Investiciono-razvojna banka Republike Srpske (IRB RS) je u prvobitnom Planu nabavki za marketinške usluge u 2020. godini planirala da izdvoji 7.000 konvertibilnih maraka, što je realna cifra za banku koja nije komercijalna i koja nema apsolutno nikakvu konkurenciju pa, samim tim, ne postoji nikakvo opravdanje da bude vidljiva na tržištu. Međutim, na osnovu Odluke Vlade Republike Srpske od 12. marta 2020. godine, IRB RS mijenja prvobitni plan nabavki i za marketinške usluge predviđa izdvajanje od 700.000 hiljada, što je stotinu puta više u odnosu na prvobitni plan?!
Na pitanje Žurnala na osnovu kojih kriterijuma je Vlada RS obrazložila ovo enormno povećanje za marketinške usluge, s obzirom na to da IRB nije komercijalna banka i da nema potrebe da se reklamira, iz te institucije su odgovorili da „jedan od najvažnijih elemenata u pomenutoj nabavci predstavlja organizacija međunarodne investicione konferencije“.
Dodali su da žele da međunarodna investiciona konferencija postane „redovan i prepoznatljiv godišnji regionalni događaj, koji bi na reprezentativan način predstavio, odnosno pozicionirao IRB RS, a samim tim i Republiku Srpsku, kao pouzdanog partnera za potencijalne međunarodne i domaće investitore“. Navode, međutim, da do realizacije tog događaja nije došlo, te da održavanje te konferencije zavisi od daljeg razvoja događaja, vezanog za epidemiološku situaciju sa korona virusom. Vrlo čudno objašnjenje, jer je IRB-a marketinškoj agenciji „EUPHORIA“ avansno uplatila novac za organizovanje konferencije za koju nisu bili sigurni da će se održati, jer korona virus još hara. Ugovor sa tom agencijom sklopljen je u decembru, u jeku pandemije?!!
Iz IRB RS su još naveli da smatraju da postoji potreba da se „dodatno podstakne tražnja za pojedinim kreditnim linijama, koje su u ranijem periodu bilježile slabije rezultate, kao npr. krediti za početne poslovne aktivnosti i krediti za mikrobiznis u poljoprivredi“. Reklamiranje IRB RS je, tvrde iz ove institucije, potrebno i zbog kretanja na finansijskom tržištu u posljednjim godinama, na kome je ponuda kredita ostalih banaka značajno povećana, zbog čega fizička i pravna lica, pogotovo u manjim i slabije razvijenim opštinama, nisu dovoljno informisana o dostupnosti i prednostima kreditne ponude IRB RS.
„U tom smislu, svjesni smo da je neophodno više se približiti krajnjim korisnicima. Iz tog razloga, namjeravamo da budemo prisutniji na lokalnom nivou, kao i da aktivnije djelujemo na promociji i upoznavanju javnosti u svim gradovima i opštinama Republike Srpske o ponudi, aktivnostima i budućim inicijativama IRB RS“, stoji u odgovoru iz IRB-a dostavljenom Žurnalu.
Obrazloženja IRB-a o tome zbog čega su za stotinu puta povećali izdvajanja za marketinške usluge naprosto ne stoji, posebno u dijelu da im je namjera podrobnije upoznati pravna i fizička lica u RS o kreditima koji se plasiraju preko te banke.
Poslovanje IRB RS, od njenog osnivanja do danas, obilježila je netransparentnost i niz afera, a ključna djelatnost im je davanje milionskih kredita tajkunima bliskim aktulenoj vlasti, sa SNSD-om na čelu, koji ne vraćaju te kredite. Mali preduzetnici i poljoprivrednici od osnivanja IRB-a nisu bili u fokusu njihove pažnje.
Povodom jednog od slučajeva netransparentne dodjele kredita, istragu protiv IRB RS je zatražila Evropska investiciona banka (EIB), koja je konstatovala da se “analizom raspoložive dokumentacije i obavljenih razgovora došlo do zaključka da je evidentno da su službenici IRB-a, koji su direktno učestvovali u postupku dodjele kreditnih sredstava, izvršili određene radnje ili propustili da izvrše određene radnje, koje su zajednički dovele do odobravanja i isplate kreditnih sredstava pravnim subjektima, koji nisu bili kvalifikovani niti ispunjavali uslove za dobijanje istih“. Iz EIB-a su takođe naveli da su „propustili da utvrde nenamjensko trošenje kreditnih sredstava kod onih pravnih subjekata koji ista nisu trošili u skladu sa Ugovorom o finansiranju, procedurama IRB RS i uputama EIB, a što ima za posljedicu da određena preduzeća ne izmiruju redovno svoje kreditne obaveze, dok veći dio preduzeća uopšte ne izmiruje kreditne obaveze”.
Bez obzira na sva upozorenja, IRB je nastavio da radi po starom principu, sklapajući sumnjive poslove sa firmama sumnjivog kredibiliteta.
Za marketinške poslove, vrijedne više od 760 hiljada KM, IRB RS je angažovala banjalučku firmom „EUPHORIA“ d.o.o., sa kojom je 22. decembra 2020. godine sklopila ugovor na period od godinu dana. Glavni predmet ugovora je reklamiranje, a cijeli posao povjeren agenciji „EUPHORIA“, u vlasništvu Borisa Udovičića, vrijedan je 760.752 konvertibilnih maraka. Glavni predmet ugovora je reklamiranje.
Na pitanje Žurnala – koje je usluge iz Ugovora firma „EUPHORIA“ do sada realizovala, odnosno na koji način su i putem kojih medija reklamirali IRB, iz ove institucije su naveli da su „trenutno u fazi izrade strategije, koja je jedna od stavki predviđenih ugovorom, u sklopu koje će biti utvrđeni optimalni načini i pravci promotivnih aktivnosti, kao i definisan terminski plan za njihovu realizaciju“.
“Tek nakon toga, realizovaće se konkretne promotivne aktivnosti, na način i u medijima, koji budu predviđeni pomenutom strategijom i terminskim planom“, naveli su iz IRB-a.
Riječju, „EUPHORIA“ do sada za IRB nije uradila ništa, a moguće je da je novac već uplaćen. Na to ukazuje i to što iz IRB-a nisu odgovorili na pitanje Žurnala koliko je IRB do sada, po osnovu ovog ugovora, isplatio novca firmi „EUPHORIA“ d.o.o i za koje usluge? Bilo bi logično da se novac prebacuje tek nakon realizovanog posla, te da se obznani o kojim uslugama je riječ i koliko su one koštale.
Značajan je i podatak iz izmijenjenog plana nabavki IRB-a za IT opremu, za šta je predviđeno 600.000 KM. Prvobitno je za IT opremu bilo planirano izdvajanje od 154.000 KM. Na tenderu je pobijedila firma „Prointer“, sa kojom je 5. novembra 2020. potpisan ugovor u vrijednosti od 579.996 KM.
Istovremeno, potpisan je Ugovor i sa sestrinskom firmom „Prointera“, „Prointer ITSS“, u iznosu od 495.723,36 za, kako je navedeno, nabavku i instalaciju opreme i softvera za upravljanje dokumentima („DNS“, IP telefoniji i dodatne računarske opreme“).
I dok IRB, s jedne strane, dijeli šakom i kapom stotine hiljada maraka za marketing i IT usluge firmama bliskim pojedincima iz vlasti, na drugoj strani, prema pisanju poslovnog portala Capital, Fond za razvoj i zapošljavanje RS, kojim upravlja upravo IRB RS, planira da se emisijom obveznica zaduži za 100 miliona KM. Taj novac, kako se navodi, namjeravaju koristiti za kreditiranje razvojnih projekata i kupovinu obveznica.
