Udruženja za zaštitu potrošača već duže vrijeme upozoravaju da vlasti ne žele suzbiti rast cijena komunalnih preduzeća, računaju da će kroz poreze imati veće prilive novca i u svojim budžetima. Takođe i da vlasti otežavaju na taj način već ionako težak život većine građana, koji spas sve više pronalaze odlasku iz zemlje, tražeći u zemljama zapadne Evrope novo mjesto pod suncem da bi zaštitili sebe i svoje porodice od društvenih, političkih i finansijskih previranja.
Udruženje za zaštitu potrošača “DON” Prijedor se protekle dvije godine uhvatilo u naizgled nemoguću misiju da ne dozvoli povećanja cijena komunalnih usluga u lokalnim komunalnim preduzećima na području Republike Srpske. U okviru projekta “Građani u borbi za smanjenje zloupotrebe javnih funkcija”, njihovi aktivisti su se na sastancima sa predstavnicima javnih komunalnih preduzeća u lokalnim zajednicama zalagali za donošenje, na zakonskim propisima zasnovanim, odluka i pravilnika koji definišu rad komunalnih preduzeća, sa pravima i obavezama, kako pružaoca usluga tako i građana, odnosno potrošača. Na taj način su nastojali da, barem onima koji ostaju da žive na ovim prostorima pomognu, formiranjem većeg broja savjetodavnih tijela i komisija za rješavanje prigovora potrošača.
“Na taj način smo u više opština uspostavili kontrolu Javnih preduzeća u politici određivanja cijena. Čini nam se da ubuduće neće, barem u dijelu lokalnih zajednica u RS, povećavati se cijene bez saglasnosti formiranih savjetodavnih tijela i komisija za rješavanje prigovora potrošača. Ukazivali smo na neprihvatljivu praksu angažovanja spoljnih lica pravne struke, odnosno advokata, koji u upravnim sporovima na teret korisnika usluga javnih preduzeća zaračunavaju visoke troškove svog angažovanja. Međutim, tek smo, izgleda, identifikovali veće probleme, a oni se ogledaju u koruptivnom i organizovanom izvlačenju sredstava iz javnih komunalnih i drugih preduzeća, pa i javnih institucija koje su pod okriljem lokalnih zajednica ili viših nivoa vlasti” – izjavila je za portal Antikorupcija predsjednica Udruženja “DON” Murisa Marić.
Ona kaže, da su u pripremi za nastavak aktivnosti na zaštiti prava potrošača prvo istražili “grad slučaj”, odnosno lokalnu zajednicu Doboj, koja je taj epitet stekla zbog izbornih prevara tokom izbora u BiH, a koje su kulminirale na poslednjim Lokalnim izborima 2020. godine. Ne samo zbog toga, kaže Marić, podsjetivši da je Doboj u široj javnosti poznat i po kumunalnim preduzećima čije odluke je osporavao i Ustavni sud BiH i Konkurencijsko vijeće BiH, zbog nezakonitih naplata u “Gradskoj toplani”, a da su iz dobojskog “Vodovoda” korisnicima prijetili nizom represivnih mjera, među kojima i zapljenom automobila, pa i zabranom napuštanja BiH, odnosno oduzimanjem pasoša, ukoliko ne plate dugovanja.
“Ušli smo u trag da su upravo ta dva preduzeća desetine hiljada maraka davali za banalne usluge, čemu ćemo se posvetiti u narednom periodu, a istovremeno istražiti da li je takvih slučajeva bilo i u drugim lokalnim zajednicama” – otkrila je Marić, navodeći i primjere u početnim istraživanjima do kojih su uspjeli doći.
Naime, prema zvaničnih podacima iz registra javnih nabavki, “Gradska toplana” a.d. Doboj je Privrednom društvu VS Consulting društvo za konsalting, vještačenje, finansije, računovodstvo i reviziju d.o.o. Doboj, u ovoj godini, platilo za “procjenu vrijednosti nekretnine” 5.800 KM, a za “usluge izrade elaborata transfernih cijena” i “procjenu naplate potraživanja” po 6.000 KM. U ovoj godini istoj agenciji je platila još 16.400 KM, a više od tog iznosa i u prethodno periodu.
Pod lupom Udruženja za zaštitu potrošača je i opravdanosti plaćanja sumnjivih usluga koje je “Gradska toplana” platila AST agency Tatjana Jerinić s.p. Doboj za 6.000 KM placenih u ovoj godini za “praćenje medijskih objava”, odnosno press clippinga, a isti iznos plaćen je i u prošloj godini.
Usluge praćenja “medijske vidljivosti” platio je istoj Agenciji u ovoj i prošloj godini po 6.000 KM i “Vodovod” a.d.. Osim toga ovo preduzeće u većinskom vlasništvu Grada Doboj je VS Consultingu takođe platilo dva puta po 5.900 i 6.000 KM “usluge izrade elaborata transfernih cijena”, a niže fakture bile su za “konsultantske usluge izrade nalaza i obračuna potraživanja kamate”, pa čak i za usluge “izrade Pravilnika za plate”.
“Malo je bilo plaćanje advokata za utuživanje korisnika usluga, već jednom preduzeću kao što je “Vodovod” treba da angažuje konsultante za izradu Pravilnika za plate, kao da nemaju stručna lica, odnosno pravnike da sačine jedan takav pravilnik. Nonsens je da sredstvima koja naplaćuju korisnicima javnih usluga plaćaju nekakve konsultantske usluge ili “praćenje medijske prisutnosti”, što je još besmislenije” – komentarisala je Marić dio istraživanja.
