Nakon što je portal Antikorupcija.info 25. septembra prvi objelodanio informacije o geološkim istraživanjima u sjeveroistočnom dijelu BiH, u maloj varošici Lopare, što je uzburkalo širu javnost ne samo u BiH već i okruženju, napokon su o “Projektu Lopare” u ovoj lokalnoj zajednici zvanično progovorili i investitori.
Prema izvorima našeg portala, predstavnici švajcarske kompanije “Arcore AG”, posredstvom svoje ispostave u BiH “Arcore ulaganja” d.o.o., su 17.10.2023. godine, zvaničnicima opštine Lopare, izvršili prezentaciju, nastojeći da ih umire i uvjere da istraživanja koja su proveli i planirana eksploatacija minerala neće ugroziti životnu sredinu i direktno ili indirektno zdravlje stanovnika ove i susjednih opština u oba entiteta, Republici Srpskoj i Federaciji BiH.
Mada nema mnogo konkretnih detalja, osim uopštenog saopštenja za javnost kompanije “Arcore AG”, portal Antikorupcija.info je došao posredstvom svojih izvora do više dodatnih informacija o namjerama investitora.
“Neće biti korištena tehnologija kojom se u prirodu ispušta voda u procesu eksploatacije, kako je to bilo planirano u Jadru kod Loznice, gdje su tamošnji ekolozi zaustavili projekat sa Rio Tintom. Da je korištenje te tehnologije neprihvatljivo, predstavnicima investitora predočili su i opštinski zvaničnici, koji, inače, namjeravaju da predlože održavanje referenduma kada je realizacija ovog projekta u pitanju. Područje gdje je planirano iskopavanje minerala je u zoni naselja Labucka, koje ima tridesetak kuća, konkretno je prema popisu stanovništva iz 1991. godine imalo 362 stanovnika, a prema poslednjem 2013. godine 277 stanovnika. Same Lopare kao naselje nisu u koncesionom i eksploatacionom planiranom području” – informacije su dobijene iz Lopara.
Ono što bi moglo promjeniti cjelokupnu sliku o ovom projektu, pokaže li se tačnim, je informacija da su tokom istraživanja utvrđene koncentracije u najvećoj mjeri magnezija i kalija, a u tek manjoj litijuma. I da je, navodno, upravo prisustvo ova dva minerala bilo presudno u održanju interesa investitora.
A, što se tiče licence, zvanično je direktor “Arcore ulaganja” d.o.o. Vladimir Rudić potvrdio da posjeduju koncesiju od strane Vlade RS, te na taj način isključio mogućnost da je saglasnost dala lokalna vlast.
“Kompanija Arcore je aplicirala za ishodovanje Rješenja o odobrenju detaljnih geoloških istraživanja, i isti je izdalo Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske, kao jedina nadležna institucija za ovaj postupak. Sam postupak je proveden prema najvišim geološkim i ekološkim standardima, koji uređuju ovu oblast sa akcentom na provođenje mjera u postupku samog istraživanja” – izjava je Rudića.
Naredni korak koje je lokalnim vlastima u Loparama najavljen iz ove kompanije je izrada Studije izvodljivosti, u kojoj će biti opisana procedura do početka i nakon što krene eksploatacija. Prema dostupnim podacima, radi se o površinskoj eksploataciji, mada se pominju iskopavanja bagerom od četiri do 160 metara dubine, na početnih deset hektara površine i postepeno će, zavisno od rezultata, biti proširivan obuhvat. U detaljnom rudarskom projektu biće precizirani ti i ostali detalji, kao što je izrada pristupnih puteva, te je predviđeno i otvaranje “kancelarije za građane”, koji će se moći informisati o svim detaljima iz projekta i aktuelnostima vezanim za eksploataciju.
Što se tiče lokalne zajednice i odnosa vlasti i običnih građana, postoji bojazan da bi početkom eksploatacije moglo doći do narušavanja čiste životne sredine u ovoj, prilično ruralnoj i nerazvijenoj opštini. Sa druge strane, postoje i nade da bi taj projekat mogao spriječiti ili barem umanjiti odlazak vitalnog stanovništva iz ove sredine, što je vrlo ozbiljan problem.
“Na dnevnom nivou su odlasci i u dogledno vrijeme će bukvalno “isprazniti” Lopare. Ukoliko bi se obećanja investitora pokazala istinitim i ispoštovali zakonski propisi, u kontekstu očuvanje prirode, samo iz Lopara bi se na ovom projektu moglo zaposliti 300 do 400 radnika, a u punom kapacitetu proizvodnje ukupno i do 1.000 ljudi, što bi takođe donijelo benefite lokalnom budžetu, uz svakako njegov drastični porast od koncesione naknade. I to bi za Lopare bukvalno bila slamka spasa, jer je gotovo nemoguće na druge načine privući investitore, već sa onim sa čime one raspolažu, a to su rudni potencijali” – navodi naš izvor iz Lopara, očito više zabrinut zbog ovdašnjih socijalnih i egzistencijalnih problema nego zbog ekoloških. Naravno da postoje i oni koji na stvar gledaju drugačije. I biće potrebno dosta smirenog, argumentovanog razgovora i međusobne tolerancije da se dođe do rješanja koje je najbolje za ovdašnje građane.
