Nakon četiri godine istražitelji zakonitosti u nabavkama medicinskog materijala za vrijeme korona pandemije se se “sjetili” da, osim Federacije, i u Republici Srpskoj postoje sumnjive nabavke, pa su u Banjaluci, danas 23.10.2024. izvršeni pretresi u prostorijama Fonda zdravstvenog osiguranja i firme koja je imala primat u tim nabavkama ”Medietik” d.o.o. Banja Luka.
Prema prvim informacijama, banjalučki mediji javili su da se pretresi realizuju u okviru akcije koju sprovodi SIPA, a po nalogu Republičkog javnog tužilaštva Republike Srpske. Na meti su prostorije Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske (FZO), kao i firme “Medietik”. Takođe, i da se pretresi vrše u okviru istrage o zloupotrebama s javnim nabavkama s posebnim akcentom na nabavku respiratora i druge opreme tokom pandemije korona virusa, a ne meti istražilaca je i v.d. direktor FZO Dejan Kusturić.
Pokušaji da se razotkriju sumnjive “korona nabavke” u RS, prezentiranjem podataka opozicionih političara, koje su vladajuće optuživali da su u njima aktivno učestvovali od samog početka i da su oni, kao i vlasnici privatnih preduzeća koja su se bavila prometom medicinskih sredstava, preko noći postali milioneri, sasjecani su u samom startu.
Sve do sada vladao je narativ i ubjeđivanje javnosti u RS od strane entitetskih vlasti da su, osim jednog predmeta, Instituta za javno zdravstvo, krivci samo u drugom entitetu, odnosno u Federaciji BiH. Iako se pretpostavljalo da je taj predmet samo kap u moru zvanom korupcija u korona nabavkama u RS, ubjeđivanja ovdašnje javnosti su da su funkcioneri u Republici Srpskoj imuni na krupciju, a zapravo su bili imuni i imali imunitet samo na pravosudne procese. Iako su i u ovom entitetu respiratori plaćani po cijeni tri puta većoj od nabavne, zaštitne maske po cijeni uvećanoj za 1.500 odsto, kupljena pa vraćena mobilna bolnica.
To su samo neki od brojnih slučajeva sumnjivih javnih nabavki u vrijeme pandemije u Republici Srpskoj. A, u stvarnosti su za milionske iznose ugovori sklapani direktnim pogodbama.
Osim opozicionih političara, najozbiljnije se ovom temom pozabavio Transparency international, argumentovano upozoravajući da su praktično u jednom danu dodijeljeni ugovori vrijednosti oko 30 miliona maraka, potpuno izuzimajući iz primjene Zakon o javnim nabavkama. I da su ti ugovori sklapani sa firmama bliskim vladajućim strukturama.
Istina, Tužilaštvo u Banjaluci se bavilo slučajem nabavki 50 respiratora koje je Fond zdravstvenog osiguranja kupio od firme “Medietik”, koja je danas predmet pretresa, ali se na tome i završilo, iako su i u taj slučaj bili uključeni službenici SIPE. Čak je te 2020. godine tadašnji poslanik u NSRS, a sada aktuelni Gradonačelnik Banja Luke Draško Stanivuković ukazivao da treba ispitati činjenice da je vlasnik te firme firme Željko Babić suprug Ane Trišić Babić, a ona je savjetnica tadašnjeg člana Predsjedništva BiH, a sada predsjednika RS Dodika.
Sumnjive nabavke u RS su se, takođe formalno, našle i pred Parlamentarnom skupštinom BiH, kada je tu temu pokrenuo član Istražne komisije i predsjednik PDP-a Branislav Borenović, jer je Agencija za javne nabavke BiH podnijela zahtjev za pokretanje prekršajne prijave protiv Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske za određene nabavke koje su provedene tokom pandemije, između ostalog, i nabavke respiratora. Konkretno, takođe za slučaj višemilionske nabavke respiratora, koju je FZO kupio od firme “Medietik”, koje je zatim preuzelo Tužilaštvo Bosne i Hercegovine.
Borenović je tada javno objavio podatke o spornoj nabavci, prema kojoj je firma “Medietik” uvezla respiratore u vrijednosti od 4 miliona maraka, a prodala Fondu zdravstvenog osiguranja Republike Srpske za 15,1 milion. Razliku od 11 miliona maraka nazvao je “Kovid otimačinom”, jer je tvrdio da je tržna vrijednost respiratora bila 25.000 do 30.000 maraka, dakle pet puta manja nego što je platio Fond.
Na sjednici Privremene istražne komisije PSBiH usvojeno je nekoliko zaključaka kojima su, između ostaloga, od Uprave za indirektno oporezivanje BiH (UIO) zatražene informacije o svim donacijama od 15. marta do 31. maja 2020. godine, s nazivom uvoznika i donatora, opisom i vrijednošću robe i podacima o krajnjem korisniku. U svemu tome, sve do sada za malverzacije prilikom uvoza respiratora u BiH ceh je jedino platila “Srebrna malina”, dok je “Medietik” ostao pošteđen.
Istina, javne nabavke u vrijeme epidemije koronavirusa u RS provjeravala je i policija Republike Srpske obavještavajući javnost prije četiri godine da je “preduzela je mjere i radnje s ciljem provjere zakonitosti procesa određenih javnih nabavki i utvrđivanja eventualnih neregularnosti”, ali su se izjasnili da više informacija u fazi istrage ne mogu iznositi u javnost.
Provjere su vršene po zahtjevu Posebnog odjeljenja za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala Republičkog javnog tužilaštva.
Javnost je te 2020.godine upoznata i da je tadašnji poslanik Partije demokratskog progresa (PDP) u NSRS Draško Stanivuković podnio Okružnom javnom tužilaštvu u Banjoj Luci krivičnu prijavu protiv v.d. direktora FZO Dejana Kusturića i Željka Babića, direktora firme “Medietik“. Kusturića je teretio za nesavjestan rad u službi prilikom nabavke respiratora u vrijeme koronavirusa, a Babića zbog falsifikovanja i uništavanja službene isprave. Stanivuković je tada izjavljivao da smatra da u ovoj “aferi ima ozbiljnog posla“ za Državnu agenciju za istrage i zaštitu (SIPA), te čak za neke institucije na nivou Evropske unije, koje se bave pranjem novca.
