Rezultati istraživanja javnog mnjenja o percepciji korupcije koje je Transparency International u BiH predstavio na konferenciji povodom obilježavanja Međunarodnog dana borbe protiv korupcije, pokazuju da su građani BiH, osim kad izlaze na izbore, relativno normalni.
Pa glavnim problemima smatraju to kako i od čega žive, odnosno niske plate (njih 37,2%), zatim činjenicu da zbog loše vlasti i neimaštine ostaju bez djece, odnosno problem odlazaka iz zemlje (34,6%), i konačno, problem u korijenu svih drugih – korupciju (34,2%).
A svega 5,2% ih, navodno prioritet daje “nacionalnim temama”, po čemu ispada da su ti problemi među najmanje važnim za građane BiH.
“Nada umire posljenja”. No, onima koji pamte prve višestranačke izbore na ovim prostorima (kada po predizbornim anketama nacionalne stranke nisu imale nikakve šanse, a ni javno ni privatno niste mogli naći nekog ko bi rekao da će glasati za njih) ovakvi podaci više su potvrda latentne šizofrenije ovdašnjeg glasačkog tijela.
Naime, Transparency nije provodio takvu anketu, a bez sumnje bilo bi interesantno da su ih, nakon(!) što su se izjasnili šta su im glavni problemi u životu, građane pitali a na osnovu čega (i za koga) bi glasali. Jer, bez obzira na ove priče o platama, djeci i korupciji (koje su zajedničke svima), većina onih koji ih pričaju se i dalje čvrsto drže svojih “torova” i, u kritičnim momentima, ne uspostavljaju klasnu nego nacionalnu solidarnost.
Gavni problem, osim ovog nedostatka klasne svijesti (i shvatanja da sirotinja različite nacionalnosti ima više zajedničkog nego što to ima sirotinja i korumpirani kriminogeni politički ološ iste nacionalnosti), u principu, ispada kako ljudima objasniti vezu između njihovog glasanja i korupcije i pljačke javnog novca i prirodnih bogatstava, pa u konačnici i njihovog siromaštva. Odnosno da nacionalni zanos, kome se (vođeni propagandom i govorom mržnje svojih domanovićevskih vođa) prepuste na izborima, plaćaju najmanje 4 naredne godine (a u stvari mnogo duže – jer će im podignute kredite otplaćivati i djeca).
Pritom, prema podacima TI-jevog istraživanja, 30,7% građana smatra da je korupcija najzastupljenija u političkim strankama. A još veći broj da su najkorumpiraniji zdravstvo (53,9%), policija (43,1) i pravosuđe (40,7%) – koji su, zapravo, pod kontrolom tih stranaka, kao i svi ostali segmenti društva (sa individualnim izuzecima unutar njih, naravno), pa i korupcija u njima, u konačnici, ide “na dušu” strankama.
I ovdje bi bilo interesantno da su anketiranima postavljena dodatna pitanja koja bi otkrila njihovu ličnu involviranost u korupciju čije postojanje detektuju (da li su zaposleni u javnom sektoru i kako, da li su članovi vladajućih stranaka, da li sami primaju ili daju mito, da li učestvuju u izbornim prevarama, itsl).
Na kraju dođemo do nefunkcionisanja pravne države. Naime, čak 80% anketiranih smatra da su institucije koje bi trebale da se bore protiv korupcije neefikasne, što se odražava i na njihovu spremnost da tu pojavu prijave.
A da su građani potpuno u pravu, potvrda je došla sa pomalo neočekivane strane. Halil Lagumdžija, predsjednik Visokog sudskog i tužilačkog vijeća BiHna na TI-jevoj konferenciji, je ocijenio da je “korupcija pošast koja je postala model ponašanja u bh. društvu“ dodavši da, kao prvi čovjek VSTV-a smatra da pravosuđe nije dalo pravi odgovor u borbi protiv korupcije.
Posebno tragično je njegovo priznanje da se više postupaka protiv korupcije pokreće po prijavama građana ili novinarskim otkrićima, nego od nadležnih policijskih agencija.
Cinizam i defetizam čelnih ljudi institucija čija je projektovana društvena uloga uspostavljanje sistema koji može efikasno da se bori protiv negativnih društvenih pojava, izgleda postaje pravilo. “Optimizam” na javnoj sceni šire kriminogeni političari, a profesionalci suočeni sa vlastitom nemoći ćute ili poput direktora Agencije za prevenciju korupcije i borbu protiv korupcije u BiH daju izjave (i to pred parlamentarnom istražnom komisijom) da građani samo gube vrijeme ako prijave korupciju. (Pri tome, ono malo zviždača što ih imamo znaju da se ne gubi samo vrijeme, nego i posao, zdravlje, novac,… a u suočenju sa nedostatkom javne podrške i poštovanja i vjera u ljude).
Na tragu prethodnih funkcionerskih pesimističkih osvrta je i ocjena Erduana Kafedžića, šef Ureda za borbu protiv korupcije i upravljanje kvalitetom KS, da „Osnovna odlika visoke korupcije i organizovanog kriminala su organizovanost, koordinacija i efikasnost“, a da te kvalitete nisu prisutne u institucionalnom sistemu koji bi trebalo to da prati i da se protiv toga bori.
No, u suštini, radi se o tome da su institucije “zarobljene”, odnosno, pod partijskom kontrolom. I ne postoje dvije strane, pa je kao jedna efikasna a druga ne. Postoji efikasnost visoke korupcije i organizovanog kriminala i postoji efikasnost njihovih kadrova instaliranih u institucijama, u ignorisanju i sprečavanju borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala.
Jer, višedecenijsko neusvajanje zakonskih rješenja koja bi omogućila efikasnu borbu protiv zloupotreba vlasti, sukoba interesa, stranačkog zapošljavanja, političke i sistemske korupcije, npr., nije rezultat neefikasnosti, nego efikasnosti. Kriminalno-političkih organizacija koje drže zarobljenom državu, odnosno njene institucije.
Tako da je izostanak povjerenja u institucije, o kome govori Transparency, koliko tragičan, iz ugla funkcionisanje društva i države, toliko i pokazatelj zdravog razuma ovdašnjih građana.
A kako institucije, odnosno državu, otrgnuti iz kandži partijsko-kriminalnog podzemlja i nadzemlja i dovesti do funkcionisanja pravne države, kojom bi se i politički prostor dekriminalizovao,… E, to… bi mogla biti tema neke naredne konferencije? Ili uličnih protesta.
