Sjećate se svojevrsnog skandala iz 2021. godine kada je komunalno preduzeće „Komunalac“ a.d. iz Kozarske Dubice napravilo deponiju u Parku prirode Una? Tada je ovo preduzeće, iz njima poznatih razloga, odlučilo da, tik uz rijeku Unu, u zoni Parka prirode, u uvali koja je prema riječima mještana dimenzija 20×40 metara, počne deponovati komunalni otpad. I sve ovo bi prošlo neopaženo da se nisu uključili građani i mediji, pa je slučaj brzo riješen, tako što je „Komunalac“ prestao odvoziti smeće na ovu lokaciju. Ali je i danas upitno kako je ova lokacija sanirana, odnosno da li je sanirana po propisima struke u šta građani sumnjaju ili je „Komunalac“ smeće samo zatrpao zemljom? I ako se neko pita kako je nekome palo napamet da deponuje smeće u Parku priprode, očigledno da to nije ništa novo za ovo preduzeće koje godinama stvara drugi problem građanima ali u centru Kozarske Dubice.
U Ustaničkoj ulici, u centru grada, ovo komunalno preduzeće posljednjih 15 godina „privremeno“ odlaže otpad. Naime, na ovoj lokaciji postoji pretovarna stanica – sortirnica na koju komunalno preduzeće dovlači otpad prije finalnog odvoza na regionalnu deponiju u Prijedor. Međutim, prema riječima mještana taj otpad se danima zadržava na ovoj lokaciji prije nego se odveze. Drugim riječim, jedan otpad se odveze ali drugi doveze što znači da u centru grada stalno postoji smeće koja građanima stvara niz problema. Sa formiranjem ove pretovarne stanice, komunalno preduzeće je donijelo noćnu moru, prije svega prvim mještanima, koje od pretovarne stanice dijeli samo ograda. Pored neugodnih mirisa, smeća koje raznosi vjetar, mještani se često susreću sa nepozvanim „gostima“ koji se pojavljuju u obliku miševa, štakora i zmija. A ova ulica u Dubici je poznata po tome da u njoj živi i mnogo djece pa su mještani s pravom zabrinuti za svoje ali i, prije svega, zdravlje i sigurnost svoje djece.
U nekoliko navrata građani su se obraćali nadležnim inspekcijskim službama koje su zatvarale ovu pretovarnu stanicu ali to je trajalo vrlo kratko, nakon čega bi „Komunalac“ nastavio sa deponovanjem otpada. Opštinskoj upravi Kozarske Dubice građani su se prvi put obratili peticijom 2017. godine kada su tražili da se ova pretovarna stanica izmjesti iz naseljenog područja. U pismenom odgovoru od strane opštinske uprave i načelnika Opštine iz iste godine stoji da će se u narednom periodu preduzeti radnje za pronalaženje nove lokacije ove deponije. Međutim, nasuprot ovom obećanju, od toga trenutka „Komunalac“ je započeo „legalizaciju“ ove pretovarne stanice tako što je 2017. godine, u avgustu mjesecu, pribavio ekološku dozvolu a poslije toga 2018. godine dozvolu za upravljenje i deponovanje otpada, lokacijske uslove, te, građevinsku dozvolu, što je dodatno otežalo borbu građana, koji su uvidjeli da su izigrani, prije svega od strane opštinske administracije, koja očigledno nikada nije imala ozbiljnu namjeru da riješi ovaj problem.
Problemi svih ovih godina nisu prestajali ali ni građani nisu odustajali od borbe. Krajem 2021. godine je formirana neformalna grupa građana „Reaguj – Za zdravlje i životnu sredinu“. Na svojoj Facebook stanici aktivisti ove neformalne grupe su počeli svakodnevno objavljivati fotografije i snimke smeća na pretovarnoj stanici na šta su reagovali saopštenjem iz komunalnog preduzeća „Komunalac“.
“Povodom objave na stranici “Reaguj – za zdravlje i životnu sredinu” na društvenoj mreži Facebook preduzeće a.d. “Komunalac” u potpunosti demantuje iznesene navode i odgovorno tvrdi da se u krugu preduzeća u Ustaničkoj ulici ne nalazi deponija smeća. Preduzeće „Komunalac“ ima sve neophodne dozvole za rad i stoji na usluzi građanima”, naveli su u saopštenju iz ovog preduzeća.
Iako pretovarna stanica – Sortirnica u centru grada posjeduje dozvole, one su, prema mišljenju građana, izdate mimo zakona. Pretovarna stanica nije u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom koji, uz ostalo, definiše da se „upravljanje otpadom vrši na način kojim se obezbjeđuje najmanji rizik po ugrožavanje života i zdravlja ljudi i životne sredine, kontrolom i mjerama smanjenja nivoa buke i neprijatnih mirisa.“ Iako isti zakon definiše i da je „odgovorno lice postrojenja za tretman otpada dužno da bezbjeđuje otpad i štiti ga od rasipanja i curenja“, mještani navode da otpad često zna da se izlije na privatne posjede i da ga vjetar i psi lutalice raznose van granica pretovarne stanice. Također je zakonom propisano i da „razdaljina između spoljašnje granice lokacije deponije i najbližeg objekta naseljenog područja, gdje stalno borave ljudi, ne može iznositi manje od 500 metara“, međutim, neke kuće u Dubici su locirane neposrednu uz samu deponiju.
Zbog svega navedenog, članovi neformalne grupe građana su u julu 2022. godine započeli sa prikupljanjem potpisa za peticiju kojom ponovo zahtjevaju izmještanje pretovarne stanice iz centra grada.
„Tražimo izmještanje ove pretovarne stanice, koja nije u skladu sa Zakonom, tačnije, podzakonskim aktom – Uredbom o odlaganju otpada na deponije. Pozivamo sve građane Kozarske Dubice da potpisom podrže rješavanje našeg problema, jer ovo je nedopustivo u jednom naseljenom mjestu!“, izjavili su tada iz neformalne grupe.
Nakon prikupljenih oko 450 potpisa, članovi neformalne grupe građana su u novembru na adresu Skupštine opštine Kozarska Dubica predali peticiju i Zahtjev kojim od Skupštine opštine traže razmatranje peticije i organizovanje posebne tematske sjednice sa temom „Rješavanje problem pretovarne stanice – sortnirnice u centru grada“. Građani su javnom kampanjom jasno poslali poruku odobornicima u skupštinskim klupama: „Odbornici – građani su peticijom tražili da se pretovarna stanica za otpad izmjesti iz naseljenog mjesta! Organizujte tematsku sjednicu i riješite problem!“
Bitan momenat u 2022. godini desio se u maju kada je Opština Kozarska Dubica obnovila, odnosno ponovo izdala ekološku dozvolu za pretovarnu stanicu – sortirnicu. Kao što je ranije spomenuto, prvi put Opština je „Komunalcu“ ekološku dozvolu izdala 22.08.2017. godine na period od pet godina. Međutim, mimo ranije najave i blagovremenog uključenja javnosti u postupak izdavanja ove dozvole, Opština je više od tri mjeseca prije isteka prvobitne ekološke dozvole, 04.05.2022. godine, izdala novu. Zbog kršenja Zakona o zaštiti životne sredine Republike Srpske i zbog nepotpunih činjenica u samoj dozvoli, jedan od mještana koji živi u neposrednoj blizini pretovarne stanice se žalbom obratio drugostepenom organu – Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS. Međutim, čini se da ni ovo Ministarstvo, inače od ranije, kroz druge slučajeve, poznato po ignorisanju građana i zašititi investitora, nije imalo sluha pa je odbilo Žalbu. Sljedeći korak u ovoj pravnoj stvari je pokretanje tužbe pred nadležnim sudom.
I dok građani u 2023. godini čekaju da odbornici zakažu tematsku sjednicu i počnu raditi u interesu onih koji su ih birali i izražavaju nadu da će pravna država konačno početi funkcionisati i stati u njihovu zaštitu, postavlja se jedno logično pitanje: Da li ovakvi i slični slučajevi samo još više doprinose masovnom iseljavanju građana iz BiH, u zapadne države, gdje se poštuje zakon, štiti „obični čovjek“ i gdje je moguće imati dostojanstven život?
