Hapšenja (zasad) petorice što bivših što aktuelnih direktora u Javnom preduzeću “Šume Republike Srpske” (Slavena Gojkovića, bivšeg direktora “Šuma RS”, Mladena Lakića, v.d. direktora Šumskog gazdinstva “Sjemeć” Rogatica, Laze Čarkića, direktora ŠG “Panos” Višegrad, Janka Golijanina, bivšeg prvog čovjeka ŠG “Visočnik” Han Pijesak, te, Strahinje Baševića, direktora ŠG “Romanija” Sokolac), u jednoj od najvećih policijskih akcija usmjerenih na borbu protiv korupcije u ovom entitetu, aktueliziralo je još početkom 2022. godine objavljeni izvještaj o finansijskoj reviziji ovog preduzeća za 2020. godinu.
Izvještaj je to koji je kasnio sa objavom – jedini je iz Plana Glavne službe za reviziju javnog sektora RS za 2021., koji nije objavljen u toj, nego u narednoj godini. Izvještaj koji je doveo do opstrukcija rada, blokade i na kraju gašenja Odbora za reviziju NS RS u prethodnom mandatu, jer vladajuća većina nije dozvoljavala raspravu o njemu, zbog čega je tadašnji predsjednik Odbora svoje kolege optužio da štite kriminal i korupciju i vlastite interese, navodeći da se u “Šumama Republike Srpske”, mjesečno krade 10 miliona KM.
Izvještaj je to koji je, kad se konačno, u martu 2024. pojavio pred poslanicima NSRS, na prvoj sjednici na kojoj su, nakon 4 i po godine opstrukcija, razmatrani negativni revizorski izvještaji, izazvao burnu raspravu, u kojoj su poslanici opozicije konstatovali da se radi o organizovanoj, sistemskoj pljački Šuma Srpske, o šumskoj mafiji, uvezanoj kriminalnoj hobotnici, opasnim ljudima, te dokazu da sistem zapravo ne funkcioniše.
U samom izvještaju Glavne službe za reviziju konstatovano je kršenje više zakonskih i podzakonskih akata. Između ostalog Zakona o radu, Zakona o javnim preduzećima, Zakona o šumama i Zakona o javnim nabavkama.
Utvrđeno je da je šumarska inspekcija, u 2020. godini, izvršila 1100 kontrola (što je 70% od ukupno planiranih), od čega su u njih čak 490 ili 45% utvrđene nepravilnosti. Što je rezultiralo sa 429 prekršajih naloga, 22 prekršajne prijave, ali i svega jednom krivičnom prijavom, te više desetina informacija prema tužilaštvu i MUP-u RS.
Revizori su utvrdili da Uprava preduzeća (direktor i izvršni direktori) nije imenovana putem javnog konkursa, kako je propisano Zakonom o javnim preduzećima i Statutom Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske” a.d. Sokolac. A oni koji su na položaj došli kršenjem propisa, nastavili su sa kršenjem istih. Pa ni imenovanje osam vršilaca dužnosti direktora organizacionih dijelova Javnog preduzeća nije izvršeno putem javnog konkursa.
U nastavku je konstatovano da kod pojedinih organizacionih dijelova Preduzeća ne postoje evidencije realizacije ugovora kroz jedinstveni registar ugovora, kako je to propisano odgovarajućim aktima. Obračun minulog rada za svaku navršenu godinu radnog staža nije vršen u skladu sa Kolektivnim ugovorom za zaposlene u JPŠ „Šume RS”, koji je kršen i na druge načine. Sa više lica zaključeni su ugovori o djelu za poslove za koja su sistematizovana radna mjesta, što nije u skladu sa Zakonom o radu.
I konačno, naplata od kupaca za isporučene šumske drvne sortimente nije vršena u skladu sa odredbama zaključenih ugovora. Na dan bilansa ostala su nenaplaćena dospjela potraživanja u iznosu od preko 17 i po miliona KM (od čega na sumnjiva i sporna otpada preko 10 miliona).
Iz obimnog obrazloženja mišljenja s rezervom za finansijske izvještaje – iz koga se stiče utisak da ništa u poslovnim knjigama nije vođeno kako treba – izdvaja se zaključak da je nadoknada za razvoj nerazvijenih dijelova opština za 2020. godinu, manje obračunata za najmanje 337.836 KM.
Revizori su, za otklanjanje uočenih nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti, direktoru JPŠ “Šume Republike Srpske” dali 24 preporuke. A izvještaj, u skladu sa zakonskom obavezom, proslijedili nadležnom tužilaštvu.
Za sada, nažalost, nema informacija da li je i u kojoj mjeri ovaj revizorski izvještaj uticao na rad Tužilaštva. Odnosno, da li je upravo on, i javna reakcija (političara, medija, NVO) na njega, inicirao istragu ili se samo uklopio u istragu koja je u Tužilaštvu trajala duže i koja je, iz nepoznatih razloga, kulminirala baš sada, pomenutim hapšenjima i pretresima.
Nadu u pozitivan rasplet ovog slučaja i u početak ozbiljnog obračuna sa sistemskom korupcijom, koja se svaki put javi u sličnim situacijama (nakon čega redovno uslijedi razočarenje) remeti startna odlučna podrška uhapšenima od strane vladajuće stranke u Republici Srpskoj – iznače poznate po nepoštovanju pravne države. Koja najavljuje borbu svim sredstvima. A prije svega onim najprljavijim. Pa se tako i sama impresivna akcija Policije Republike Srpske, izvršena po naredbi Okružnog suda u Istočnom Sarajevu, a pod nadzorom Okružnog javnog tužilaštva Istočno Sarajevo, pokušava, već u startu, diskvalifikovati nacional-šovinističkom retorikom i teorijama zavjere, o tome kako je to sve djelo tužiteljice Bošnjakinje, koja je “sa očiglednom namjerom politizacije i iz sopstvenog interesa pokušala da kriminalizuje isključivo ljude iz SNSD-a”, za koje se tvrdi da će se “u najkraćem roku pokazati da su apsolutno nevini i da su odgovorno i savjesno obavljali svoje dužnosti”.
No, o pljački ogromnih razmjera, mafiji, sistemskoj korupciji i odgovornosti SNSD-a, kao vladajuće stranke, podsjetimo, govori se već godinama. I po medijima, i nevladinim organizacijama, i u samoj Narodnoj skupštini. I ovakav rasplet svo to vrijeme zaziva.
A reakcija iz SNSD-a nije, zapravo, motivisana odbranom pohapšenih direktora, nego strahom od najavljenog nastavka, odnosno širenja, istrage, ka stvarnim centrima korupcie i pljačke javnih sredstava i prirodnih bogatstava.
Jer, kako je to, svojevremeno, pri raspravi o revizorskom izvještaju o “Šumama Republike Srpske”, u NSRS, naglasio poslanik PDP-a Slaviša Marković: „Ko je to omogućio ovim ljudima, ako nije bila u pitanju sistemska korupcija, ako nisu imali podršku od ljudi iz vrha Republike Srpske?“.
Ili, kako to, pri istoj raspravi, reče, poslanik Ognjen Bodiroga: “Ja stvarno ne mogu da vjerujem, ljudi, šta vi radite. To je za zatvora. To je za robije.”
Pritom, “Šume Republike Srpske”, u suštini, nisu nikakav izuzetak, nego tek dio šireg problema. Ovaj slučaj, naime, samo podsjeća na neriješenost dugogodišnjih problema u upravljanju javnim preduzećima u Republici Srpskoj, posebno onima koja upravljaju prirodnim resursima. I na nezakonitosti i korupciju u tom kontekstu. I odgovornost viših instanci vlasti u kontroli i nadzoru nad radom javnih preduzeća.
Riječima Vukote Govedarice, upućenim poslanicima vladajuće većine, u NSRS: “I ovaj ambijent koji ste vi napravili, u kontinuitetu svoje vladavine, napravilo je od nas jedno politički primitivno društvo i u tom političkom primitivizmu, uvijek nam je bliže interes partije nego interes države. A tamo gdje je interes partije, tamo vladaju interesi pojedinaca i interesi pojedinaca koji su sebe izdigli iznad države.”. Vlada kriminal.
