Neuređenost sistema visokog obrazovanja u BiH se na ilustrativan način odražava i na njenu posebnu administrativnu jedinicu Brčko distrikt BiH, zbog čega su otvorene sumnje da studenti koji završe na jednoj od brojnih visokoškolskih ustanova imaju ili će tek imati problema kada se na pravi način uredi ova oblast.
Prema zvaničnim podacima, u registru Odjela za obrazovanje Vlade Brčko distrikta BiH upisane su visokoškolske ustanove Visoka škola računarstva i poslovnih komunikacija EMPIRICA, Evropski Univerzitet Brčko distrikt BiH, Internacionalni Univerzitet Brčko distrikt BiH. Takođe, i Dislocirano odjeljenje Univerziteta u Sarajevu sa Prirodno–matematičkim i Poljoprivredno–prehrambenim fakultetom i Odsjek Odnosi s javnošću na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Mostaru. Tu je i Organizaciona jedinica Ekonomski fakultet, koji je u ranijim periodima djelovao u sastavu Univerziteta Sarajevo, zatim Univerziteta Tuzla, a sada je članica Univerziteta Istočno Sarajevo. U registru je i Odjeljenje Univerziteta za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka u Brčko Distriktu BiH, koje u svom sastavu takođe ima Ekonomski fakultet, ali i još šest drugih. Osma ustanova visokog obrazovanja je Dislocirano odjeljenje Brčko Nezavisni univerzitet u Banja Luci.
Međutim, u Državni registar akreditovanih ustanova u BiH iz Distrikta su upisani samo Visoka škola računarstva i poslovnih komunikacija EMPIRICA, Internacionalni univerzitet i Evropski univerzitet.
U neformalnoj grupi studenata „Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome“, smatraju da lokalne vlasti u Distriktu ovom problemu ne posvećuju dovoljno pažnje.
“Smatramo da sa činjeničnim stanjem nisu upoznati na pravi način ni u resornom Odjeljenju za obrazovanje, odnosno Pododjeljenju za visoko obrazovanje i nauku, što oni čak i ne kriju i informacije koje smo dobili od njih, nastojeći da utvrdimo činjenično stanje, je da se oni, kada je u pitanju visoko obrazovanje, prvenstveno bave studentskim stipendijama. Da je to tako, potvrđeno je dopisivanjem tri visokoškolske ustanove u njihov registar tek u februaru prošle, godine kada smo ukazali na neuređenost zvaničnog registra” – kažu iz Grupe.
Ukazuju i na to da u registru još uvijek nema ni Univerziteta „Privredna akademija“ Brčko distrikt BiH, iako je ova privatna visokoškolska ustanova sa tri fakulteta i Centrom za istraživanje i razvoj osnovana Odlukom Skupštine Brčko distrikta BiH u oktobru 2020. godine, a u martu prošle godine dobila i licencu, odnosno dozvolu za rad. Takođe, izgleda da Vladin Odjel za obrazovanje nije upoznat ni da Odjeljenje Univerziteta u Sarajevu u Distriktu više od dvije godine ne radi, odnosno da ga je matična ustanova iz glavnog grada BiH ugasila.
Studentski aktivisti upućuju studente da dobro razmisle kada upisuju studije, kako nakon završetka školovanja ne bi imali probleme sa stečenim diplomama.
“Ono na što smo upozoravali u dosadašnjim aktivnostima je da dislocirana odjeljenja koja djeluju na području Distrikta, osim dozvola za rad nisu prošla postupak akreditovanja, te da o tome nema ni pomena u rješenjima o akreditaciji niti izvještajima o vanjskom vrednovanju. U tom kontekstu smo ukazivali na rad Univerzitet PIM, kao i u aferi “Klaster” takođe pominjani, Nezavisni univerzitet Banja Luka, koji prema dostupnim zvaničnim podacima, ne posjeduju dozvolu za rad van sjedišta, ali u Brčko distriktu imaju svoja dislocirana odjeljenja” – kažu iz NGG.
Kada je u pitanju studiranje u Brčko distriktu, studentski aktivisti naglašavaju da je i dalje odomaćena praksa da studenti pri upisu prednost daju “brzim studijima”, a da im je manje bitno da li će njihova diploma biti priznata i validna kada se na pravi način uredi ova oblast u BiH.
Kažu da je siptomatično da se pod sporne mogu svrstati i organizacione jedinice javnih univerziteta, navodeći primjer Univerziteta Istočno Sarajevo, čiji Ekonomski fakultet u Brčko distriktu radi na osnovu rješenja o ispunjavanju uslova za osnivanje i početak rada od 13.08.2012. godine i dozvole za rad od 13.08.2012. godine, dok odlukom resornog ministarstva posjeduje licencu za rad od 22.06.2009 godine. Dislocirano odjeljenje nema status pravnog lica, a u zvaničnim dokumentima aktivisti kažu da nisu pronašli da je akreditovan studijski program koji se izvodi u Distriktu, a poznato im je da fakultet nema ni vlastiti prostor za izvođenje nastave.
Na upit nadležnoj Agenciji za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta u BiH (HEA) o statusu dislociranih odjeljenja VŠU u Distriktu, Grupi je odgovoreno da “Agencija ne vodi tu vrstu službene evidencije, odnosno nema tražene informacije“.
Studenstki aktivisti NGG su još jednom upozorili studente koji “vagaju” na koju VŠU će upisati studij da su prema odredbama Okvirnog zakona o visokom obrazovanju u BIH priznate samo diplome koje izdaju visokoškolske ustanove upisane u registar HEA BiH. Odnosno, članom 54 tog zakona utvrđeno je „da će nadležni državni organi, te drugi organi i organizacije u BiH, u svrhu zaposlenja ili javne funkcije, priznavati samo one akademske stepene i diplome koje izdaju akreditovane visokoškolske ustanove“, tumačenje je dobijeno od Ministarstva za civilne poslove BiH, nadležnog tumača zakonskih propisa u oblasti visokog obrazovanja u BiH.
