“Nećemo dozvoliti da vlasti u Republici Srpskoj naše prirodne resurse daju strancima niti bilo kakvim njihovim interesnim grupama ili sumnjivim tajkunima. Znamo da bi otvaranje rudnika u 40 kilometara od Bijeljine ili 20 kilometara od Ugljevika imalo itekako uticaja i na nas i svim raspoloživim zakonskim sredstvima ćemo stati u odbranu prirode i naše Majevice” – poruka se sa današnje (28.4.2024.) Javne tribine u Bijeljini pod nazivom “Uticaji rudarenja litijuma na životnu sredinu i zajednice”, u organizaciji ovdašnjeg Udruženja građana “Eko Put”.
Građani su, sa ovog skupa u drugom po veličini gradu u Republici Srpskoj, izrazili opredjeljenje prvenstveno za zdravu životnu sredinu i razvoj turističkih potencijala, a ne za rudne aktivnosti i eksploataciju.
Uvodne i pozdravne riječi u prepunoj Sali bijeljinskog Centra za kulturu i obrazovanje prva je uputila predsjednica “Eko Puta” Snežana Jagodić Vujić i ispred domaćina Grada Bijeljine gradonačelnik Ljubiša Petrović.
Izrazivši svoje načelno neslaganje sa potencijalnim otvaranjem rudnika na Majevici u blizini lokalne zajednice na čijem je čelu, gradnačelnik Bijeljine Ljubiša Petrović je upozorio na negativni uticaj i ugrožavanje planiranog budućeg „Parka prirode“ i većeg dijela planine Majevice.
“Pred nama je istrajan i trnovit put za očuvanje naših šuma, rijeka, planine Majevice, našeg zemljišta i vazduha. Osjećamo veliku odgovornost prema budućim generacijama koje treba da uživaju u resursima koje imamo. Ovo je zajednička borba svih nas, kako bi naša djeca imala srećno djetinjstvo, da bismo mogli piti zdravu i čistu vodu”, rekao je, između ostalog, na otvaranju tribine Petrović.
Kao gosti i govornici na tribini obratili su se prof.dr Dragana Đorđević sa Naučnog instituta u Beogradu, prof.dr Ratko Ristić sa Šumarskog fakulteta iz Beograda, Zoran Poljašević iz UG “Ozrenski studenac”, Dragana Ristić iz NGG ”NE rudniku litijuma u Loparama” i Tihomir Dakić iz Centra za životnu sredinu.
Detaljnju analizu i prezentaciju istraživanja deset profesora sa Šumarskog fakulteta i drugih naučnih ustanova iz Srbije imao je prof.dr Ratko Ristić, konrektno se fokusirajući na rizike za životnu sredinu, kako u Srbiji, tako i u BiH.
“Dozvole za geološka istraživanja na ovim prostorima tražile su i dobile kompanije koje dolaze iz Kanade, Australije, SAD, Njemačke i drugih zapadnih zemalja. Postavlja se pitanje, zašto oni dolaze u Srbiju i BiH, ukoliko je Kanada stotinu puta veća od Srbije, Australija sedamdeset puta. Oni imaju sve moguće mineralne resurse.
Strane kompanije koje se bave rudarenjem dolaze na Balkan, jer smo mi blizu EU i transportni troškovi su niski, standardi zaštite životne sredine su nikakvi, a sistemi su visokokoruptivni. Njihova djelatnost bi se ovdje njima itekako isplatila, jer bi malo ulagali na sanaciju, remedijaciju i zaštitu javnog zdravlja. Sve to oni ne bi mogli raditi u visokorazvijenim zemljama EU, Kanade ili u nekim dijelovima SAD. Jedan od primjera je namjera otvaranja rudnika bakra usljed plodne šumadijske ravnice, između Knića i Kraljeva, gdje bi trebalo desetine kilometara kvadratnih uništiti zbog eksploatacije bakra. U sredinama gdje ljudi mogu odlično zaraditi i dobro živjeti od uzgoja borovnice, maline i drugog voća, neko pokušava da otvori rudnike i da isprazni ta područja od ljudi” – istakao je tokom prezentacije profesor Ristić.
“Ponovićemo da se vlasti na bilo kojim nivoima, koje se budu zalagale i nastojale da i pored narodne volje dozvole otvaranje rudnika na Majevici, Ozrenu, Sinjakovu ili bilo gdje gde su građani i ekolozi protiv, upuštaju u veliki rizik i da im neće proći priča o tobožnjem razvoju RS, jer dobro znamo šta je zapravo u pozadini. Nećemo dati ono što nam je, uz vode i šume, od prirodnih bogatstava i ostalo” – kaže ozrenski aktivista i inžinjer zaštite životne sredine Zoran Poljašević, čije izlaganje je naišlo na posebnu pažnu učesnika tribine.
Učesnici tribine su se složili da postoji drugi, bolji načini razvoja regiona Majevice od rudnika litijuma, a to su oni koji neće podrazumijevati ugrožavanje stanovništva Lopara, susjednih opština i na kraju krajeva cjelokupne regije sjeveroistoka BiH, kao i susjedne Srbije. Složili su se da i građani mogu i trebaju učestvovati u razvoju vlastitih zajednica u pravcu očuvanja zdravlja, prirodnih dobara, tradicije i kulturne baštine, umjesto razaranja, raseljavanja i zagađenja koje nosi rudarenje.
“Složili smo se da rudnik na Majevici možda i može donijeti korist, ali prvenstveno kompaniji koja bi ga otvorila, vlastima i njihovim interesnim grupama. Sumnjamo da može prosperitet i ekonomski razvoj bez narušavanja životne sredine i uništavanja prirode i zato smo protiv rudarenja na našem širem području. Smatramo da nemamo prava da svom potomstvu ostavimo razoreno zemljište, zagađenu vodu, zemlju i zagađen vazduh. Iskustva nas opominju da rudarstvo uopšte ne može biti ’’zeleno’’ i bez posljedica po naša prirodna dobra, vode, zemljište, vazduh” – rekla je nakon tribine u Bijeljini za portal Antikorupcija.info Snežana Jagodić Vujić.
Inače, “Eko Put” je prvu javnu tribinu na temu geoloških istraživanja i potencijalnog otvaranja rudnika organizovao, u partnerstvu sa “Eko mrežom BiH”, u Loparama, pod nazivom “Uticaji rudarenja litijuma na životnu sredinu i zajednice”, 10.12.2023. godine. Drugu, takođe u ovoj majevičkoj opštini pod nazivom “Ako ne rudnik, šta da?” organizovali su sa partnerskim ekološkiim udruženjima i neformalnim grupama građana 24.03.2024. godine, a nakon ove u Bijeljini, slijedeću su planirali, kaže Snežana Jagodić Vujić, tokom mjeseca maja u Ugljeviku.
Podsjećamo, u Loparama švajcarska kompanija “Arcor AG”, odnosno podružnica u BiH “Arcor ulaganja” d.o.o. nakon završenih, trogodišnjih, geoloških istraživanja planira otvaranje rudnika, uz podršku entitetskih vlasti. Nasuprot ovome, ekolozi su republičkim vlastima dostavili inicijativu za dodjeljivanje loparskom dijela Majevice statusa “Park prirode”.
Svoje protivljenje planiranom otvaranju rudnika iskazali su zvanično i odbornici Skupštine opštine Lopare, koji su sa ekološkim aktivistima organizovali i Narodni zbor 15.02.2024. godine, na kojem je pokrenuto potpisivanje peticije protiv otvaranja rudnika. Građanska inicijativa i peticija predati su Narodnoj skupštini RS sa zahtijevom da NSRS prihvati prijedlog “Deklaracija o protivljenju otvaranja rudnika litijuma, bora, natrijuma, stroncijuma, kalijuma i prateće asocijacije elemenata na teritoriji opštine Lopare” i time onemogući otvaranje rudnika u Loparama.
