Za 22. decembar zakazano je saslušanje, pred Parlamentarnom komisijom odgovornom za reviziju u FBiH, posljednje dvije institucije, odnosno preduzeća, od revidiranih u ovogodišnjem ciklusu finansijskih revizija, koje od Ureda za reviziju nisu dobile pozitivno mišljenje. Radi se o “Operatoru – Terminali Federacije” d.o.o. Sarajevo i Poslovnom sistemu “Vitezit” d.o.o. Vitez, oba sa negativnim ocjenama revizora za finansijsku reviziju za 2020. godinu.
Prethodno su, u julu mjesecu, od 13. do 16., saslušani predstavnici 15 od 19 institucija iz “obaveznog godišnjeg paketa” finansijsklih revizija koje provodi Ured za reviziju institucija u FBiH (Parlament, Predsjednik i 2 potpredsjednika, Generalni sekretarijat Vlade i 12 od ukupno 16 ministarstava), koji su, za finansijsku reviziju za 2020. godinu, dobili mišljenje s rezervom za jednu ili obje komponente finansijske revizije. A od 15. do 18. novembra saslušani su predstavnici 24 federalne institucije i javna preduzeća – 4 sa negativnim, a 20 sa mišljenjem s rezervom za jednu ili obje komponente finansijske revizije.
Saslušanja u julu obilježilo je neprihvatljivo, neodgovorno ponašanje članova Vlade – nijedan ministar se nije pojavio na saslušanjima njihovih ministarstava. A prethodno je dio njih učestvovao u skandaloznom javnom napadu na Ured za reviziju, koji je Generalni revizor ocijenio kao prekoračenje ovlaštenja, vršenje pritiska na Ured i ugrožavanje njegove nezavisnosti, a neki poslanici i analitičari su upozorili da zbog takvih skandala, u razvijenim demokratijama, vlade daju ostavku ili bivaju smjenjene. A u pozadini svega, podsjetimo, bila je revizorska ocjena određenih aktivnosti ministarstava u uslovima Pandemije, odnosno kvaliteta njihovog odgovora na ovu prirodnu katastrofu.
Ni četiri mjeseca kasnije, u drugom ciklusu saslušanja, ponašanje Vlade, odnodno Premijera i ministara se nije popravilo, pa su ministarstva predstavljali državni činovnici ili savjetici u vladi, iako su iz Parlamentarne komisije naglasili da očekuju da institucije na saslušanjima budu predstavljene na najvišem nivou. Ali se, za razliku od vladinog, jeste popravilo, u odnosu na prethodna saslušanja, ponašanje čelnih ljudi ostalih institucija i javnih preduzeća, koji su, u mnogo većem procentu nego do sada, sami predstavljali institucije na saslušanjima.
Kvalitet samih saslušanja zavisio je od predsjedavajućeg i prisutnih članova komisije koji su u njima učestvovali, i varirao je od odličnog do razočaravajućeg. Neki su saslušanjima pristupali dobro pripremljeni i sa kritičkim odnosom ne samo prema radu institucija koje su saslušavane, nego i prema čitavom sistemu, nedostaci u okviru koga su uticali i na greške institucija, pa su iz saslušanja pokušavali izvući pouke za potencijalna sistemska poboljšanja i djelovanje parlamenta u tom kontekstu. No, bilo je i saslušanja, pod predsjedavanjem poslanika iz vladajućih stranaka, koja su se pretvorila u sramotno “drugarsko” izražavanje slaganja sa stavovima predstavnika revidiranih subjekata (nerijetko stranačkih ili koalicionih kolega) ili u banaliziranje i minimiziranje problema, a na momente su čak i promjenjene uloge, pa je izgledalo da se saslušava i zbog datih ocjena kritikuje Ured za reviziju, a da su predstavnici revidiranih institucija ti koji saslušavaju.
Generalno, Komisija je nastavila da pravi neprihvatljivu grešku, ne održavajući saslušanja u punom 14-očlanom sastavu, nego – slijedeći nakaradnu praksu koju je nekad neko postavio s ciljem da se što manje radi – dijeleći posao na grupe i stvarajući praktično tročlane komisije unutar Komisije, zadužene za pojedine grupe institucija i određeni dan (da ne bi svi morali da rade svaki dan!). Što za posljedicu ima da se saslušanja umjesto pred 14-očlanom komisijom, obavljaju pred 2-3, ili čak jednim jedinim “zaduženim” članom, uz “neobavezno” povremeno prisustvo još par članova. U konačnici, od 14 članova, svim dosadašnjim saslušanjima (ili bar najvećem broju njih) prisustvovala su svega 2 člana Parlamentarne komisije odgovorne za reviziju. Čime Komisija narušava i svoj i kredibilitet saslušanja. I umanjuje njihov potencijalni uticaj.
Spomenimo i začuđujuću netransparentnost i nezainteresovanost Komisije za populariziranje saslušanja i drugih aspekata svog rada. Posljednji podaci o održanim sjednicama Komisije, na web stranici Parlamenta FBiH, su od prije 5 mjeseci. Najavom i promocijom javnih saslušanja i njihovih rezultata nije se bavila Komisija niti neka služba Parlamenta, nego – nevladina organizacija. Na web stranici Parlamenta bilježe se besmislene protokolarne aktivnosti rukovodilaca a ni riječ nije napisana o posljenjim javnim saslušanjima, pred Parlamentarnom komisijom odgovornom za reviziju, institucija koje od Ureda za reviziju nisu dobile pozitivnu ocjenu. I koja predstavljaju jedan od najznačajnijih događaja u tom parlamentu u ovoj godini.
Poseban problem je predugo trajanje čitavog procesa, jer su zaključci Komisije, sa ovih saslušanja, trebali biti pred poslanicima i delegatima Federalnog parlamenta početkom novembra, kako bi, eventualno, uticali i na budžet za narednu godinu. A osim inercije i nedostatka inicijativnosti ne vidimo ni razlog zašto se zaključci sa salušanja institucija iz “obaveznog paketa” revizija (da ponovimo: Parlament, Predsjednik i 2 potpredsjednika, Generalni sekretarijat Vlade i 12 od ukupno 16 ministarstava), kao posebno značajni, nisu formirali i Parlamentu proslijedili odmah nakon saslušanja u julu.
No, bez obzira na sve slabosti, saslušanja su, pogotovo svojim najboljim momentima, opravdala svoje postojanje. I pokazala potencijal, koji treba nastaviti razvijati.
Ali, kako unutar Komisije stvoriti (većinsku) svijest o vlastitom značaju i želju da se, umjesto otaljavanja obaveza s najmanje napora, zaista radi i doprinese jačanju uloge revizije u društvu, s ciljem poboljšanja rada institucija i, u konačnici, kvaliteta života građana, ostaje pitanje.
