Netransparentnost vlasti i njeni pokušaji da na svaki način prikriju svoje i loše poslovanje i kriminal i korupciju stranačkih kadrova instaliranih po javnim ustanovama, institucijama i preduzećima, u Republici Srpskoj rezultirala je višegodišnjim opstrukcijama u radu Odbora za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske i nedozvoljavanjem da se o revizorskim izvještajima s negativnim ocjenama raspravlja u Skupštini.
Pritom je stvar dodatno apsurdna, jer je kritičnost Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske, od 2017. godine, kada je politički vrh ovog entiteta, u skandaloznom političkom linču uklonio tadašnjeg glavnog revizora i njegovog zamjenika, svedena, takoreći, na minimum, zbog čega tamošnja opozicija revizore naziva režimskim, a oni radikalniji, aktuelnog glavnog revizora – revizorom mafije.
U finansijskim revizijama za 2020. i 2021. Glavna služba za reviziju RS je za svega po tri institucije dala negativno mišljenje (od 73 i 76, koliko je ukupno provedeno finansijskih revizija u tim godinama). Ali brojke nisu tako bitne, ako je jedna od tri institucije, recimo – JPŠ “Šume Republike Srpske”, za koju je tadašnji predsjednik Odbora za reviziju ustvrdio da se iz njih mjesečno krade 10 miliona KM, te da je to pravi razlog što predstavnici vladajuće koalicije ne žele da se održi sjednica Odbora – da se štiti kriminal i interesi upletenih u njega.
A problem su vjerovatno bili i izbori, čija blizina vlast čini dodatno nervoznom na svaku kritiku.
Kuriozitet je da je kritičnost Glavne službe za reviziju u posljednjem ciklusu finansijskih revizija (za 2022.) znatno porasla – posmatrajući i povećanje broja institucija sa negativnim mišljenjem, ali i smanjenje broja institucija sa pozitivnim mišljenjem za obje komponente finansijske revizije (sa 30 u FR za 2020. i 25 u FR za 2021., na 18 u FR za 2022.).
Ne ulazeći u to da li je razlog promjene u kritici opozicije, medija i civilnog društva, koja je konačno urodila plodom ili u strateškom popuštanju pritiska vladajućih (zbog koga je Zakonodavni odbor NSRS donio odluku da je opstrukcija rada Odbora za reviziju u neskladu sa Poslovnikom, pa uskoro možemo očekivati “negativne izvještaje” pred poslanicima Skupštine), ostaje činjenica da je ta kritičnost daleko ispod one koju godinama beskompromisno ispoljavaju revizori drugog entiteta, tj. Ured za reviziju institucija u FBiH. (Pa i Federalna Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju.)
Jer, čak i sa ovim udvostručenjem u posljednjem ciklusu finansijskih revizija (za 2022.), broj institucija sa negativnim mišljenjem u Republici Srpskoj je dva i po puta manji nego u Federaciji (6 : 15). A broj institucija koje su dobile pozitivno mišljenje za obje komponente finansijske revizije skoro dva i po puta veći u RS nego u Federaciji (18 : 8).
Posmatrajući posljednjih 7 godina, vidimo da je za 149 subjekata revizije izrečena negativna ocjena ili za jednu ili obje komponente finansijske revizije (finansijske izvještaje i usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima).
Svega 40 otpada na Glavnu službu za reviziju javnog sektora RS, a 109 su institucije, ustanove i preduzeća kojima su ocjenu dali revizori Ureda za reviziju institucija u FBiH.
No, mnogo značajnije od suhoparnih statističkih podataka je činjenica da je Glavna služba za reviziju javnog sektora RS, u proteklim godinama, bila meta oštrih kritika opozicije i medija, a Ured za reviziju institucija u FBiH – vlasti.
Dok je revizorima u RS zamjeran nedostatak kritičnosti i “služenje režimu”, revizorima u Federaciji je, od strane vlasti, javno zamjerano što ne liče na svoje kolege iz RS. Te im je rad opstruiran, bili su predmet javnih uvreda i apsurdnih optužbi, ataka na njihovu nezavisnost i nevjerovatnih zahtjeva za uvođenjem cenzure i podčinjavanjem izvršnoj vlasti.
Spomenimo i da je parlamentarno radno tijelo zaduženo za reviziju, u Federaciji BiH, uz sve zamjerke, u prethodnom mandatu, radilo neuporedivo veći i ozbiljniji posao od Odbora za reviziju NSRS.
Dok je rad Odbora bio izložen sistematskoj blokadi vladajućih, Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju u FBiH je, uz pomoć nevladinog sektora, organizovala ponajbolja “javna saslušanja” viđena u BiH.
