posebno opasan ukazuju iz Restarta.
“Mi smo kao partija tražili uporno da mandat pripadne stranki, jer stranka vodi izbore. Naravno da je važno ko su pojedinci na tim listama, a smanjila bi se priča oko politike korupcije i da se ne mijenjaju dresovi. Nećemo imati ponovo da stranke upravljaju mandatima, nego će to pojedinci”, rekao je Dodik.
Srpski član Predsjedništva je odgovarajući na pitanje kome treba pripadati mandat – partijama ili pojedinicima, rekao:
“Ovdje kad se pojavi 105 partija, onda je to diktatura Milorada Dodika”.
Dodik je potvrdio da je definitivno za ideju da mandati pripadnu strankama a ne pojedincima.
