Predstavnici Agencije za visoko obrazovanje Republike Srpske (AVORS) prisustvovali su prošlog mjeseca (11.07.2024.) međunarodnoj konferenciji u Budimpešti, koju je organizovao Komitet za akreditaciju Mađarske (Hungarian Accreditation Committee – Magyar Felsőoktatási Akkreditációs Bizottság – MAB) povodom proslave jubilarnih 30 godina od osnivanja MAB-a.
Na konferenciji su, između ostalih, izlagali predsednik Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju (ENQA) Daglas Blekstok (Douglas Blackstock) i predsjednik Evropskog registra agencija za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju (EQAR) Stefan Lavik (Stéphane Lauwick). Tom prilikom predsjednik MAB-a prof. dr Valerija Čepe (Valéria Csépe) i direktor AVORS-a prof. dr Biljana Vojvodić potpisale su strateški sporazum o saradnji dviju agencija u oblasti obezbjeđenja kvaliteta studijskih programa.
Ovim su iz AVORS, praktično, potvrdili da se ne osvrću na Odluku Ustavnog suda BiH, kojom je 28.09.2023. godine osporen veći broj odredbi Zakona o obezbjeđenju kvaliteta u visokom obrazovanju Republike Srpske, odlučujući o zahtjevu sedam delegata Vijeća naroda Republike Srpske za ocjenu ustavnosti više njegovih odredaba. Među njima, osporen je i član 7. Zakona, kojim je propisano da entitetska Agencija predstavlja RS na međunarodnim konferencijama, skupovima, međunarodnim organizacijama i udruženjima, kao i da sarađuje sa međunarodnim organima, tijelima i institucijama nadležnim za visoko obrazovanje i obezbjeđenje kvaliteta. Osporavanjem tih nadležnosti AVORS-u, Ustavni sud tumači da je, prema Okvirnom zakonu, HEA BiH uspostavljena i za provođenje zakona i međunarodnih obaveza države, i da ona predstavlja BiH u međunarodnim organizacijama.
“Znamo da se u RS ova odluka Ustavnog suda tumači kao politička, jer su Apelaciju podnijeli delegati Bošnjaka u Vijeću naroda ovog entiteta, ali je činjenica da je, po nama, znatno usporila započete procese akreditacija i reakreditacije visokoškolskih ustanova u RS, koje je vodila AVORS. U njenom registru, čije vođenje je takođe, osporeno Odlukom Ustavnog suda, trenutno se nalazi 18 visokoškolskih ustanova. Vjerovatno zbog sporenja nadležnosti AVORS po tim i više drugih osnova i što postupci akreditacije nisu uspjeli okončati do roka važenja akreditacije ustanove, čak devet visokoškolskih ustanova je trenutno u entitetskom registru u statusu “ustanova je u postupku akreditacije”. Za svega osam je taj status “završen postupak akreditacije”, dok je još uvijek u registru Koledž kozmetologije i estetike Banja Luka, ali sa statusom “odbijen postupak akreditacije” – reakcija je iz NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”.
Studentski aktivisti ukazuju da je, prema odluci iz septembra prošle godine, Ustavni sud stanovišta da se neustavnim odredbama spornog Zakona entitetskoj Agenciji daju ovlaštenja da proces akreditovanja visokoškolskih ustanova u RS provodi samostalno i na principu nezavisnosti u procesima obezbjeđenja kvaliteta, prema republičkim standardima i smjernicama. Po tumačenju Suda, već postoje standardi i smjernice koje je donijela Agencija za razvoj visokog obrazovanje i osiguranje kvaliteta BiH (HEA BiH) u izvršavanju obaveza preuzetih Okvirnim zakonom.
Takođe, AVORS-u je osporeno i vođenje posebnog entitetskog registra akreditovanih visokoškolskih ustanova u RS, jer po zaključnim razmatranjima iz Odluke već postoji Državni registar akreditovanih visokoškolskih ustanova i studijskih programa, kao jedinstveni registar za BiH.
Kada je riječ o trenutnom stanju u visokoškolskim ustanovama u RS i pripremama za narednu 2024/2025.godinu, u drugom upisnom roku na dva javna univerziteta za buduće brucoše ostalo je još 1.617 indeksa. Na Univerzitetu u Banjaluci nakon prvog upisnog roka, za upis u prvu godinu prvog ciklusa studija ostala su slobodna 734 mjesta od ukupno 2.640, koliko je planirano da se upiše u akademskoj 2024/25. godini. Na Univerziteta u Istočnom Sarajevu ostala su još 883 slobodna mjesta. U prvom upisnom roku od 1.035 prijavljenih kandidata, pravo upisa ostvarilo je 967 kandidata.
Prema prvobitno objavljenoom julskom izdanju Webometrics rangiranja visokoškolskih intitucija u svijetu, ova VŠU je svrstana na osmo mjesto VŠU iz BiH, ali je u naknadno objavljenoj listi vraćena na treće mjesto, na kojem se nalazila u januarskom izdanju Webometrics rangiranja.
“U odnosu na izvještaj iz januara 2024. godine, Univerzitet je napredovao za 362 mjesta i sada se nalazi na 2.800 mjestu, odnosno u prvih 10% Univerziteta u svijetu. Ovo je najbolja pozicija koju je Univerzitet ostvario na Webometrics listi, od kada je prvi put uvršten 2012. godine. Među evropskim univerzitetima, UIS se nalazi na visokom 936 mjestu” – informacije su dobijene iz Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Kada je riječ o ostalim visokoškolskim ustanovama iz BiH, ubjedljivo najbolje rangiran je Univerzitet u Sarajevu, koji se nalazi na 1439 mjestu. Drugi je Univerzitet u Banjoj Luci, koji se nalazi na rangiran na 2710. mjestu, a nakon Univerziteta u Istočnom Sarajevu na 2800. mjestu, slijede Univerzitet u Tuzli na 2898.mjestu, Internacionalni univerzitet u Sarajevu na 3954 mjestu, Sveučilište u Mostaru na 4169.mjestu, sarajevski Internacionalni Burč univerzitet na 4743. mjestu, University Sarajevo School of Science and Technology na 5482. mjestu. Među deset najbolje plasiranih VŠU iz BiH su još Univerzitet u Zenici na 5737. i Univerzitet u Bihaću na 5981. mjestu.
