“Već godinu dana vlast, nedolaskom, sabotira rad Odbora za reviziju. Jutros na Odboru – u pola 9 je bio zakazan – bili smo Tomica (Stojanović, predsjednik Odbora, iz SDS-a – op.a.) i ja i još jedan poslanik… Narodna skupština, kao rukovodstvo, bojim se da je izgubila svaki značaj. Ovo je jedan totalitarni sistem, u kome bi jedan čovjek trebao da bude i premijer i predsjednik, da ozvaničimo trenutno stanje. Ali samo da znate da zbog opstrukcija vladajućih, i gospodin Kradokić, Jovo Kradokić, glavni revizor mafije Glavne službe za reviziju, i on je počeo da bojkotuje i da ne dolazi. Tako da vlada jedna potpuna anarhija i mislim da ova Narodna skupština treba sačuvati bar malo digniteta – raspustite sve odbore i raspustite ovu skupštinu kad je izgubila svaki smisao.”, izjavio je narodni poslanik Nebojša Vukanović, na 02.11.2022. održanoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske.
Neupućenom (ako takvih uopšte ima u ovoj zemlji), ova izjava može izgledati kao pretjerivanje. No, ona je tek rezignirana i pomalo defetistička, ali utemeljena, reakcija na stvarnost.
Onu stvarnost koja je pomenutog predsjednika Odbora, svojevremeno, navela da svoje kolege iz vladajuće stranke, zbog opstruiranja rada Odbora optuži za zaštitu kriminala i korupcije. A da blokadu rada ovog važnog radnog tijela pokuša prevazići i materijale Skupštini dostaviti alternativnim putevima (Ko je mogao sanjati da će parlamentarna praksa postati epizoda iz serije Otpisani i da će dostavljanje izvještaja sa negativnim revizorskim ocjenama Skupštini zahtjevati iskustvo ilegalnog rada, pa i gerilskog ratovanja?).
Predsjednik se, međutim, suočio sa cinizmom vladajućih, koji su mu u liku mlađanog potpredsjednika Skupštine (Denisa Šulića – op.a.) “održali lekciju” da taj material, po Poslovniku, Skupštini treba da dostavi Odbor. (Ma, ozbiljno?) Onaj koji, zbog opstrukcije vladajućih (koji opoziciju pozivaju na “poštovanje procedura”), već skoro godinu dana nije održao sjednicu. I koji je posljednji put nekim pristojnim intenzitetom radio – 2015. godine. Kada je održao više sjednica i uradio više posla nego u kompletnom još (koji dan) aktuelnom (četverogodišnjem) mandatu.
Winston Chruchill svojevremeno je, kažu, izrekao rečenicu „Kada želite da nešto ne uspije, osnujte komisiju“. No Čerčilov cinizam, bh. političarima izgleda da nije bio dovoljan. Pa su, tako, u Republici Srpskoj, Odbor za reviziju prvo držali na aparatima i samo povremeno oživljavali, a onda ga i eutanazirali.
U mandatu, naime, u kome se radilo malo, loše i netransparentno, broj održanih sjednica Odbora za reviziju bio je u kontinuiranom slobodnom padu – od četiri sjednice održane 2019., tri 2020., dvije (i to obje prekinute prije realizacije kompletnog dnevnog reda) 2021., do nijedne u 2022. (iako je, Predsjednik, u više navrata pozivao na njih, dok nije… umorio se).
Osmišljen sa ciljem da vrši parlamentarni nadzor nad izvještajima Glavne službe za reviziju, da razmatra revizorske izvještaje, prati realizaciju preporuka, donosi zaključke, organizuje javna saslušanja, te da u stvari bude jedna od institucionalnih brana korupciji, bezakonju i sumnjivim aktivnostima na različitim nivoima vlasti u Republici Srpskoj, Odbor za reviziju NS RS, već dugo – ne radi ništa.
Osim što svojim formalnim postojanjem (kao i sve institucije vlasti) daje alibi onima koji (zaista) vladaju i stvara privid da je sve u redu (ma šta “strani agenti” i “domaći izdajnici” pričali).
“U redu” na način na koji taj izraz shvata, recimo, potpredsjednik Odbora Risto Marić, koji je, svojevremeno, na pitanje novinara o funkcionisanju ovog tijela, izjavio da ne vidi da ima ikakvih problema. Pri čemu je izjavu dao u trenutku kad je već i sam par puta zaredom izbjegao da dođe na zakazanu sjednicu, na kojoj je jedna od planiranih tačaka dnevnog reda bila razmatranje izvještaja o provedenoj finansijskoj reviziji negativno ocjenjenog preduzeća (JP “Šume RS”) čiji je rukovodilac kadar iste političke stranke kao i Potpredsjednik. I koje opozicija optužuje, da je zajedno sa vlašću, odgovorno za pljačku i pričinjenu štetu u vrijednosti od nekoliko milijardi KM (Al, garant pretjeruju. I ne radi se o “nekoliko”, nego o samo(!) 3 milijarde, i to u posljednjih 15 godina).
I daleko od toga da je ovako ponašanje izuzetak. Odbor za reviziju, tačnije, skupštinska većina, koja čini i većinu u Odboru, je, naime, u više navrata, grubo kršeći odredbe poslovnika o svom radu, pokazala da ne želi da se bavi onim što im je društvena i zakonska obaveza. Uporno odbijajući prijedloge svog (opozicionog) predsjednika za slanje izvještaja subjekata koji su od revizora dobili negativnu ocjenu Skupštini na razmatranje. Kao i povećanje budžeta Glavne službe za reviziju da bi ona mogla izvršiti kontrolu rada javnih preduzeća u RS. I pozive na javna saslušanja (koja su se pretvarala u skandal, kad bi na njih došli svi, osim članova Odbora, pred kojim su se ona trebala vršiti). Ili zahtjeve za reviziju Glavne službe za reviziju, na čiji rad opozicija ima ozbiljnih primjedbi, sve do u više navrata ponovljenih optužbi poslanika Vukanovića, na račun Glavnog revizora Radukića (koga on “greškom” zove Kradokić), da se radi o revizoru mafije, koji svojim “ne previše kritičkim zaključcima” i blagim ocjenama štiti kriminal i korupciju vladajućih.
Možemo reći da je Odbor za reviziju, u još aktuelnom sastavu, najneuspješniji Odbor do sada, ali i najneuspješnije radno tijelo zaduženo za reviziju od svih u BiH (što je, s obzirom da je konkurencija u toj disciplini izuzetno velika, uspjeh vrijedan pomena). Pritom je ta neuspješnost Odbora, zapravo, rezultat i dokaz uspjeha njegovih članova, iz vladajućih stranaka. Uspjeha da dosljedno poštuju instrukciju po kojoj oni tamo nisu da štite javna sredstva i interese građana, kako to nalaže zakon, nego da štite stranačke i privatne interese umiješanih u sumnjive poslove. I, onako usput, prikrivaju nesposobnost stranački instaliranih kadrova po javnim ustanovama i preduzećima (Da se pravi lopovi ne crvene zbog nesposobnih kokošara, kojima je plafon nezakonito dizanje sebi plate, neuplaćivanje poreza ili sitne mahinacije sa cijepanjem javnih nabavki).
Ono što je indikativno, i na tragu Vukanovićevih optužbi za totalitarizam, je da iz ponašanja vladajućih evidentno da nisu zadovoljni samom činjenicom da brojem glasova mogu kontrolisati odluke Odbora, do potpunog obesmišljavanja njegove funkcije, nego naprosto ne žele da se uopšte javno pominju teme koje njima ne odgovaraju (Što bi Rambo Amadeus rekao: “Počeli su prohtjevi progresivno da rastu, navikoh se ja na sapun i na zubnu pastu”.). Otud i ova najava povratka “verbalnog delikta” u RS.
U suštini, aktuelni Odbor za reviziju NS RS, pa i Glavna služba za reviziju pod aktuelnim rukovodstvom, postavljenim nakon skandalozne političke čistke 2017., pokazuju da vlast, odnosno vladajuće stranke – bar u nefunkcionalnim zemljama, slabo razvijene demokratske kulture i krhke pravne države – ne bi uopšte smjele da imaju većinu u kontrolnim mehanizmima ili da postavljaju rukovodstva nezavisnih institucija države. (Jer su, naprosto, sklona da ih destruiraju i pretvore u svoju suprotnost. Što vidimo i u aktuelnom slučaju sa RAK-om, koji je od relativno ugledne institucije koja štiti novinarsku profesiju pretvoren u još jedno oružje za stranačku propagandu).
A zahvaljujući inteligenciji glasača, sposobnosti “inžinjera” i snagatora na izborima, nezavisnom pravosuđu, te, mudrim odlukama CIK-a i OHR-a, tek ćemo da se još, svega i svačega, nagledamo. Osim demokratije i pravne države, naravno. (Pa možda i Vukanović dočeka da mu ispune “želju” i ukinu i odbore i Skupštinu. Uostalom, kad najavljuju ukidanje Vijeća naroda, sudova i države – princip je isti, sve ostalo su nijanse.)
