Vlasti Republike Srpske proteklih godina bile su najveći korisnik stranih projekata iz Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država, a zvanični podaci pokazuju da su milijarde stranog novca stigle za podršku demokratskom razvoju, ekonomiji i infrastrukturi. Ipak te iste vlasti često nevladine organizacije koje apliciraju za projekte kod istih donatora označava kao strane plaćenike ili izdajnike. Istražili smo zbog čega pravila nisu ista za sve?
Znate onu rečenicu koja se decenijama postavlja globalno kad se pitamo ima li vanzemaljaca ili ne, a ona glasi- jesmo li sami? E, ta ista rečenica bi se mogla postaviti i kad su u pitanju takozvani prijatelji Republike Srpske ali i domaći i strani plaćenici, o čemu često pričaju predstavnici vlasti.
Odgovor je isti kao i za vanzemaljce, mi ne znamo da li oni postoje i gdje su ali često slušamo o njima. Ali zato kada na račune stignu milionske donacije od stranih vlada ili organizacija, tada nema stranih plaćenika nego je to uspjeh Srpske, a kada nevladin sektor dobije par hiljada KM za neki projekat, e onda su to strani plaćenici.
Posljednji primjer strane donacije je Istočno Novo Sarajevo koje je dobilo 180 000 dolara za infrastrukturni razvoj, a novac je došao iz Razvojnog programa Ujedinjenih nacija odnonso UNDP-a. Tu se niko nije bunio iako je načelnik u SNSD-u, koji najglasnije pričaju o izdajnicima i plaćenicima.
I to je samo jedan u moru primjera i stranih donacija, i onda u javnosti često slušamo Milorada Dodika kako sve one koji nisu njegovi istomišljenici i dobiju strane donacije naziva domaćim plaćenicima i izdajnicima, ali zato se ne žali kada dođu dolari i te donacije predstavlja kao svoje projekte i uspjehe, smatra Aleksandar Trifunović.
„Ne osvrćem se na tako banalne teze koje su uglavnom zlonamjerne i izriče ih uglavnom Milorad dDdik čovjek koji je najuspješniji projekat međunarodne zajednice u BiH. Zaista se postavlja pitanje kome je palo na pamet jedan takav licemjeran izraz kao postoje stani plaćenici ako već u izvoru onaj koji daje informaciju je svjestan da vidi saldo na računu koliko tih para iz inostranstva pritiču u Republiku Srpsku, nažalost kroz kredite za koje su oni odgovorni“, smatra Aleksandar Trifunović, glavni i odgovoni urednik portala Buka.
Siniša Vukelić smatra smatra da vlast, kroz priče o plaćenicima i izdajnicima, manipuliše javnim mnjenjem kako bi se predstavili kao neki spasilac Republike Srpske, dok se istovremeno na sve načine pokušava izvući neka lična ili stranačka korist.
„Ovakvom tipu vlasti kakav je u Republici Srpskoj koji više izgleda kao totalistički režim morate stalno tražiti novog neprijatelja nekada su to Hrvati, Bošnjaci, nekada zemlje iz okruženja, nekada neke velike EU zemlje. Kad to potrošite morate naći druge neprijatelje koj će vam poslužiti kao crvena krpa u koju će narod gledati dok istovremeno milijarde maraka nestaju iz budžeta da li Republike ili javnih preduzeća ili javne investicije ili na neki drugi način“, ističe Siniša Vukelić, urednik portala Capital.ba.
A milioni su itekako stigli u Srpsku. Prema podacima nevadine organizacije Transparensi, 620 miliona dolara od američke Vlade i nekoliko stotina miliona evra pomoći iz EU – stiglo je u Republiku Srpsku u periodu od 1995. do 2000. godine. Samo u posljednje tri godine u Srpsku je došlo i dodatnih 5 miliona dolara godišnje pomoći od USAID-a.
Ipak, javnost ne zna gdje su završili svi ti milioni jer je činjenica je da pljačku narodnog novca u Srpskoj ne vrše stranci nego domaći ljudi, smatra Igor Crnadak.
„Taj vrh režima oni žive u nezamislivom luksuzu koji se graniči sa baškarenjem arapskih šeika i zato su od tog silnog novca izgubili svaki mogući kompas. Prema tome nema vraćanja Republike Srpske, nema izlaska iz izolacije dok ova vlast na čelu sa Dodikom i SNSD-om ne ode to je apsolutno jedino rješenje“, kaže Igor Crnadak, poslanik PDP-a u NS Repubike Srpske.
Iako je prema svim zvaničnim podacima vlast u Srpskoj navjeći korisnik stranog novca, naši sagovornici su saglasni da kroz Prijedlog zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija nadležni pokušavaju na svojevrsnu crnu listu staviti nevladin sektor i medije i na taj način stvoriti osnov za obračun sa svima koji nisu pod kontrolom vlasti. Zakon je trenutno na čekanju jer ga je u maju ove godine naprasno iz skupštinske procedure povukao njegov predlagač, Milorad Dodik, uz objašnjenje da je Republika Srpska opredijeljena ka evropskom putu.
