Nepune dvije nedjelje ostale su do isteka roka po javnom pozivu, koji je Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom u FBiH raspisao za dodjelu sredstava za finansiranje i sufinansiranje programa održivosti zaposlenosti osoba sa invaliditetom u 2021. godini.
Ukupan iznos sredstava koja se dodjeljuju po ovom javnom pozivu je 3,4 miliona KM, raspoređenih na tri LOT-a prema oblastima na koje se programi odnose, shodno projektnim ciljevima i aktivnostima, te potrebama osoba sa invaliditetom. Finansiraće i sufinansirati se sa 1,8 miliona KM programi za održavanje postojećeg nivoa zaposlenosti osoba sa invaliditetom u privrednim društvima za zapošljavanje osoba sa invaliditetom i zaštitnim radionicama, sa 1,3 miliona KM programi održivosti zaposlenosti osoba sa invaliditetom koje obavljaju samostalnu djelatnost ili poljoprivrednu djelatnost kao jedino i glavno zanimanje i sa 300.000 KM programi održivosti zaposlenosti osoba sa invaliditetom zaposlenih u organizacijama osoba sa invaliditetom. Zavisno od vrste LOT-a, iznosi po programu su od 5.000 do 50.000 KM.
Uglavnom, radi se o značajnim sredstvima. Koja bi trebala da se dodjeljuju transparentno, po preciznim kriterijima i bez ikakve sumnje u zakonitost čitavog procesa. Na žalost, u dosadašnjem radu Fonda pojavile su se ozbiljne sumnje u zloupotrebe sredstava, manipulacije i korupciju. Koje su potvrđene i nalazima upravnog nadzora u Fondu, brojnim medijskim istraživačkim tekstovima i nizom krivičnih prijava protiv onih koji u ime Fonda odlučuju o milionskim sredstvima namjenjenim za socijalnu integraciju osoba sa invaliditetom.
“Argumentovano sam iznosio tvrdnje i nudio dokaze da se radi o organizovanoj kriminalnoj grupi u sprezi sa poslodavcima, koji izvlače novac od poreskih obveznika. Formiraju se namjenski fiktivna preduzeća politički podobnih lica, koji dobijaju ogromna sredstva, rodbinski povezana sa onima koji u komisiji određuju ko će dobiti poticajna sredstva. Posebno je ilustrativno primoravanje zaposlenih da od plate vraćaju novac na blagajnu preduzeća gdje su zaposleni, čime se bave i nadležna tužilaštva u Federaciji BiH”, kaže na ovu temu bivši uposlenik Fonda Samir Krivić, a sada predsjednik Udruženja Sindikat uposlenika Fonda.
Krivić. kao jedan od dokaza za sumnje u nezakonitosti u radu Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom, navodi da su Zapisnikom iz 2016. godine, organi Saveza RVI Srednjobosanskog kantona Travnik jasno konstatovali da će fiktivno zapošljavati osobe sa invaliditetom, u cilju dobijanja podsticaja od Fonda i tom prilikom će tim osobama isplaćivati po 100 KM plate, a razliku do punog iznosa plate ove osobe su dužne vraćati privrednim društvima Apel Promet i RVI – prevoz, koje su u vlasništvu Saveza. Potpisivanjem da se obavezuju na vraćanje “viška” plate upozoreni su od strane onih koji su ih natjerali na to da će u slučaju nezadovoljstva pojedinaca sa istima biti raskinut radni odnos.
“Taj model korupcije je i javno potvrđen istupima u medijima upravo od osoba iz Saveza RVI Srednjobosanskog kantona Travnik i privrednog društva Apel Promet. Pitamo se zašto onda Kantonalno Tužilaštvo Srednjobosanskog kantona Travnik, prema njihovim navodima, od 15.07.2020. godine vodi predmet u fazi istrage. Da li se zaista radi o složenom predmetu ili namjernom odugovlačenju i zataškavanju”, postavlja pitanje predsjednik ovog udruženja.
U udruženju smatraju da je Javnu ustanovu Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom FBiH davno trebalo staviti pod kontrolu Parlamenta FBiH, koji je i njen osnivač. Zloupotreba sredstava Fonda prilikom finansiranja projekata profesionalne rehabilitacije i zapošljavanja osoba sa invaliditetom, neopravdano i protuzakonito izvlačenje sredstava Fonda putem velikog broja novoosnovanih privrednih društava, koja ekspresno dobijaju status privrednih društava za zapošljavanje osoba sa invaliditetom od strane resornog Ministarstva, te izvlačenje sredstava preko sumljivih udruženja, po njima su glavni problemu u radu Fonda, koji djeluje od 2011. godine.
Drugi niz nepravilnosti su diskriminacija, iskorištavanje i zloupotreba osoba sa invaliditetom, koje se često samo fiktivno zapošljavaju a sredstva za njihovo zapošljavanje odlaze u privatne džepove drugih osoba. U udruženju Sindikat uposlenika Fonda tvrde da su smišljeno uspostavljena tri koncentrična kruga za provođenje koruptivnih radnji, odnosno zloupotrebu javnih sredstava:
“To su organizovana grupa u Fondu koja se poklapa sa upravljačko-rukovodnom strukturom, vlasnici i direktori privrednih društava i udruženja koji dobijaju sredstva po svim osnovima kao poslodavci osobama sa invaliditetom i odgovorni službenici u resornom Ministarstvu i Vladi FBiH te stranački moćnici koji omogoćavaju imenovanja organa Fonda bez ikakvih kriterija te uspostavu organizovane grupe s tim što ovi moćnici osiguravaju zaštitu iste”.
Ističu da su nakon ovih problema u pozadini i drugi, ne manje bitni, kao što su odsustvo transparentnosti u radu Upravnog i Nadzornog odbora Fonda, dostavljanje Parlamentu FBiH “friziranih” godišnjih izvještaja, te izbor direktora Fonda zasnovan na nezakonitostima i koruptivnim aktivnostima.
Iz udruženja tvrde da je u mandatnom periodu 2015-2019., kada je direktor bio Ahmet Baljić bio najveći obim sumnji na korupciju u radu Fonda, te da je na djelu pokušaj ponovnog nezakonitog i koruptivnog imenovanja direktora Fonda za mandatni period 2020. – 2024. Godina, kako bi se dalje vršila zloupotreba javnih sredstava. Trenutno je vd direktora Fonda Vinko Jerinić.
U vezi sa sumnjama u korupciju u radu Fonda u nadležnim Tužilaštvima vodi se niz postupaka vezano za zloupotrebu sredstava, ali su oni do sada bez rezultata.
U skladu sa Zakonom o pristupu informacima Samir Krivić je prošlog mjeseca od Kantonalnog tužilaštva SBK zatražio informaciju da li je formiran predmet i otvorena istraga u predmetu prijave protiv preduzeća “Apel promet” Travnik, kojem su zaposleni vraćali dio isplaćene plate, odnosno sredstava dobijenih za podsticaj zapošljavanja invalida u tom preduzeću. Tužilaštvo je potvrdilo Kriviću da je taj predmet formiran, ne otkrivajući u cilju istrage, kako su naveli, druge detalje.
