Zbog grešaka entitetskih vlasti u prethodnom periodu i “guranja pod tepih” problema sa kojima se trenutno susreće Zavisno preduzeće Rudnik i Termoelektrana Ugljevik A.D. Ugljevik, koje posluje u okviru Mješovitog Holdinga Elektroprivrede Republike Srpske – Matično preduzeće a.d. Trebinje, elektroenergetskom sistemu RS prijete veći problemi, koji mogu imati dalekosežne posljedice.
Na ovo su protekle sedmice upozorili iz Sindikalne organizacije RiTE Ugljevika ocjenjujući da je stanje u tom preduzeću krajnje alarmantno i tražeći hitno uključivanje svih relevatnih faktora u lancu upravljanja kako bi se problemi riješili.
Navode da su nakon niza sastanaka sa nadležima, od Uprave preduzeća, Uprave matičnog preduzeća i Ministarstva energetike i rudarstva, smatrali da su obavezni. zbog sudbine gotovo dvije hiljade radnika i više hiljada članova njihovih porodica, informisati javnost o aktuelnoj situaciju u tom preduzeću.
“Na depou Termoelektrane nalaze se zalihe uglja dovoljne za manje od dva dana rada postojećeg bloka TE, a ugrožena je stabilnost snabijevanja ugljem u budućnosti. Upozoravamo da zbog ovakvog stanja svaka promjena vremenskih uslova koja bi obustavila eksploataciju uglja u rudniku može dovesti do obustave rada postojećeg bloka TE, time i do obustave proizvodnje električne energije” – saopštili su krajem prošle nedjelje iz sindikalne organizacije, napomenuvši da RiTE Ugljevik proizvodi jednu trećinu električne energije u sistemu ERS, a da je o posljedicama po samo preduzeće suvišno i govoriti.
Zatražili su da vlasti na višem nivou hitno obezbijede investiciju u rudarsku opremu i mehanizaciju, da se preduzeću dodjeli koncesija na ležište uglja Ugljevik Istok 2, gdje ugalj svojim karakteristikama više odgovara radu postojećeg bloka TE i čija je eksploatacija pogodnija i brža u odnosu na postojeće ležište iz koga se snabdijeva termoelektrana, što su i ključni preduslovi za stabilnost cjelokupnog energetskog sistema RS.
Podsjećamo, krajem januara ove godine, poslije 15 godina povlačenja po sudovima, okončan je arbitražni spor Slovenije protiv RiTE Ugljevik, što su vlasti koje vode ovaj entitet predstavile „povoljnim rješenjem“.
„Spor Slovenije protiv RiTE Ugljevik okončan je povoljno po RS i dug od 67 miliona evra biti isplaćen u narednih sedam godina“ – gotovo slavodobitno, izjavio je 31. januara ministar energetike i rudarstva RS Petar Đokić, dodajući da je u potpisanim ugovorima između predstavnika RiTE Ugljevik, “Elektrogospodarstva Slovenije” i Holdinga “Slovenske elektrane” preuzeta i obaveza po kojoj će RiTE u ratama isplatiti odštetu od 67 miliona evra, plus kamate u iznosu od 58,2 miliona evra, a takođe i da će Slovencima isporučivati i trećinu proizvedene električne energije sve dok termoelektrana u Ugljeviku bude radila.
Inače, Slovenija je pokrenula dva arbitražna spora protiv RiTE Ugljevik, posredno i protiv RS, jedan u Beogradu, drugi pred Međunarodnim centrom za rešavanje investicionih sporova – ICSID u Washingtonu, u kojem su tražili odštetu po osnovu prijeratnih ulaganja u ugljevičku termoelektranu od 770 miliona evra.
Međutim, kako bi platili ratu Slovencima na ime dosuđene odštete, Elektroprivreda Republike Srpske (ERS) je dala nalog RITE za emisiju obveznica, uputivši menadžemntu preduzeća instrukcije, kojima traži da ovo zavisno preduzeće „u skladu sa svojim nadležnostima preduzme sve neophodne korake kako bi uspješno proveli navedene postupke i omogućili da RiTE isplati obaveze“.
Naloženo im je da prije emisije obveznica RiTE mora ispoštovati odredbe Zakona o privrednim društvima i sprovesti postupak smanjenja kapitala radi pokrića akumuliranog gubitka koji je zaključno sa prošlom godinom bio 193,55 miliona maraka. Slijedeći upustva, RITE Ugljevik je na ponovlјenoj redovnoj godišnjoj sjednici Skupštine akcionara Društva, održanoj 15.10.2024. godine, donijelo Odluku o smanjenju osnovnog kapitala radi pokrića gubitka iskazanog na dan 31.12.2023. godine. Tri dana kasnije, odnosno 18.10.2024. godine, uputilo javno obavještenje i poziv povjeriocima da prijave svoja potraživanja.
“Gubitak do visine kapitala Društva, iskazan u Finansijskim izvještajima Društva na dan 31.12.2023. godine u iznosu od 193.557.514 KM na osnovu Odluke o raspodjeli dobiti po Finansijskom izvještaju Društva u 2023. godini pokriven je dijelom iz dobiti ostvarene na dan 31.12.2023. godine, dok se pre-ostali dio ukupnog gubitka od pokriva na teret osnovnog kapitala Društva. Na dan donošenja Odluke osnovni kapital Društva upisan u registar Okružnog privrednog suda u Bijelјini iznosi 256.013.165 KM i podijelјen je na 256.013.165 redovnih akcija, klase „A”, nominalne vrijednosti 1,00 KM po jednoj akciji. Odlukom je osnovni kapital Društva, u iznosu od 256.013.165,00 KM, smanjen povlačenjem i poništenjem akcija prethodne emisije. Kapital se smanjuje za iznos od 188.324.050,00 KM radi pokrića gubitka u iznosu od 181.555.139 KM i formiranja zakonskih rezervi u iznosu od 6.768.911 KM “ – objava je RITE Ugljevik iz javnog obavještenja i poziva povjeriocima.
U pozivu su povjerioci upućeni da svoja potraživanja mogu prijaviti najkasnije u roku od 90 dana, odnosno do 17.01.2025. godine.
Međutim, ono što radnike ugljevačkog preduzeća, kako ističu, najviše brine je neizvjesnost kako će biti okončan drugi spor, koji se vodi u Washingtonu. Ako i on bude u korist Slovenaca, kažu, RiTE Ugljevik može da stavi ključ u bravu, što bi hiljade radnika i njihovih porodica ostavilo bez osnovnih prihoda. O odgovornosti nadležnih, posebno u vrhu vlasti RS, sigurni su, niko i ne razmišlja, kao što je to bilo i kod propasti brojnih drugih preduzeća, a za najlustrativniji primjer su pomenuli propale banke u RS.
“U susjednoj Bijeljini stotine miliona maraka su izgubljene u Bobar banci, znamo šta je bilo sa Balkan Investment bank i Pavlović International Bank. Iako je u prošloj godini RITE ostvario prihod od 199 miliona KM, formalno je dobit iskazana na 978.003 KM, a gubitak akumilirani se bliži cifri od 200 miliona KM. I pored toga imamo saznanja da se uprava ponaša komotno pa su se, kao da se ništa loše ne dešava po Društvo, odlučili da u ovoj godini za Nabavku usluga procjene vrijednosti stalne imovine – nematerijalne, nekretnina, postrojenja, opreme, investicionih nekretnina, bioloških sredstava i sredstava kulture na dan 31.12.2024. godine izdvoje 605.800 KM, a za Nabavku usluga obavljanja revizije finansijskih izvještaja Mješovitog Holdinga Elektroprivreda Republike Srpske za poslovnu 2024, 2025. i 2026. godinu čak 743.000 KM” – informacije su od izvora u sindikalnoj organizaciji RITE Ugljevik.
Na kraju, teško se oteti utisku da je pred preduzećem, čija izgradnja je započela 1977., a završena je 1985. godine, kada je ušla u redovan pogon, neizvjesna budućnost. Pogotovo, ako se nastavi ignorantski odnos vlasti RS i ne preduzme ništa konkretno za hitno rješavanje nagomilanih problema. Izuzev, ukoliko im nije posebno ni stalo da se oni riješe i da svjesno ne preduzimaju hitne mjere, čega se radnici, kako kažu, najviše i pribojavaju.
