Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske svake godine provodi obavezne finansijske revizije kod 25 subjekata – Vlade RS, odnosno njenih 16 ministarstava i Generalnog sekretarijata, te, Službe predsjednika RS, Narodne skupštine i Vijeća naroda RS, Poreske uprave, 3 fonda i jednog zavoda.
U periodu 2020.-2022. godina, za ove institucije je objavljeno 75 finansijskih revizija – za 2019., 2020., i 2021. Ovaj period posebno posmatramo zbog činjenice da su rezultati Opštih izbora 2018. godine implementirani do kraja navedene godine i da potpunu odgovornost za stanje u institucijama nakon toga perioda, imaju tada izabrani, imenovani i postavljeni rukovodioci institucija obavezne revizorske kontrole.
Najveći broj, u pomenutih 25 institucija provedenih revizija, za period 2019.-2021. godina, završio je pozitivnim mišljenjem za obje komponente finansijske revizije – i za finansijske izvještaje i za usklađenost sa zakonima i drugim propisima. 57 je takvih revizija i pratećih izvještaja (76% od ukupnog broja). Pri čemu je 11 institucija (44%) imalo oba pozitivna mišljenja u sve tri posmatrane godine, 11 u dvije, 2 u samo jednoj, a 1 ni u jednoj godini.
Oba mišljenja s rezervom su data za svega tri institucije u posmatranom periodu. I to Generalnom sekretarijatu Vlade RS, za finansijsku reviziju za 2021., Ministarstvu privrede i preduzetništva RS za finansijsku reviziju za 2020., te Ministastvu rada i boračko-invalidske zaštite za finansijsku reviziju za sve tri posmatrane godine ( za 2019., 2020. i 2021.).
U ostalih 13 revizija provedenih u ovom periodu, institucije su dobile jedno pozitivno i jedno mišljenje s rezervom.
Nijedna od institucija, koje GSzRJSRS revidira svake godine, nije dobila negativno mišljenje.
Ukupno je, nakon provedenih finansijskih revizija za 2019., 2020. i 2021., institucijama koje se redovno revidiraju dato 259 preporuka. No, ne radi se o 259 različitih preporuka, jer se značajan dio preporuka datih u jednoj godini – negdje oko trećine – ne realizuje do sljedeće revizije, pa ih revizori ponove.
Od 25 institucija iz „obaveznog paketa“ finansijskih revizija u RS, svega njih 7 je u potpunosti realizovalo sve preporuke date im nakon finansijske revizije za 2020., npr. Još 8 ima realizaciju veću od 50%. 3 je u potpunosti realizovalo tačno polovinu preporuka. A 3 manje od 50% (Generalni sekretarijat Vlade RS, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite RS i Fond zdravstvenog osiguranja RS). 4 preostale institucije nisu uopšte imale preporuka nakon ove finansijske revizije.
Na godišnjem nivou, broj preporuka koje je posmatranih 25 institucija dobijalo u posljednje 3 godine je prilično ujednačen, uz blagi rast. No, bolja realizacija bi, zapravo, vodila do logičnog pada broja preporuka, što bi signaliziralo smanjenje nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti u radu institucija.
Treba skrenuti pažnju i na činjenicu da su do skandaloznog uklanjanja tadašnjeg glavnog revizora Republike Srpske, 2017. godine, odnosno prisiljavanja ga na ostavku, pod dotad nezabilježenim političkim pritiskom – i revizorske ocjene rada institucija u RS bile znatno lošije i broj preporuka koje su revizori davali institucijama znatno veći (i do 5 puta).
Poredimo li rezultate finansijske revizije za 2016., kao posljednju godinu za koju je izvještaje, kao glavni revizor, potpisivao Duško Šnjegota, sa rezultatima iz kasnijih godina, vidimo znatno povećanje pozitivnih ocjena a smanjenje mišljenje s rezervom.
A smanjio se i broj preporuka koje se daju institucijama za otklanjanje uočenih nedostataka, grešaka i nezakonitosti. Prema podacima iz finansijske revizije za 2016. i 2021. – za polovinu.
Većina institucija je, naime, imala znatno više preporuka nakon finansijske revizije za 2016. nego nakon revizije za 2021.
Uticaj politike, u kontekstu revizije, posebno je vidljiv u (ne)radu Odbora za reviziju Narodne skupštine RS, čiji je predsjednik (iz opozicione stranke), na kraju, suočivši se sa opstrukcijom rada ovog odbora, do nemogućnosti da uopšte organizuje sjednicu, na kojoj bi se razmotrili izvještaji i poslali NSRS u proceduru, svoje kolege (iz vladajuće koalicije) optužio da štite kriminal, korupciju i svoje interese. No, bez ikakvog efekta.
Dodajmo i da je ministarstava sa obje pozitivne ocjene, nakon provedene finansijske revizije za 2021. u Vladi RS skoro dvostruko više nego u Vladi FBiH, a onih sa oba mišljenja s rezervom dvaput manje. I da su Federalni revizori svojoj vladi dali dva i po puta više preporuka – 183 u odnosu na 71 preporuku koliko su revizori RS dali svoj vladi, odnosno ministarstvima i generalnom sekretarijatu.
Zanimljiv je primjer ministarstava finansija entitetskih vlada. Ministarstvo finansija Vlade RS – zbog primjedbi na čiji je rad morao “otići” bivši glavni revizor RS – nakon provedene finansijske revizije za 2021. dobilo je svega 4 preporuke (koliko i prošle godine). Dok je Federalno ministarstvo finansija dobilo njih – 30! (a prošle godine – 39).
Pritom je indikativan podatak da su prije “uklanjanja” prethodnog glavnog revizora u RS tamošnja ministarstva imala još lošije ocjene od Federalnih.
