Nisu se obistinile najave i očekivanja da bi Brčko district, sa svega 83 hiljade stanovnika i čak 27 fakulteta, mogao postati grad studenata, jer je, po svemu viđenom u protekle nepune dvije i po decenije od njegovog službenog uspostavljanja kao posebne administrativne jedinice BiH pod međunarodnom upravom 8. marta 2000. godine, više prepoznata kao sredina sa malverzacijama, u kojoj se stiču “brze diplome”.
Da je to tako, svjedoče činjenice da je Brčko distrikt u prethodnom periodu u više navrata pominjan kao oaza za izdavanje lažnih diploma, zbog čege se u središtu medijske pažnje našao 2009. godine kada je otkriveno da 21 službenik u javnoj upravi Brčko distrikta ima ovu lažnu javnu ispravu. Zbog toga je Tužilaštvo Distrikta za upotrebu i falsifikovanje dokumenata u oblasti obrazovanja u lokalnim javnim službama optužilo ukupno dvanaest osoba. Još skoriji slučaj je iz 2019. godine, kada je među devet uhapšenih osoba u akciji kodnog naziva „Pečat“, bile i osobe iz Distrikta.
A, najskoriji je u januaru 2023. godine u otkrivenoj aferi “Klaster”, tokom koje su u istrazi pominjane čak četiri visokoškolske ustanove iz Brčko distrikta da su umješane u kupoprodaju lažnih diploma. Nedavno (03.07.2024.) objelodanjivanje optužnice protiv šest visokoškolskih ustanova, koje se kao pravne osobe sumnjiče za udruživanje radi činjenja krivičnih djela, koruptivna krivična djela i nedopuštenu trgovinu lažnim diplomama, pokazalo je da njih tri djeluju i na području Brčko distrikta. To su sa matičnim sjedištem Internacionalni univerzitet u Brčko Distriktu BiH, a dislocirana odjeljenja u Distriktu imaju banjalučki Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment (PIM) i Nezavisni univerzitet (NUBL), koji su takođe obuhvaćeni optužnicom Tužilaštva BiH.
“Kada smo se prije nešto više od četiri godine počeli baviti problemom visokog obrazovanja u Brčko distriktu, zatekli smo neuređenu oblast, jer niti jedna visokoškolska ustanova nije bila upisana u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH, koji vodi Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaiteta u BiH (HEA). Pet ih je bilo u registru Odjeljenja za obrazovanje Distrikta, pa smo kod nadležnih u Pododjeljenju za visoko obrazovanje insistirali da se ažurira njihov registar, u čemu smo uspjeli početkom 2022. godine i trenutno ih je u tom registru osam. U Državni registar prva je 17.06.2021. godine upisana Visoka škola računarstva i poslovnih komunikacija eMPIRICOM, a 02.02.2022. godine Evropski univerzitet, Brčko Distrikt BiH i Internacionalni univerzitet, Brčko Distrikt BiH” – informacije su iz NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”.
Prema istraživanju studentskih aktivista, te tri visokoškolske ustanove su i jedine upisane u Državni registar kod HEA, Visokoj školi eMPIRICOM akreditacija važi do 2025. godine, a godinu duže, odnosno do 2026. godine Evropskom i Internacionalnom univerzitetu.
Takođe, u Distriktu studente upisuju i izdaju diplome i organizacione jedinice, odnosno isturena Odjeljenja visokoškolskih ustanova iz drugih dijelova BiH. Prema Registru brčanskog Odjeljenja za obrazovanje, to su Dislocirano odjeljenje Univerziteta u Sarajevu, Odsjek Odnosi s javnošću na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Mostaru, Ekonomski fakultet Univerziteta Istočno Sarajevo, Odjeljenje univerziteta za poslovni inžinjering i menadžment Banja Lika u Brčko distriktu Bosne i Hercegovine i Dislocirano odjeljenje Brčko, Nezavisni univerzitet u Banja Luci.
„Poslednje ažuriranje registra koji vodi Odjeljenje za obrazovanje Brčko distrikta je bilo u februaru 2022. godine i u njemu je, primjera radi, Dislocirano odjeljenje Univerziteta u Sarajevu sa Prirodno–matematičkim i Poljoprivredno–prehrambenim fakultetom, koji su, prema dobijenim podacima iz sarajevskog Univerziteta, davno prestali sa radom. Sa druge strane, u brčanskom registru još uvijek nema Univerziteta „Privredna akademija“ Brčko distrikt BiH, iako je ova privatna visokoškolska ustanova osnovana Odlukom Skupštine Brčko distrikta BiH u oktobru 2020.godine, a licencu za rad dobila je u februaru prošle godine. Ovaj Univerzitet sa četiri fakulteta i 17 studijskih programa još uvijek nije akreditovan, a time ni upisan u Državni registar kod HEA“ – podaci su dobijeni od studenstkih aktivista grupe “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”.
Zbog svega ovoga studenstki aktivisti postavljaju pitanja nadležnima za visoko obrazovanje ne samo u Brčkom distriktu, već i na nivou BiH, da li imaju volje i odlučnosti da se napokon riješi pitanje funkcionisanja visokog obrazovanja u Brčko distriktu. Sa svojim posebnim zakonima, kao kondominijum sa vlastitim institucijama, je nelogično da Brčko distrikt nema visokoškolsku ustanovu čiji je ona osnivač, pa je i zbog toga stvoreno plodno tlo za neuređenost i anarhiju, za koju se može reći da vlada kada je ova oblast u pitanju.
“Ako nadležni, prije svega u Distriktu, propuste šansu da tokom procesuiranja afere “Klaster” bolje urede oblast visokog obrazovanja, onda će se nastaviti, pa i povećati, sa naše strane uočen, trend prelaska studenata sa javnih ustanova iz drugih dijelova BiH na fakultete u Distriktu, zbog “bržeg studiranja”. Prema priznanjima studenata koji su nam se obraćali, daleko je lakše studirati i doći do diplome na brčanskim privatnim nego na nekoj od javnih ustanova u drugim dijelovima BiH. Takođe, kada je riječ o Distriktu, nadležni bi se trebali pozabaviti sumnjama, a to su i naša saznanja, da u Brčkom u postupcima izdavanja licenci i odobrenja za rad visokoškolskim ustanovama ima elemenata korupcije, konkretnije reketiranja” – kažu studentski aktivisti NGG.
