Odlukom Ustavnog suda BiH, kojom je 28.09.2023. godine osporen veći broj odredbi Zakona o osiguranju kvaliteta u visokom obrazovanju Republike Srpske, znatno su usporeni započeti procesi akreditacija i reakreditacija visokoškolskih ustanova u Republici Srpskoj, koje je vodila entitetska Agencija za visoko obrazovanje.
Na ovo su upozorili studentski aktivisti okupljeni u inicijativi “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”, ukazujući da zbog ove odluke, s jedne strane, i stava Upravnog odbora Agencije za visoko obrazovanje Republike Srpske (AVORS) da podrži njen rad i da Agencija i dalje radi u skladu sa osporenim zakonom i zakonima koje je donijela NSRS koji se tiču neprimjenjivanja odluka Ustavnog suda BiH, s druge strane, ponovo, umjesto rješenja problema imamo dalje komplikovanje situacije.
Podsjetimo, Ustavni sud je donio odluku da se, neustavnim odredbama Zakona, entitetskoj Agenciji daju ovlaštenja da proces akreditovanja visokoškolskih ustanova u RS provodi samostalno i na principu nezavisnosti u procesima obezbjeđenja kvaliteta, prema republičkim standardima i smjernicama koje samostalno i nezavisno određuju, iako već postoje standardi i smjernice koje je donijela Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranja kvaliteta BiH (HEA BiH) u izvršavanju obaveza preuzetih Okvirnim zakonom.
AVORS-u je osporeno i vođenje posebnog entitetskog Registra akreditovanih visokoškolskih ustanova u RS, jer po zaključnim razmatranjima iz Odluke već postoji Državni registar akreditovanih visokoškolskih ustanova i studijskih programa kao jedinstveni registar za BiH. Ustavni sud, takođe, smatra neustavnim i samostalnost i nezavisnost u procesu otvaranja/zatvaranja i licenciranja visokoškolskih ustanova, koje obavlja entitetska Agencija, te da se taj proces odvija bez uvažavanja relevantnih odredaba Okvirnog zakona i provedbenih akata koje je državna Agencija donijela, u izvršavanju svojih nadležnosti koje su joj dodijeljene Okvirnim zakonom. Nadalje, Ustavni sud je poništio odredbe po kojima AVORS preporučuje izdavanje dozvole za rad visokoškolskoj ustanovi, provodi postupak akreditacije Visokih škola i Univerziteta, studijskih programa, propisuje standarde za osiguranje kvaliteta obrazovanja.
“Ova situacija se zasigurno značajno odrazila na započetti proces akreditovanja i reakreditovanja visokoškolskih ustanova, a konkretno navodimo da akreditaciju više od 15 godina od osnivanja i rada još uvijek nemaju i svi su rokovi prošli za akreditovanje Visoke škole “Koledž kozmetologije i estetike” Banja Luka i Visoke škole za hotelijerstvo i turizam Trebinje. Te dvije ustanove još uvijek nisu upisane u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH. A i dalje rade – upisuju studente i izdaju diplome. Svi rokovi su prošli i za reakreditovanje Visoke škole primijenjenih i pravnih nauka “Prometej” Banja Luka, a za par mjeseci bliži se i krajnji produženi rok za reakreditovanje Panevropskog univerzitet “Apeiron” Banja Luka, pa i Univerziteta za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka i Visoku poslovno tehničku školu Doboj” – navode studentski aktivisti, uz napomenu da je na osnovu poslednjih informacija iz Tužilaštva BiH čak pet visokoškolskih ustanova obuhvaćeno istražnim radnjama u aferi kupoprodaje diploma u BiH “Klaster”.
Osporeno je AVORS-u i predstavljanje RS na međunarodnim konferencijama, skupovima, u međunarodnim organizacijama i udruženjima, jer Ustavni sud istovremeno tumačii da je prema Okvirnom zakonu HEA BiH uspostavljena i za provođenje zakona i međunarodnih obaveza države, i da ona predstavlja BiH u međunarodnim organizacijama. Nasuprot ovome, direktor AVORS Biljana Vojvodić, u svojim medijskim istupima, iznosi teze da je Agencija prepoznata na međunarodnom nivou i da je punopravna članice mreža jugoistočne Evrope i pridruženi član Evropske asocijacije mreža agencija za obezbjeđenje kvaliteta i, po njoj, nije neobično da u tim mrežama participira više agencija iz jedne države koja ima kompleksno uređenje, kao što je to slučaj sa BiH, Njemačkom, Španijom i još nekim zemljama.
Kako bi demonstrirala ovaj svoj stav, a i bila na tragu vladajuće politike u RS koja preferira odbacivanje svega zajedničkog na nivou BiH, uključujući i odluke Ustavnog suda, Vojvodić je ove nedjelje na sastanku predstavnika AVORS i Komiteta za akreditaciju Mađarske, u ime Agencije iz RS potpisala sporazum o saradnji.
“Dvije agencije održale su 27.11.2023. godine onlajn sastanak na kojem su održane prezentacije o radu obe agencije, okvir djelovanja, procedure vanjskog i unutrašnjeg osiguranja kvaliteta, te je razgovarano o budućim oblicima saradnje u oblasti obezbjeđenja kvaliteta u visokom obrazovanju. Sporazum, kojim se definiše zajednička posvećenost dviju agencija razvoju kulture kvaliteta u visokom obrazovanju, su potpisali predsjednik MAB prof. dr Valerija Čepe (Valéria Csépe) i direktor AVORS prof. dr Biljana Vojvodić.
Sporazum takođe predviđa saradnju u oblasti razvoja standarda i kriterijuma u oblasti obezbjeđenja kvaliteta u visokom obrazovanju, moguće razmjene stručnjaka i recenzenata, kao i osoblja agencija, te učestvovanja u postupcima vanjskog vrednovanja. Komitet za akreditaciju Mađarske sa sjedištem u Budimpešti nadležan je za postupke akreditacije visokoškolskih ustanova i studijskih programa u Mađarskoj” – informacije su iz AVORS-a.
Upravo je ova posljednja rečenica razlog za dilemu – da li se ovdje radi o normalnoj saradnji u cilju poboljšanja kvaliteta rada AVORS-a (“Čovjek se uči dok je živ”) ili o provociranju Ustavnog suda BiH, po čijoj odluci je nadležnost za postupke akreditacije visokoškolskih ustanova i studijskih programa u BiH i za međunarodno predstavljanje u ovom kontekstu, na HEA BiH, a ne na AVORS-u.
