20.05. održana je tematska sjednica Skupštine opštine Foča, na kojoj se raspravljalo o malim hidroelektranama u ovoj opštini.
I… praktično, to što se o ovoj temi uopšte konačno raspravljalo u ovdašnjoj Skupštini, je i jedina pozitivna vijest.
Podsjetimo da je zahtjev za ovom sjednicom Udruženje građana “Bjelava” podnijelo još u julu prošle godine. Ali se umjesto 20 dana od podnošenja zahtjeva, kako je to traženo, ona održala tek 10 mjeseci kasnije. Jer je prethodni saziv Skupštine otvorenom opstrukcijom dijela svojih odbornika onemogućen da raspravlja o ovoj temi.
Uticaj investitora, naime, i na izvršnu i na zakonodavnu vlast, toliki je da su svi od problema okretali glavu ili je zabijali u pijesak. Korupcija ili strah od posljedica suprotstavljanja moćniku, “kontroverznom biznismenu” bliskom vlasti, to je već pitanje za istražne organe. I kakvog “zviždača” ako se pojavi.
No, ono što znamo je da su policijski službenici Uprave kriminalističke policija MUP-a RS Okružnom javnom tužilaštvu Trebinje, 13.10. podnijeli prijavu protiv direktora Srbinjeputeva “u vezi sa bespravnom izgradnjom MHE”. U kojoj ga se tereti da je u radove na izgradnji MHE ušao falsifikujući dokumente i obmanjujući organe vlasti, koji su mu na osnovu lažiranih podataka izdali rješenje kojim se toj firmi odobrava izvođenje geoloških radova na području opštine Foča. Te, da je bez izdatog rješenja, odnosno saglasnosti započeo sa radovima na području šumskog gazdinstva, tj. sa krčenjem šume i trajnom promjenom namjene šumskog zemljišta. Takođe, bez podnošenja zahtjeva i izdavanja vodne saglasnosti od nadležne javne ustanove, otpočeo je radove na koritu rijeka, te na taj način prekoračio ovlaštenja, što je, uzgred, dovelo i do bespravne sječe drvnih sortimenata u državnom i na privatnim posjedima na području Foče, izgradnje pristupnih puteva, izmjene tokova rijeka… Itd.
Sve ovo, međutim, kao ni protesti građana, koji od početka ukazuju na nezakonite radnje i uključenost pojedinaca iz institucija u njih, koji su umjesto prirodnih bogatstava i interesa građana, čitavo vrijeme štitili interese investitora, nažalost, nadležnom republičkom ministartsvu nije bilo dovoljno da raskine koncesioni ugovor sa investitorom.
Privatne veze vlasnika Srbinjeputeva, i brojnih drugih firmi, sa visokim funkcionerima vladajuće stranke bile su ipak, izgleda, presudne. Pa je pred Novu godinu, kao poklon, investitor, umjesto raskida, dobio potpis na aneks ugovora o koncesiji za mini hidroelektranu na rijeci Bjelavi u Foči. A građanima je “velikodušno” poručeno da mogu nastaviti da se bore.
I oni su to i nastavili.
Pokušavši, pritom, ostvariti i civilizovanu komunikaciju sa novoizabranim lokalnim vlastima i nametnuti argumentovan dijalog kao model za rješavanje problema.
Tako je konačno došlo i do održavanja tematske sjednice na kojoj su izabrani predstavnici građana u opštinskoj skupštini konačno progovorili o ovoj temi.
Koja je osim kao ekološka tema i principijelni odnos prema prirodnim bogatstvima i pitanju čiji je interes zapravo bitan, pri odlučivanju o njihovoj sudbini – bogatih pojedinaca ili zajednice, u Foči ima još jednu, dodatno važnu, dimenziju – potencijalnu mogućnost da zbog pohlepe pojedinca i s njim povezanog klijentilističkog ili koruptivnog lanca, bude ugrožen čak i postojeći opštinski vodovod i kvalitet vode u njemu.
Uglavnom, sjednica je održana. I usvojeni su zaključci. Koji su, međutim, daleko od zahtjeva građana koji se već duže od godinu dana bore za zaštitu prirodnih bogatstava i zabranu gradnje mini hidroelektrana, čiju štetnost po društvo, gotovo da niko više i ne dovodi u pitanje.
Prvi zaključak čak navodi da će Opština Foča “u narednom periodu staviti strateški fokus na bolju iskorištenost hidropotencijala”, opravdavajući to besmislicom o razvoju ekonomije, povećanju BDP-a i zapošljavanju većeg broja radnika.
Ustupak građanima koji se bore za zabranu MHE napravljen je kroz dio zaključka u kome se kaže da “u slučaju MHE na rijeci Bjelavi, SO Foča zahtijeva od nadležnog ministarstva i Komisije za koncesije da izvrši analizu i preispitivanje zaključenih koncesionih ugovora, i da uključe građane i nevladine organizacije u sve dalje postupke koji slijede. Te, da se, u međuvremenu, dok se ne preispitaju koncesioni ugovori, obustave davanje saglasnosti i odobrenja za utvrđivanje prava službenosti za postavljanje cjevovoda na javnom zemljištu.
No, sve to, ne znači ništa ukoliko ne postoji jasan stav unutar vlasti protiv izgradnje. A on ne postoji. Što nedvosmisleno govori i prvi zaključak, i dosadašnje ponašanje republičke vlasti, na koju opšinska licemjerno prebacuje odgovornost, a jasno govori i glasanje o drugom zaključku koji se pojavio na sjednici Skupštine.
Opozicioni SDS je, naime, iznio je prijedlog koji se poklapao sa zahtjevom građana koji podržavaju udruženje “Bjelava” i eko-aktivista inače – da se izgradnja MHE na području Foče, naprosto zabrani. I da se na taj način završi sa ovom temom.
“Skupština opštine Foča je protiv izgradnje MHE na području opštine Foča. Kao i protiv daljih aktivnosti na izgradnji MHE na slivu rijeke Bjelava, pridržavajući se deklaracije NS RS o zabrani izgradnje MHE na rijekama u RS”, glasio je taj prijedlog.
No, ispostavilo se da je uticaj investitora i dalje vrlo snažan. Pa su se odbornici, opredjelili za rješenje u kome neće biti protiv onog što traže građani, ali neće biti ni za, pa će tako kao kvazi neutralni, zapravo pogodovati investitoru. Ne usvajajući odluku koja bi ga definitivno onemogućila u njegovoj namjeri da izgradi MHE na Bjelavi.
Rezultat glasanja o prijedlogu zaključka kojim se izržava protivljenje Skupštine izgradnji MHE bio je – 7 Za, 0 Protiv, 15 suzdržanih. I prijedlog nije usvojen.
Što samo naglašava osjećaj da je sve ostalo, što je usvojeno, samo “dimna zavjesa” kojom se prikriva stvarna namjera.
Ne daje Skupština opštine zahtjev za preispitivanje spornih ugovora neutralnim ekspertima, pa da se građani nadaju istini i pravdi, nego ga daju u nadležnost onom čiji je odgovor unaprijed jasan. Koga eko-aktivisti i civilno društvo prepoznaju kao grobara ovdašnjih rijeka.
Uostalom, rezultate njegovog “preispitivanja” koncesija smo već vidjeli, pri prednovogodišnjem potpisivanju aneksa Koncesionog ugovora. U situaciji kad su svi argumenti, pa i oni “sa pečatom” Policije, koja je Ministarstvu objašnjavala da donosi odluke na osnovu falsifikovanih dokumenata, bili protiv, a samo jedan – političke veze “kontroverznog biznismena” sa vrhom vladajuće stranke – za.
Ili, da podsjetimo i na to – preispitivanja koncesionih ugovora očekuje se od ministra protiv koga su organizacije civilnog društva iz BiH, u julu prošle godine, podnijele zvanični zahtjev nadležnim institucijama za njegovo razrješenje, “iz razloga nezakonitog, neodgovornog i nedostojnog obnašanja funkcije člana Vlade Republike Srpske”. Pri čemu je navedeno da je “od početka njegovog mandata, 2014. godine, omogućio gradnju desetina MHE koje za sobom ostavljaju pustoš: devastirana i suha riječna korita, posječene šume, pomor živog svijeta, kao i ograničenja korištenja vode od strane lokalnih zajednica”.
Tako da je čitava stvar sa “preispitivanjem” samo igra za naivne.
A stav novog saziva Skupštine opštine, kao i fočanske izvršne vlasti, jasan je i iz argumentacije zašto zahtjevaju preispitivanje koncesionih ugovora:
“Kod analize i preispitivanja Ugovora prvenstveno treba imati u vidu činjenicu da se MHE Bjelava nalazi neposredno uz glavni vodovod, koji snabdjeva opštinu Foča vodom, te da se cjevovod ukršta sa istim. Da je prioritet opštine Foča sigurno i bezbjedno snabdjevanje građana Foče vodom za piće… te da izgradnja ove MHE ne smije ugroziti snabdijevanje građana vodom za piće.”
Dakle, nema tu nijednog argumenta zbog kojih se ekološki aktivisti i građani koji se protive uništavanju prirodnih bogatstava zarad profita pojedinaca, bore protiv izgradnje MHE. I zato se, sračunato, i govorilo samo o MHE Bjelava, a ne o principijelnom stavu prema izgradnji MHE u opštini Foča. Taj su prijedlog, kao što već rekosmo – odbili.
Pri tome neugrožavanje vodosnabdjevanja stanovništva, kad smo već kod toga, ne može biti argument za zahtjev za preispitivanje koncesionog ugovora. To je tako važna stvar da je samo zbog toga svaka mogućnost da se na tom području izgradi MHE trebala biti isključena.
A razgovor se trebao voditi o načelnom stavu Opštine prema izgradnji MHE na njenim rijekama.
Sve u svemu… ovo je tek mala kupovina vremena i politički marketinški trik, koji treba da ostavi utisak da je lokalna vlast izašla u susret svojim građanima i nešto učinila za njih. A da se pritom ne zamjeri previše Investitoru. Nego da mu kažu: Samo malo sačekaj, da se ovo malo smiri i da provučemo kroz institucije, pa da pravna država koja ne djeluje protiv tebe, počne djelovati protiv onih koji se bune protiv tvojih investicionih projekata.
Što znači da je građanima ostalo da se i dalje bore. Primjeri iz drugih sredina pokazuju da ta borba često podrazumijeva borbu protiv čitavog sistema, odnosno ponekad teško uočljivog u njega utkanog klijentilističkog ili koruptivnog lanca. Ali neki primjeri govore i da se upornost i posvećenost borbi isplati. Na ovaj ili onaj način. Uostalom, šta nam drugo, osim borbe, preostaje?
