Nedavni protest stanovnika mjesnih zajednica Sočkovac, Karanovac i Kakmuž, Opštine Petrovo, zbog geoloških istraživanja na Ozrenu kompanije „Medeni Brijeg“ iz Bijeljine, koja je u vlasništvu australijske kompanije „Lykos Metals Limited“, upozorio je javnost na apetite stranih investitora i na opasnost od nekritičkog odnosa vlasti sklone koruptivnom ponašanju, u malim zemljama kao što je naša, prema takvim namjerama.
Prethodno su na moguće stravične posljedice po zemlju i stanovništvo upozorile ekološke organizacije i pokreti u Srbiji koje se bore protiv otvaranja rudnika litijuma u toj zemlji, a čija je borba kulminirala ovih dana protestnom blokadom saobraćajnica širom Srbije, zbog pogodovanja vlasti jednoj od najvećih metalurško-rudarskih kompanija na svijetu Rio Tinto.
I eho protesta iz susjedne zemlje – zbog rudnika koji bi trebali biti u neposrednoj blizini bh granice – i protesti Ozrenaca, naveli su neke ljude u lokalnim vlastima na razmišljanje. Pa su, na prijedlog načelnika opštine Petrovo, odbornici skupštine ove opštine donijeli zaključak u kom je navedeno da zbog iskazanog nezadovoljstva i zabrinutosti građana oko zaštite životne sredine, Skupština ne podržava daljnja geološka istraživanja na svojoj teritoriji. A slično je reagovala i lokalna vlast u Bijeljini.
Na slatkorječivost kompanije koja se bavi geološkim istraživanjima sa namjerom da na ovom području otvori rudnik plemenitih metala, konkretno litijuma i bora, Gradska vlast Bijeljine reagovala je odbacivanjem zahtjeva potencijalnih investitora. Nisu nasjeli na priče o napretku lokalne zajednice, novim radnim mjestima, investicijama i drugim blagodetima za Grad. Ili su se zabrinule zbog moguće negativne reakcije i protesta i njihovih građana, pa su odgovornost prebacile na entitetsku vlast.
Gradska uprava je 2. novembra, od firme “Rodon” d.o.o., pismom namjere dobila molbu za izdavanje saglasnosti za apliciranje i dobijanje istražnih prava za izvođenje detaljnih geoloških istraživanja bora i litijuma na području grada Bijeljina, odnosno, mjesne zajednice Suvo Polje. No, Gradska uprava se pozvala na to da nisu dobili dovoljno informacija, niti imaju odgovarajući pravni osnov za izdavanje tražene saglasnosti, te je ova molba odbijena.
“Lokalne samouprave nemaju jasno utvrđenu nadležnost u rješavanju ovakvih zahtjeva, ali, imajući u vidu da eventualne posljedice najviše osjeća stanovništvo u lokalnim zajednicama, Gradska uprava zahtjeva da se, prilikom izdavanja dozvola za istraživanje i eksploataciju ruda, insistira na strogom poštovanju zakonskih odredaba i odgovornom pristupu zaštiti životne sredine. S obzirom na to da ove aktivnosti, po svom obimu i mogućim posljedicama, prevazilaze granice grada Bijeljina, ali i Republike Srpske, odnosno BiH, Gradska uprava očekuje i poziva organe Republike Srpske i BiH da preduzmu sve mjere kako zdravlje stanovništva i očuvanje zdrave životne sredine ne bi bili dovedeni u pitanje”, obrazloženje je odbacivanja zahtjeva “Rodona”.
Ova firma nastala je “preko noći”, kao i niz drugih u Bijeljini, koja je, u ovoj godini, postala prava oaza za preduzeća za geološka istraživanja ne samo u Semberiji, odnoso Bijeljini i Ugljeviku, nego i na Ozrenu u opštini Petrovo, Gradu Doboju, te opštinama Mrkonjić Grad, Čajniče, kao i dijelom opština Jezero i Šipovo.
Vlasnik „Rodona“ je Rohan Patnaik, rođen u Sjedinjenim Američkim Državama, koji od februara ove godine ima i državljanstvo Srbije. U toj državi, prema podacima tamošnje Agencije za privredne registre, vodi se kao vlasnik dvije firme – „Asena Investment“ osnovane juna 2020. i „Edelweiss Mineral Exploration“ osnovane u martu ove godine. Obje su registrovane u Beogradu kao firme koje se bave eksploatacijom minerala, proizvodnjom mineralnih đubriva i hemikalija. Patnaik se u stranim medijima navodi i kao generalni direktor singapurske kompanije “Al Khaldiya Mining Private Ltd”, prilikom potpisivanja memoranduma o razumijevanju sa vladom Liberije o pretovaru rude gvožđa iz susedne Gvineje.
Patnaik je ove godine osnovao i firmu „Dinaric Metals“, takođe u Bijeljini, a djelatnost firme je, kako se navodi, inženjerstvo i s njim povezano tehničko savjetovanje. Interesantno je da su obje firme registrovane na istoj adresi. Kao direktor obje firme naveden je Jovan Grubin, koji je i potpisnik zahtjeva za saglasnost za geološka istraživanja na području Bijeljine i za koga je poznato da je bio direktor firmi „LithiumLi Balkan“ i “Euro Lithium”, te da je kao direktor “GeoMin Consulting” d.o.o. Beograd-Novi Beograd u više navrata podnosio Agenciji za privredne registre Srbije zahtjeve za izmjene što adrese, što upise članova društva. Ove firme pominju se u konketstu rudnih istraživanja u susjednoj zemlji prije desetak godina, ranije započetih od strane kontroverzne kompanije “Rio Tinto”.
Što se tiče istraživanja na Ozrenu, ključna ličnost u toj priči je Miloš Bošnjaković, bivši policijski inspektor iz Tuzle, tačnije Stupina, čiji je “Medeni Brijeg” podnosilac zahtjeva prema opštini Petrovo i od Ministarstva energetike i rudarstva RS već je obezbijedio dozvolu za geološka istraživanja nikla, kobalta, hroma i bakra na prostoru tri mjesne zajednice. Prema tvrdnjama iz australijske kompanije „Lykos Metals Limited“, koja je vlasnik firme registrovane u Bijeljini, od ministarstva je dobijena dozvola i za prošrenje i dodatna istraživanja u ovoj opštini, kao i na području Doboja. Uključujući i lokalitet Gostilj, koji se nalazi na Reprezentativnoj listi nematerijalne kulturne baštine čovječanstva UNESCO-a, zbog čega je na tom području zabranjena bilo kakvo narušavanje okoliša, te time i bušenje zemljišta.
Kao i slučaju firmi koja namjeravaju istraživati rudna nalazišta u Semberiji, uz „Medeni Brijeg“ na istoj adresi u Bijeljini registrovana je još jedna firma Lykosa, a kao osnivač je upisan Bošnjaković, a to je “Lykos Balkans metal”.
Bošnjaković se osim u ova dva bijeljinska preduzeća kao suvlasnik, bivši, sadašnji, budući direktor ili osoba od uticaja, povezuje i i sa niz drugih kompanije i preduzeća. To su „Likos metals limited“, “Eastern Mining”, “Adriatic Metals” i „Seven Plus“. Dovodi se u javnosti ovaj Tuzlak u kontekst i sa, takođe australijskom „Balkan Mining and Minerals“ i njihovom podružnicom u Srbiji “Jadar Lithium d.o.o.”. A ona sa „Rio Tintom“, zbog kojeg mjesecima traju protesti u toj susjednoj državi zbog geoloških istraživanja i namjere otvaravanja rudnika litijuma. Zbog toga i narušenog imidža u javnosti je ta beogradska firma i promjenila ime i adresu na nagovor PR agencija i sada posluje pod imenom „Balkan Istraživanja”, a kao novi direktor pominje se upravo Bošnjaković.
Bošnjaković je, zapravo, u BiH po povratku iz Australije prisutan još od 2013. godine, kada je njegov “Eastern Mining” otkupio u Varešu Rudnik cinka, olova i barita, te pokrenuo “zlatnu groznicu” u ovom gradu Srednje Bosne, obećavajući privredni procvat, pričama da se osim zlata ispod Zvijezde kriju značajne količine cinka, olova, barita, srebra i bakra. Ali, nakon par godina napustio je poziciju direktora “Eastern Mining”-a i osnovao firmu „Seven Plus“ za istraživanje nalazišta hroma, takođe u Varešu. Zatim se odatle preselio sa aktivnostima istraživanja i osnivanje novih firmi na susjedni Ozren.
A na Ozrenu… je naišao na ljude koji ljepotu svoje zemlje nisu spremni mijenjati za obećanja o prosperitetu rudarskog pustošenja i potencijalne ekološke katastrofe.
