Tuzla je treći po veličini grad u Bosni i Hercegovini. Na mnogim poljima vidljiv je napredak. Posebno se to može reći za uže jezgro grada, odnosno sami centar. Međutim, udaljenije mjesne zajednice, od njih ukupno 40 koliko administrativno ih postoji u Gradu Tuzli, su prepuštene na milost ili nemilost gradske administracije, raspodjele i ulaganja iz budžeta.
Nije rijedak slučaj da su većinu komunalnih projekata izgradili mještani, u vidu samodoprinosa. Takav je slučaj i sa infrastrukturnim projektima u mjesnoj zajednici Solana-Moluhe.
Mjesna zajednica Solana-Moluhe obuhvata naselja Solana, Moluhe, Moluška Rijeka, Drežnik, Suljetovići, Stare Moluhe u Gradu Tuzla. Naselja Moluhe, Moluška Rijeka, Stare Moluhe su jedna od najstarih naselja koje danas pripadaju gradskoj zoni Grada Tuzla. Moluhe su naselje u kojem se od davnina iskopavao mrki ugalj. U okviru Rudnika Kreka postojao je Rudnik Moluhe koji je svoju eksploataciju završio 1952. godine. Nakon završenih radova jamske eksploatacije Rudnik Kreka odnosno Rudnik Moluhe nije izvršio rekultivaciju eksploatacionog polja pa je tadašnja nadležna opštinska služba odbila primiti nazad u svoju nadležnost na upljavljanje bivše eksploataciono polje, zbog čega su se građani više od 70 godina suočavali sa problemima rješavanja imovinsko-pravnih odnosa, kao i problemima izgradnje potrebne komunalne infrastrukture za koju su uglavnom sami, putem samodoprinosa, sakupljali sredstva za priključke na komunalnu insfastrukturu poput priključaka za vodu, struju i putnu infrastrukturu.
Šezdesetih godina prošlog vijeka općina Tuzla je osnovala preduzeće za iskop i preradu pijeska koje danas egzistira kao „Tuzla-Kvarc” d.o.o Tuzla.
Građani se svakodnevno susreću sa mnogobrojnim komunalnim problemima, poput otvorene kanalizacije koja teče kroz naselje, neriješene putne infrastrukture s akcentom na problem rješavanja imovinsko-pravnih poslova, problema šljakišta, gradske deponije, azila za pse, kao i strelišta koje koristi vojska i policija za vježbu. Nije rijedak slučaj da metak preko brda „zaluta“ u prozor kuće ili automobil mještana.
2014. godine, nakon stečajnog postupka u preduzeću Tuzla kvarc, u upravljačku strukturu preduzeća ulazi novi većinski vlasnik – firma Tehnograd. Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva TK, Grad Tuzla i firma Tuzla kvarc zaključili su 28.4.2016. godine Protokol o načinu rješavanja problema u vezi s radom Tuzla kvarc-a. Na osnovu tačke VI navedenog protokola, Gradsko vijeće Grada Tuzla na sjednici od 31. maja 2016. godine donosi Odluku o utvrđivanju javnog interesa za eksploataciju kvarcnog pijeska na lokalitetu „Moluška rijeka“ u Tuzli.
Nakon saznanja za navedenu odluku Gradskog vijeća Tuzla, građani naselja Moluhe su 3.11.2016. godine održali Zbor građana, na kojem je izraženo nezadovoljstvo prema namjeri izdavanja eksploatacionih dozvola i kojom prilikom su usvojeni i Zaključci po kojima se neće dozvoliti prevoz tereta kroz ulice Fikreta Salihovića Fikre i ulicu Admira Dedića, kao i preporuke da se iznađu alternativni pravci i načini eksploatacije pijeska.
Po prostornom planu iz 1989. godine put u sam kop „Moluške rijeke“ je s druge strane eksploatacionog polja a ne kako je danas direktno kroz naselje Moluhe. Konstatovano je da građani nisu učestvovali u javnoj raspravi te se protive odluci izdavanja daljih dozvola bez učešća građana. Građani sumnjaju u postupak dobivanja relevantne saglasnosti za donošenje navedene odluke.
„Ukoliko postoji saglasnost za utvrđivanje javnog interesa, ista je pribavljena na osnovu povjerenika mjesne zajednice koja ne odražava volju građana nego volju Službe za komunalne poslove i poslove mjesnih zajednica koje imenuju povjerenike koji striktno provode politiku te službe ili političku volju gradske vlasti bez obzira kakvo je mišljenje lokalne zajednice.“ – poručuju mještani Moluha.
Ugovor o koncesiji od 09.01.2017. godine potpisan je između investitora Tuzla kvarc d.o.o Tuzla i Ministarstva industrije, energetike i rudarstva TK na period od 10 godina. Investitor je 2017. godine podnio zahtjev za izdavanje okolinske dozvole. Nadležno Federalno ministarstvo okoliša i turizma je 09.03.2017. godine donijelo Rješenje o izdavanju okolinske dozvole. Građani sumnjaju u postupak izdavanja okolinske dozvole jer nije bilo javne rasprave, kao i zbog toga što je okolinska dozvola dobivena u vrlo kratkom roku iako investitor, po tvrdnjama mještana, nije izradio Studiju o utjecaju na okoliš.
„Svoje komentare na nacrt iste nismo ni mogli ostaviti jer nije objavljena na web stranici a što je Ministarstvo bilo obavezno po Zakonu o zaštiti okoliša Federacije Bosne i Hercegovine“.
Investitor je podnio zahtjev Ministarstvu privrede TK za izdavanje dozvole za eksploataciju mineralne sirovine kvarcnog pijeska za ležište „Moluška rijeka“ 24.7.2018. godine. Isto Ministarstvo donosi Rješenje 01.08.2018. godine kojim se odobrava eksploatacija mineralne sirovine kvarcnog pijeska na lokaciji „Moluška rijeka“. U obrazloženju navedenog rješenja investitor je priložio Zaključak o odbacivanju Zahtjeva za izdavanje urbanističke saglasnosti 27.4.2017. godine, izdat od strane Ministarstva prostornog uređenja i zaštitu okolice TK umjesto urbanističke saglasnosti za eksploataciju mineralne sirovine kvarcnog pijeska na navedenoj lokaciji. U postupku izdavanja urbanističke saglasnosti navedeno je da se predmetna lokacija nalazi u okviru granica ranije utvrđenog eksploatacionog polja „Moluška rijeka“ i da je ista izdata rješenjem Republičkog komiteta za energetiku i industriju Sarajevo 14.06.1989, godine, pa se smatra da je urbanistička saglasnost ranije namjenski izdata.
Građani sumnjaju u validnost dozvole jer investitor nije pribavio novu urbanističku saglasnost. Po prostornom planu iz 1989. godine, koji se u ovom slučaju uzima kao relevantan, put u sam kop „Moluške rijeke“ je s druge strane eksploatacionog polja a ne kako je danas direktno kroz naselje Moluhe. Po informacijama koje su mještani dobili nakon sastanka u nadležnom ministarstvu industrije, energetike i rudarstva TK, za urbanističku saglasnost potrebno je imati i novi Rudarski projekat, gdje svaka promjena i način rudarenja podrazumijeva pribavljanje novih dozvola gdje se navodi način eksploatacije, način odvoza, mjerne tačke, kao i da investitor nikada nije dobio konačnu dozvolu za izvođenje radova od strane ministarstva privrede TK.
„Tražimo od nadležnih da se preispita zakonitost dozvola, kao i da se, ako se investitor poziva na Prostorni pan iz 1989. godine, postupi po istom te da se prevoz materijala ne obavlja kroz naselje Moluhe.“ – stav je mještana Moluha.
Nakon isteka roka važenja okolinske dozvole od 5 godina, dana 14.01.2022. godine investitor podnosi zahtjev za izdavanje obnovljene okolišne dozvole prema Federalnom ministarstvu okoliša i turizma. Navedeno ministarstvo 14.02.2022. donosi Zaključak kojim se odbacuje zahtjev za izdavanje obnovljene okolišne dozvole investitoru iz razloga što eksploatacija mineralne sirovine ne podliježe obavezi pribavljanja okolišne dozvole. Osim toga, u obrazloženju zaključka se navodi da navedeno postrojenje nije potrebno pribaviti okolišnu dozvolu jer se isto ne nalazi u Prilogu I i Prilogu II Liste pogona i postrojenja za koje Federalno ministarstvo izdaje okolišnu dozvolu. Na ovaj način, po novom zakonu, nadležno Ministarstvo faktički oslobađa investitora obaveze pribavljanja okolinske dozvole. Mještani sumnjaju u način pribavljanja obnovljene okolinske dozvole jer se ne radi o novoj okolinskoj dozvoli niti o obnovi stare dozvole. S tim u vezi, zbog ovakvog Zaključka ministarstva, nije izrađena Studija uticaja na okoliš što je, po novom zakonu, moralo biti.
Investitor je početkom juna 2024. godine pristigao sa bagerima i teretnim vozilima u područje eksploatacionog polja „Moluška Rijeka“ sa namjerom da pijesak sa teškom radnom mehanizacijom prevozi kroz ulice naselja. Građani sumnjaju u sam način klasifikacije postrojenja i mjerenja nosivosti materijala te smatraju da nadležni ne vrše provjere i mjerenje nosivosti materijala.
Ono što građane posebno zabrinjava jeste ugroženost zdravlja. Građani su zabrinuti i imaju sumnju da i sam prevoz kvarcnog pijeska kroz naselje prouzrokuje plućno oboljenje silikozu. U Odgovoru Zavoda za javno zdravstvo TK od 5.8.2024. godine, registrovano je 22 oboljelih u 2023. godini od bolesti iz grupe J60-J65 prema međunarodnoj klasifikaciji bolesti (MKB), među koje spada i silikoza.
Dana 26.06.2024. godine održan je Zbor građana u prostorijama mjesne zajednice odnosno „Spomen Doma Moluhe“ na kojem su usvojeni novi zaključci koji određuju pravce dalje borbe u zaštiti životne sredine i kvaliteta života građana ovog naselja: neće se dozvoliti prevoz tereta kroz ulice Fikreta Salihovića Fikre i ulicu Admira Dedića; tražiće se od nadležnih inspekcija da se provjere dozvole za rad investitora; ukoliko je koncesija legalna, zahtjeva se izgradnja alternativnog puta i redovno kontrolisanje kamiona od strane policije po pitanju dozvoljene nosivosti i ograničenja brzine kretanja. Navedene zaključke mještani su poslali svim nadležnim institucijama.
Građani smatraju da investitor nije mogao prikupiti prethodno navedenu potrebnu dokumentaciju bez saglasnosti mještana jer su direktno ugroženi eksploatacijom. S tim u vezi, traže da se preispita oslobađanje investitora od pribavljanja okolinske dozvole i urbanističke saglasnosti i na osnovu toga izdatih dozvola za rad kao i ugovora o koncesiji.
