Ekolozi i mještani ozrenskih naselja su Rješenjem Ministarstva energetike i rudarstva RS 31. maja o poništenju koncesije za geološka istraživanja olova, cinka, nikla, bakra i prateće asocijacije metala na planini Ozren u opštini Petrovo izvojevali značajnu pobjedu o očuvanju zdrave i čiste životne sredine. Sada započinju sa inicijativom da se Ozren proglasi zaštićenim područjem, pri čemu je vrlo neizvjesno hoće li uspjeti da se izbore i nadmudre komplikovane administrativne procedure.
Na prvu, činilo se da će, uskraćivanjem saglasnosti za geološka istraživanju privrednom društvu “Medeni Brijeg” iz Bijeljine, proglašenje „Parkom prirode“ ili „Nacionalnim parkom“ biti lakši posao. Posebno što je na isteku prošlog mjeseca Opština Petrovo podržala inicijativu svojih građana.
„U skladu sa načelima zaštite pririrode, odredbama Zakona o zaštiti prirode (Sl. glasnik RS broj 20/14) i Prostornim planom opštine Petrovo (Sl. glasnik Opštine Petrovo, broj 5/21), Opština Petrovo prihvata i podržava inicijativu i proglašenje zaštićenog područja Park prirode „Ozren““, zaključak je donesen od strane Skupštine opštine Petrovo.
Ovim je ispunjen preduslov da Vlada RS pokrene proceduru proglašenja Ozrena zaštićenim područjem, jer je ranije ministar za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Srebrenka Golić pozvala vlasti u Petrovu i građane da pokrenu inicijativu te vrste.
“U našem ministarstvu zvanično se ne vodi nijedan postupak kada je u pitanju Ozren, a da bi se neko područje proglasilo područjem od posebnog interesa to mora biti predviđeno prostorno planskom dokumentacijom lokalne zajednice ili na republičkom nivou. Inicijativu mogu pokrenuti i građani, te ih pozivamo da to učine, nakon čega će stručne institucije, ako bude bilo osnova, donijeti odgovarajuću odluku”, rekla je Golić na sjednici NSRS, nakon što su je aktivisti “Čuvara Ozrena” povodom Dana planete zemlje 22. aprila javno pozvali da u sklopu svojigh nadležnosti pokrene proceduru za zaštitu ovog prirodnog bisera.
Međutim, ona je propustila da navede da je upravo Vlada RS na isteku decembra prošle godine donijela odluku da se dio Ozrena, tačnije 132 hektara površine koji pripada Doboju, proglasi zaštićenom zonom. Ta odluka objavljena je u Službenom glasniku RS 21. januara ove godine.
Da bi se i ostalo područje Ozrena, a posebno opštine Petrovo koje je bilo obuhvaćeno geološkim istraživanjima, proglasilo zaštićenim i “Parkom prirode”, za realizaciju ove inicijative potrebno je i niz drugih preduslova, čije ostvarenje zavisi takođe od mnogobrojnih faktora.
Prema urađenoj pravnoj analizi za potrebe „Čuvara Ozrena“, za prostorno planiranje u RS nadležni su Vlada i Narodna skupština RS, kao i skupštine jedinica lokalne samouprave, a ono se vrši donošenjem dokumenata prostornog uređenja i drugih dokumenata i propisa određenih zakonom o prostornom planiranju i građenju.
„U cilju utvrđivanja kategorije zaštite prema kategorizaciji zaštićenih područja od strane Međunarodne unije za očuvanje prirode (IUCN engl. International Union for Conservation of Nature) koju je Bosna i Hercegovina ratifikovala u svoj pravni sistem jedan od ciljeva te konvencije je povećanje zaštićene teritorije. Naša država se prema ovoj konvenciji obavezala da do 2020. zaštiti 17% svoje teritorije. Postoji podatak o ukupno zaštićenoj teritoriji u BiH da iznosi oko 3% zaštićene teritorije. Narodna Skupština RS je 2013. godine donijela dugoročni Prostorni plan za period 2013-2025. godine u kome je, između ostalog, predviđeno da je Područje Ozrena proglašeno Područjem od posebne namjene /Nacionalnim parkom/ za Republiku što se može utvrditi uvidom na sajt Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske. Ovaj planski dokumenat je donesen u skladu sa Zakonom o uređenju prostora i građenju („Službeni Glasnik Republike Srpske“, broj 40/13)” – navedeno je u analizi.
Takođe, precizirano je da se u postupku izrade planova, osnova, programa, projekata, radova i aktivnosti pribavlja stručno mišljenje kojim se utvrđuju uslovi zaštite prirode koje donosi Zavod za zaštitu kulturnog i istorijskog naslijeđa RS. Strategiju zaštite prirode donosi NSRS a Skupština lokalne zajednice donosi lokalni plan zaštite prirode, što znači da je prvi uslov za pokretanje inicijative za proglašenje Ozrena kao zaštićenog područja ispunjen. Na osnovu člana 11. Zakona o zaštiti prirode (“Službeni glasnik RS” broj: 20/14) incijativu za proglašenje nekog područja zaštićenim mogu podnijeti Vlada, Ministarstvo, Zavod za zaštitu kulturnog i istorijskog naslijeđa RS, jedinica lokalne samouprave, upravljač zaštićenog područja, pravna i fizička lica koji u obavljanju privrednih i drugih djelatnosti koriste prirodne resurse i zaštićena prirodna dobra, univerziteti, stručne i naučne organizacije i druge javne ustanove i građanin, grupe građana, njihova udruženja, profesionalne ili druge organizacije.
“Zakonom je propisano da NS RS, ukoliko se Ozren proglasi zaštićenim područjem, treba da osnuje Javno preduzeće za upravljanje zaštićenim područjem. Rok za izradu Studija za spomenike prirode i zaštićeno stanište je šest mjeseci, za zaštićene pejsaže i zaštićeno područje sa održivim korištenjem prirodnih resursa 18 mjeseci, a za nacionalne parkove, stroge i posebne rezervate prirode rok je dvije godine. Sredstva za izradu Studija obezbjeđuju se iz Budžeta RS. Studiju radi Zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa Republike Srpske. Nakon tog, Studija ide na javni uvid u skladu sa odredbama Zakonom o prostornom uređenju i građenju I upućuje nadležnom Ministarstvu na dalju procedure. Izrade Zakona i Skupštinsku proceduru”, stoji u analizi.
U vezi Zaključka Skupštine opštine Petrovo kojim se prihvata i podržava inicijativa, u analizi se navodi da je pozivanjem na Prostorni plan opštine Petrovo on nepotpun, jer Odlukom o usvajanju Prostornog plana RS za period 2013-2025. godine planina Ozren je predviđena da se proglasi Nacionalnim parkom, a nesporno da se planina Ozren, odnosno njeni ogranci prostiru na šest lokalnih zajednica. Od njih su Petrovo i Doboj u RS, a Lukavac, Gračanica, Tuzla i Maglaj u FBiH, pa se u pravnoj analizi zaključuje da inicijativu treba proširiti na cijelo područje koje ova planina zahvata. Argumenti za to su da je BiH potpisnica Sporazuma Dinarski luk koji je obavezujući pravni dokumenat i za ovu oblast.
