Kad vlast, ili batinaši na njenom kratkom lancu (plaćeni ili volonterske stranačke siledžije), mlati vlastite građane, koji samo traže ili praktikuju svoja demokratska građanska prava, to je dno dna.

Najpoznatiji bh. slučajevi primjene prekomjerne sile protiv građana, oni su vezani za grupu “Pravda za Davida”, sistemsko nasilje prema kojoj traje do današnjih dana (iako je, u međuvremenu, fizičko nasilje na stand by-u”), te, svojevremeno angažovanje specijalaca protiv aktivista mostarskog udruženja “Jer nas se tiče” i građana koji su s njima blokirali nelegalnu deponiju otpada (uz naknadno procesuiranje učesnika protesta a ne policije i političkih naredbodavaca zbog upotrebe prekomjerne sile protiv mirnih protestanata).

U susjednoj Srbiji postoji kontinuitet nasilja prema građanskim aktivistima i učesnicima protesta, u kojim vlast, osim legalnih jedinica državnog represivnog aparata koristi odrede stranačkih batinaša ili fudbalskih huligana koje drži pod kontrolom.

Nasilje nad ljudima ponekad izgleda potpuno besmisleno, kao u aktuelnom slučaju u Novom Sadu, u kome je ono, ovih dana, primjenjeno protiv građana koji su protestovali protiv novog Generalnog urbanističkog plana Grada i tražili da na sjednici na kojoj se odlučivalo o njemu prisustvuju njihovi predstavnici.

No, građevinska mafija okreće ogroman novac i dijelovi vlasti su ili inkorporirani u nju ili ozbiljno korumpirani, pa su zbog toga na sve spremni. Sjetimo se nikad razjašnjenog ubistva Milana Vukelića, raznesenog bombom podmetnutom pod auto, nakon što je upozorio na mahinacije s građevinskim zemljištem u Banjaluci i vezu vlasti i mafije u ovom gradu.

U Novom Sadu su 21.07. na dan održavanja sjednice Skupštine Grada na kojoj je usvojen Generalni urbanistički plan, na poziv 20-ak lokalnih organizacija i udruženja koje su se protivile njegovom usvajanju, građani protestovali ispred Skupštine, jer smatraju da “tim dokumentom gradska vlast predaje Novi Sad u ruke privatnih investitora”.

Radio Slobodna Evropa je izvjestio da je novi GUP od 1.300 stranica, koji je izglasan, skoro identičan onom koji se našao na javnim raspravama, iako je na nacrt GUP-a prethodno pristiglo više od 12 hiljada komentara i primedbi aktivista i organizacija.

Na protestima pred novosadskom skupštinom je došlo do sukoba jednog dijela protestanata sa policijom, u nameri, kako su tamošnji mediji izvjestili, da probiju ogradu postavljenu oko Skupštine i uđu u skupštinsku salu u kojoj se odlučivalo.

Da policija reaguje u ovakvim situacijama je očekivano. No ono što je krajnje sporno je učešće u sukobu, odnosno, nasilju nad učesnicima protesta, osoba u civilu, koje su snimljene kako se obračunavaju sa okupljenima, hapse građane i stavljaju im lisice, a za koje je naknadno navedeno da su pripadnici privatne zaštitarske firme, sa kriminalnim dosijeima.

Organizacije civilnog društva okupljene oko Platforme “Tri slobode” pozvale su na hitan “prestanak sa nasiljem i zastrašivanjem” građana. Poručujući da “institucije pripadaju građanima i građankama”. I zahtjevajući “da nadležne institucije neodložno pokrenu postupke protiv odgovornih pripadnika policije i privatnog obezbeđenja, radi utvrđivanja da li je došlo do prekomerne upotrebe sile prema okupljenim građanima i građankama”.

Novosadska opozicija takođe je osudila primjenu sile na protestu i od vlasti zatražila odgovor na pitanje “ko je tukao građane Novog Sada”.

“Tražimo da se utvrdi ko su mišićavi i istetovirani momci koji su stajali uz ogradu i tukli građane i ko ih je angažovao za taj prljavi posao”, navela je Demokratska stranka.

No, pitanja su ostala bez odgovora. Vlast je na njih reagovala demoniziranjem učesnika protesta, ismijavanjem građanskih primjedbi na GUP i optuživanjem organizatora da su ekstremni ljevičari.

Dan nakon protesta, aktivisti koji su bili dio njihove organizacije uputili su zahtjev da se otkrije ko je privatnom obezbjeđenju dao ovlaštenje da primenjuje silu, najavljujući nove proteste ukoliko se ne odgovori na njihova pitanja.

Vesna Jakovljević iz organizacije “OSNA” kaže da je neophodna hitna identifikacija i procesuiranje tih lica.

“Mi zahtevamo da načelnik policijske uprave Novoga Sada hitno identifikuje lica koja su juče koristila prekomernu silu, koja su juče prekoračili svoja ovlašćenja, koja su linčovala i tukla narod Novoga Sada i da hitno procesuira one koji su to radili.”, istakla je Jakovljević, prema portalu 021.rs.

Marijana Mutavčieva iz “Ekološkog fronta” je upozorila  da objavljeni snimci jasno svjedoče o tome ko je provodio nasilje na protestima.

“Na fotografiji je suprug naše aktivistkinje i otac troje maloletne dece. To je onaj čovek koji na kome je jedna osoba iz obezbeđenja sedela na njegovom vratu. Milorad je inženjer elektrotehnike, magistar programer, otac troje maloletne dece i na njega je juče izvršeno brutalno nasilje. On je dobio krivičnu prijavu za nasilničko ponašanje, a na snimcima se vidi da nije bilo nikakvog nasilničkog ponašanja. Jedini nasilnici su bili privatno obezbeđenje grada Novog Sada”, navodi Mutavčieva.

Povodom protesta oglasio se i predsednik Srbije Aleksandar Vučić koji je, uobičajeno cinično, prokomentarisao da je policija bila “blaga” i da je privatno obezbeđenje angažovano “u skladu sa zakonom”.

Vokabular političara uhvaćenih u spornim radnjama, očigledno je identičan u čitavom regionu. Kao i njihov prezir prema građanima i spremnost na vrijeđanje inteligencije istih.

No, slučaj Rio Tinto je pokazao da i cinizam i nasilje i ignorisanje volje građana i koruptivni interesi, ustuknu pred odlučnošću građana. Potrebno je samo da se pokrene dovoljan broj njih, dovoljno dugo i dovoljno “glasno”. I… da budu dovoljno inteligentno vođeni.