Centar za životnu sredinu (u daljem tekstu: Centar) podnio je tužbu protiv rješenja kojim Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske (u daljem tekstu: Ministarstvo) odobrava Dopunjenu konačnu verziju Studije uticaja na životnu sredinu, izrađenu za projekat izgradnje i korištenje hidrolektrane “Mrsovo” (u daljem tekstu: HE “Mrsovo”), snage 36,8 MW, planirane na rijeci Lim, opština Rudo.
Ovo je druga tužba koju Centar podnosi protiv Ministarstva zbog preuranjenog odobravanja Studije uticaja za ovaj privatni projekat.
Podsjećamo da je presudom Okružnog suda u Banja Luci iz decembra 2022. godine, poništeno rješenje kojim se odobravala konačna Studija uticaja, a koja je prethodila Dopunjenoj verziji, koja se sada osporava.
Naime, navedena presuda je donesena u postupku koji je Centar pokrenuo krajem decembra 2021. godine, kada je podnio tužbu protiv Ministarstva zbog odobravanja Studije uticaja na zahtjev investitora “Comsar Energy Hydro” d.o.o., iz razloga što je postupak izrade i odobravanja studije obilovao proceduralnim i drugim nedostacima.
Između ostalog, cijeneći navode tužbe, sud je kao osnovni razlog za poništenje prethodne Studije našao činjenicu da u istoj nisu jasno i precizno predstavljeni svi uticaji na životnu sredinu, tj. konkretno, nije bilo jasno i precizno utvrđeno “nulto stanje” životne sredine — a što je bila obaveza Ministarstva, jer je nesporno da bi projekat mogao izazvati značajan negativan uticaj na životnu sredinu, odnosno u znatnoj mjeri ugroziti životnu sredinu.
Međutim, iako je sud zaključio da se opravdanost objekta sa ekološkog aspekta mora cijeniti već pri prvom odlučivanju o odobravanju Studije, Ministarstvo je u ponovljenom upravnom postupku, u kojem je naložena dopuna sporne Studije, ipak ponovo propustilo da obezbjedi adekvatno utvrđivanje nultnog stanja biodiverziteta, konkretno, stanja ihtiofaune u rijeci Lim.
Naprotiv, umjesto obezbjeđivanja adekvatnog utvrđivanja i poznavanja nultog stanja, prije odlučivanja, i to primarno strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta, izrađivač u svrhu dopune Studije tek narativno iznosi pojedinosti o vrstama koje obitavaju u rijeci Lim, referišući se pri tom na rezultate istraživanja i ulova iz 1987. godine, te literarne izvore iz 1971. godine.
Dodatno, a usljed čega je evidentno da uopšte nisu vršena istraživanja ihtiofaune, upućuje i konstatacija izrađivača da u rijeci Lim postoje staništa 12 vrsta riba iz pet porodica (Salmonidae, Thymallidae, Cyprinidae, Cobitidae i Cottidae), te da, uprkos tome, zaključuje da je potrebno izvršiti dodatna istraživanja ihtiofaune. Usljed očiglednog propusta takvog istraživanja, a koje je neophodno za adekvatnu dopunu Studije, te utvrđivanja nultog stanja na osnovu podataka i literarnih izvora starih preko pet decenija, jasno je da adekvatne mjere zaštite i očuvanja ovih vrsta u okviru dopunjene Studije nisu niti mogle biti propisane — a što je Ministarstvo očigledno prihvatilo.
Ovaj privatni projekat će imati i prekogranični uticaj, te, iako još uvijek nije u fazi izgradnje, u januaru 2022. godine, Ministarstvo se postaralo da investitoru izda i ekološku dozvolu uprkos proceduralnim preprekama za to, odnosno nepravosnažnosti Studije uticaja, što predstavlja prethodno pitanje za koje je isključivo nadležan sud.
Stoga, od Ministarstva se legitimno očekuje da suspenduje sve aktivnosti u vezi ovog projekta dok njegova realizacija, eventualno, ne bude podvedena pod zakonski okvir.
