Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske (GSRJS RS) održala je obećanje da će uvažiti Inicijativu aktivista koji se zalažu za uređeni vodotok rijeka u Republici Srpskoj i bore protiv nelegalne eksploatacije šljunka i izraditi izvještaj o Naknadnom pregledu preporuka iz Izvještaja revizije učinka „Eksploatacija riječnog materijala kao segment integralnog uređenja i zaštite vodotoka rijeke Drine“, objavljenog u decembru 2021. godine.
Te preporuke su se odnosile na Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, JU “Vode Srpske”, Republičku upravu za inspekcijske poslove i jedinice lokalne samouprave iz sliva rijeke Drine, a GSRJS je izvještaj o njihovoj realizaciji objavila na isteku protekle godine. Naknadnim pregledom je obuhvaćen period od 01.01.2022. do 31.08.2024. godine, dok se revizija učinka „Eksploatacija riječnog materijala kao segment integralnog uređenja i zaštite vodotoka rijeke Drine“ odnosila na vremenski period od 2017. do 2020. godine.
Na objavljivanje izvještaja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske reagovali su aktivisti neformalne grupe građana “Za legalnu i kontrolisanu eksploataciju šljunka u Republici Srpskoj”, ističući da su zadovoljni što su revizori ispoštovali obećanje da će provesti naknadni pregled provođenja preporuka pomenute revizije.
“Još uvijek nismo detaljno analizirali Izvještaj, ali smo “na prvu” uočili da su revizori objavom ovog dokumenta nesumnjivo “namirisali” višegodišnju sistemsku korupciju u oblasti upravljanja vodotokom u ovom entitetu, koja je kroz donošenje diskriminatorskih i koruptivnih zakonskih propisa i, nakon toga, njihovom primjenom, omogućila pljačku prirodnih resursa. Na što smo godinama unazad ukazivali, a zbog čega smo optuživani da smo u funkciji “inostranih centara moći” i slične nebuloze. Generalno, od osam preporuka koje su bile predmet revizije, nijedna nije u potpunosti provedena, za tri je utvrđeno da je “provođenje u toku”, tri “nisu provedene”, dok su dvije “djelomično provedene”, što je porazno za institucije i ustanove zadužene za kreiranje i provođenje propisa u oblasti korištenja prirodnih resursa” – reakcija je pomenute neformalne grupe građana.
U Izvještaju aktivisti, po njima, od strane revizora “namirisanu” korupciju vide u utvrđenom da je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, umjesto izmjene postojećeg Zakona o vodama, na čemu su insitirali i iz Republičkog inspektorata, donijelo novi podzakonski akt koji reguliše dislokaciju riječnog materijala i zaštitu vodotoka, ali njegova primjena nije obezbijedila efikasnije uređenje vodotoka rijeke Drine. Takođe, resorno ministarstvo, kroz sistem izvještavanja, nije obezbijedilo osnovu za analize koje bi doprinijele sagledavanju ostvarenih rezultata i identifikovanje odstupanja od postavljenih ciljeva.
“Koruptivnim i diskriminatorskim smo označili, od njegovog usvajanja i objavljivanja u Službenim glasniku RS 22.02.2022. godine, “Pravilnik o uslovima i načinu održavanja riječnih korita, dislokaciji i vađenju materijala iz vodotoka”, jer je u prethodnom Pravilniku iz 2020. godine bilo propisano da se donosi Plan i program praćenja stanja rijeka, koji nikada nije donesen. Revizori su i to konstatovali u svom Izvještaju, te da je umjesto ranijeg fokusiranja na održavanje riječnih korita i vodnog zemljišta novim, kako su naveli, uopštenijim, akcenat dat na dislokaciju i vađenje materijala iz vodotoka sa neznantnim osvrtom na održavanje riječnih korita i vodnog zemljišta. Time su kreatori zakonskih propisa, uz očigledno lobiranje interesnih grupa i šljunkara, se opredjelili za eksploataciju šljunka i enormno bogaćenje pojedinaca, samo rasprodajući prirodne resurse, uz vjerovatnu i ličnu korist” – oštre su reakcije šljunkarskih aktivista.
Da su u pravu navode i konstatacije revizora da su JU „Vode Srpske“ fokusirane na količine izvađenog materijala bez jasnih pokazatelja da li je izvršenje posla, odnosno elaborata, dovelo do cilja da se uredi vodotok.
Sumnje na korupciju, po stavu aktivista, su i u konstatacijama tročlanog tima revizora da je javna ustanova zadužena za upravljanje vodotokom, pored raspisivanja javnih poziva, zaključivala i direktne sporazume zbog, navodnog, hitnog postupanja, te da od objavljivanja prethodnog Izvještaja revizije učinka za vodotok Drine nije izradila nijedan od nedostajućih integralnih planskih dokumenata, kao što su Plan zaštite od poplava ili planovi upravljanja oblasnim riječnim slivovima.
