Centar za životnu sredinu (Centar) podnio je tužbu protiv Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju povodom ponovnog odobravanja konačne Studije uticaja na životnu sredinu izrađene radi realizacije termoelektrane (TE) Ugljevik 3, snage 2×350 MW, planiranoj na teritoriji istoimene opštine.
Ovo je druga tužba koju Centar podnosi protiv Ministarstva zbog odobravanja Studije uticaja za navedeni projekat, a u toku je i upravni spor koji je Centar pokrenuo radi preispitivanja zakonitosti ekološke dozvole za navedeni projekat.
Podsjećamo da je nedavno, povodom prve tužbe podnesene u aprilu 2022. godine, sud odlučio u korist Centra, te je ranije rješenje kojim se odobravala Studija uticaja poništio zbog bitnih povreda postupka, konkretno radi povrede ESPOO konvencije i dosljednog provođenja prekograničnih konsultacija sa susjednim zemljama koje bi bile pogođene negativnim uticajem rada TE Ugljevik 3, tj. aerozagađenjem.
Međutim, uprkos dosadašnjim ukazivanjima i na ostale međunarodne obaveze BiH, pa tako i obaveze entitetskog Ministarstva, prilikom ponovnog odobravanja Studije uticaja, isto je zanemarilo ostale međunarodne obaveze. Naime, Ugovorom o uspostavljanju Energetske zajednice, te pristupanjem Sofijskoj deklaraciji i Zelenoj agendi za Zapadni Balkan, BiH se obavezala na pravovremenu dekarbonizaciju energetskog sistema, koja nema alternativu.
Kako je za eventualnu izgradnju konkretno TE Ugljevik 3 potrebno sigurno nekoliko godina, dolazi se do izvjesnog kršenja ovih obaveza, tj. Sofijske deklaracije u kojoj se reguliše da BiH postaje karbonski neutralna država najkasnije do 2050. godine, a ukoliko se izgradnja dozvoli, očekivano trajanje i rad TE Ugljevik 3 bi znatno premašilo 2050. godinu.
Tužbom se posebno ističu i argumenti da je Ministarstvo u potpunosti relativiziralo rad postojeće termoelektrane (TE Ugljevik 1) jer je jednostrano ocijenilo usaglašenost njenog budućeg rada sa najvišim standardima zaštite životne sredine, iz čega je isto očito izvelo i ocjenu o usaglašenosti kumulativnog štetnog uticaja rada obje termoielektrane, a time i usaglašenost same Studije uticaja sa pravnom tekovinom EU i Ugovorom o uspostavljanju Energetske zajednice.
Ministarstvo je u novom rješenju navelo da će negativni uticaj rada postojeće termoelektrane, koja je pri tom samo u toku 2019. godine emitovala čak 9 puta veću količinu SO2 od dozvoljene, biti praktički eliminisan radom postrojenja za odsumporavanje (ODG). Međutim, ovakva tvrdnja Ministarstva je daleko od izvjesne, jer se naprotiv radi o neutemeljenjim priželjkivanjima i to iz razloga što konkretno još uvijek nisu obezbjeđene sve tehničke pretpostavke za kontinuiran rad sistema za ODG, što se takođe iznosi u novoj tužbi.
