Dok nadležni za oblast visokog obrazovanja u Republici Srpskoj nevješto peru ruke od odgovornosti za najveću poslijeratnu aferu u ovoj oblasti, visokoškolske ustanove iz ovog entiteta obuhvaćene akcijom “Klaster” suočavaju se sa opasnošću od uskraćivanja akreditacija, pa i zabranom daljneg rada. S tim u vezi, pojavila se i bojazan njihovih bivših i sadašnjih studenata za status njihovih diploma, odnosno nastavak školovanja.
Konkretne mjere zapravo su nadležni već i najavili. S jedne strane, iz Agencije za visoko obrazovanje RS (AVORS) je najavljeno da bi mogli obustaviti proces reakreditacije za ustanove koje su u tom procesu, a sa druge je ministar za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo Željko Budimir izjavio da je zatraženo od Inspektorata RS da postupa nakon policijske akcije sprovedene u dijelu visokoškolskih ustanova, kako bi se izvršila provjera i preduzele zakonske mjere, pa ako je potrebno i oduzimanje dozvola za rad određenim ustanovama.
“Neće biti povlaštenih i od Inspektorata se očekuje da se oštro obračuna sa svim negativnim pojavama u visokom obrazovanju”, izjavio je Budimir.
Na ovaj razvoj događaja, kada je afera “Klaster” u pitanju, reagovali su studentski aktivisti okupljeni oko inicijative “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate dipome”, koji već treću godinu ukazuju na problem ne samo izdavanja lažnih diploma, nego i izdavanja diploma od ustanova koje nemaju akreditaciju, pa čak nisu ni upisane u registar AVORS i Agencije za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta u BiH (HEA BiH).
Iz ove neformalne grupe građana kažu da je teško za povjerovati da bilo ko iz vlasti, uključujući i novoimenovanog ministra Željka Budimira nije bio upoznat sa izdavanjem lažnih diploma u RS, podsjećajući na izjavu njegovog prethodnika, datu neposredno po formiranju Komisije za borbu protiv negativnih pojava u visokom obrazovanju u RS, još prije dvije godine.
“Republika Srpska će pružiti odlučan odgovor na sve negativne pojave u oblasti visokog obrazovanja. Kontrolisaćemo izdavanje diploma, rad i angažman nastavnika i saradnika, ispunjenost uslova za obavljanje djelatnosti, a poseban akcent je saradnja sa nadležnim organima u Brčko Distriktu i Federaciji BiH. Uočeno je da saradnja inspekcija nije na zadovoljavajućem nivou, a to je preduslov da bi operativno djelovali po ovim pitanjima. Ovo je početak kraja priče o lažnim diplomama i svega što se u oblasti visokog obrazovanja u Srpskoj pojavljuje u negativnom kontekstu” – izjava je od 17.02.2021. godine tadašnjeg ministra za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS Srđana Rajčevića, koja je zapravo potvrda da su nadležni za visoko obrazovanje znali za te pojave.
Kao što je poznato, u akciji Tužilaštva BiH i SIPE, na meti istrage su dekani i profesori visokoškolskih ustanova Zoran Kalinić, Vaso Pajić, Vladimir Stojanović, Vojislav Škrbić, Denis Pracić, Dragan Ilić, Goran Lalović, Dušan Perić i Ljubiša Todorović. Mediji su prenijeli da su akcijom iz RS obuhvaćeni Panevropski univerzitet “Apeiron”, Nezavisni univerzitet Banjaluka, Univerzitet za poslovne studije, Visoka škola za primjenjene i pravne nauke ”Prometej” Banja Luka i Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka.
Na osnovu izjava zvaničnika iz resornog Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS i AVORS, a prema istraživanju NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate dipome”, najbliži opciji obustave procesa reakreditacije i uskraćivanja dozvole za rad, pokaže li se istragom osnovanost sumnji o izdavanju lažnih diploma u njima, su dvije visokoškolske ustanove iz Banja Luke – Panevropski univerzitet “Apeiron” i Visoka škola za primjenjene i pravne nauke ”Prometej”.
Produženi rok za novu akreditaciju ističe im u ovom i idućem mjesecu, odnosno “Apeironu” je prethodna važeća istekla 24.3.2021. godine, a Dopunskim rješenje Agencije produžena je do 24.3.2023. godine. “Prometeju” je akreditacija istekla 18.4.2021. godine, a Dopunskim rješenjenjem AVORS smatra se akreditovanim najduže do 18.4.2023. godine.
Univerzitetu za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka akreditacija je istekla 4.10.2022. godine, a kako u tom roku nije završen postupak reakreditacije, određen je novi, najduži rok za obezbjeđenje nove akreditacije do 3.4.2024. godine. Univerzitet za poslovne studije Banja Luka akreditovan je 20.12.2019. godine sa rokom važenja akreditacije do 19.10.2024. godine.
Za najčešče pominjani u akciji “Klaster”, Nezavisni univerzitet Banja Luka, Agencija za visoko obrazovanje RS je 12.8.2019. godine uputila dopis Agenciji za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta u BiH kojim je zatražila preporuku za akreditaciju NUBL i njegovih studijskih programa. Kako nije dobila odgovor AVORS je 15.10.2019. godine izdala Rješenje o akreditaciji ove ustanove i pet studijskih programa na pet godina, a 14.6.2021. godine i rješenje o akreditaciji još jednog studijskog programa. Naknadno je 5.8.2021. godine NUBL u Državni registar visokoškolskih ustanova upisala i HEA BiH, sa rokom važenja akreditacije do 15.10.2024. godine.
U pomenutoj neformalnoj grupi građana imaju rezervu u pogledu najava ministra Budimira da je zatraženo od Inspektorata RS da postupa nakon policijske akcije sprovedene u dijelu visokoškolskih ustanova, kako bi se izvršila provjera i preduzele zakonske mjere.
“U više slučajeva smo tražili vanredni inspekcijski pregled, ali su odgovori koje smo dobijali od Prosvjetne inspekcije bili neodređeni i bez konkretnih reakcija. Ranije za “Slobomir P Univerzitet”, koji je gotovo dvije decenije radio i izdavao diplome, a da nije bio upisan u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH, a zatim za Visoku školu za turizam i hotelijersto Trebinje, koja još uvijek nije upisana, a izdala je više od 400 diploma. Konkretno smo nedavno tražili provjeru i da li Visoka medicinska škola zdravstva Doboj ima samo akreditaciju ustanove i jednog studijskog programa, a upisuje studente i izvodi nastavu čak na sedam studijskih programa. U svim postupanjima Prosvjetne inspekcije su naknadni odgovori bili uvijeni i po nama namjerno nepotpuni i bez konkretnih informacija”, kažu iz NGG, dodajući da više to neće tolerisati i da će se ubuduće, po takvim reagovanjima, direktno obraćati Tužilaštvu BiH i istražnim organima, sa raspoloživim konkretnim podacima.
