Zaštita pješčanih piramida na području opštine Foča u posljednje vrijeme postala je jedan od fokusa Centra za životnu sredinu, a na inicijativu lokalnog stanovništva koji su prepoznali turistički potencijal ovog područja.
Naime, pješčane piramide su iznimno atraktivan, a rijedak prirodni fenomen, koji se pored Foče može naći na još svega tri lokacije u svijetu. Značaj ovih piramida je neprocjenjiv, a pored intrinzične vrijednosti i značaja za nauku, potencijal lokaliteta za turističku ponudu ove lokacije je takođe ogroman, i za sada nedovoljno i neadekvatno iskorišten.
U isto vrijeme, trenutne turističke posjete na ovom lokalitetu, kao i obližnjoj pećini Ledenjači, su nedovoljno praćene, što može dovesti i do štete na lokalitetu ukoliko se nastavi trend da turisti odlaze na ova mjesta ’’na svoju ruku’’, bez pratnje stručnog lica, odnosno bez jasno označenih mjesta kuda se mogu kretati, a kuda ne.
Zaštita, a samim tim donošenje i provođenje dokumenata za upravljanje ovim prirodnim nasljeđem su ključni za njihovu njihovo očuvanje, ali i dodatno finansiranje za održivo upravljanje istim.
U skladu s tim, Centar za životnu sredinu je zajedno sa predstavnikom Mjesne zajednice Kozja Luka podnio inicijativu za zaštitu ovog područja nadležnom Ministarstvu. Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju je ovu inicijativu proslijedilo Republičkom zavodu za kulturno-istorijsko i prirodno nasljeđe radi izrade Studije zaštite, čime je proces zaštite i formalno pokrenut.
Međutim, u isto vrijeme u neposrednoj blizini pješčanih piramida opština Foča ima namjeru da gradi deponiju. Za ovu deponiju rađeni su Dokazi uz zahtjev za izdavanje ekološke dozvole, za koje je Centar za životnu sredinu poslao opštini Foča svoje komentare. O ovome smo već pisali a tu vijest možete pročitati ovdje.
Iako ekološka dozvola još uvijek nije izdata, opština Foča je već raspisala tender za javnu nabavku, odnosno izbor izvođača radova za izgradnju deponije. Ovo podsjeća na situaciju koja se već desila u MZ Filipovići u istoj opštini 2022. godine, gdje je izvršen dio pripremnih radova za deponiju, posječen dio šume, da bi se kasnije odustalo od te lokacije, takođe pod pritiskom lokalnog stanovništva koje nije dozvolilo uništavanje svog zavičaja.
Stoga je Centar za životnu sredinu pismenim putem obavijestio opštinu Foča da je tender bespredmetan i preuranjen, a naročito je skrenuo pažnju na to da je u toku postupak zaštite i da prema čl. 61. st. 5. Zakona o zaštiti prirode RS koji je važio u vrijeme pokretanja inicijative za zaštitu do proglašenja područja zaštićenim, odnosno obustavljanja postupka proglašavanja, stanje prirodnog područja ne smije biti pogoršano.
Očekujemo od opštine Foča da obustavi postupak javne nabavke i sačeka ishod postupka zaštite, u suprotnom ne samo da bi mogla da odgovara za štetu koja može proizaći iz nesavjesnog zaključivanja ugovora sa odabranim izvođačem, nego će se naći i u direktnom kršenju odredaba Zakona o zaštiti prirode, za šta opština, kao i odgovorna lica u njoj po zakonu moraju da odgovaraju.
