U saopštenju izdatom povodom 9. decembra, Međunarodnog dana borbe protiv korupcije, nekoliko izuzetno značajnih organizacija civilnog društva u BiH, zajednički su upozorile na zabrinjavajući zastoj u antikoruptivnoj reformi sistema javnih nabavki i trendove koji prijete da ugroze ostvareni napredak u borbi protiv korupcije u javnim nabavkama, kao jednog od ključnih uslova na putu BiH u EU.
Udruženje „Centar za razvoj medija i analize“, Fond otvoreno društvo Bosna i Hercegovina, Transparency International u BiH, Centri civilnih inicijativa, Centar za istraživačko novinarstvo, Fondacija „Centar za zastupanje građanskih interesa“, Agencija za razvoj preduzeća „Eda“ i Udruženje građana „Restart Srpska“, konstatuju da Agencija za javne nabavke, uprkos pozitivnim mišljenjima svih nadležnih institucija u BiH (Ured za zakonodavstvo BiH, Ministarstvo pravde BiH, Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice BiH, Direkcija za evropske integracije BiH, Ministarstvo finansija i trezora BiH, i Agencije za zaštitu ličnih podataka BiH), kao i Evropske komisije, još uvijek nije uputila Vijeću ministara BiH na usvajanje Nacrt Zakona o izmjenama i dopunama zakona o javnim nabavkama, koji sadrži izvjesne antikorupcijske mehanizme, a u čijoj pripremi su kroz proces zvaničnih javnih konsultacija učestvovale i organizacije civilnog društva, dajući doprinos usklađivanju zakonodavstva sa Direktivama EU.
U cilju uspostavljanja funkcionalnog sistema javnih nabavki i nastavka borbe protiv korupcije u javnim nabavkama, pomenute organizacije pozvale su sve nadležne institucije u BiH, u prvom redu Agenciju za javne nabavke i Vijeće ministara BiH, da, kao prvo, unaprijede Zakon o javnim nabavkama, kroz usvajanje izmjena i dopuna koje podrazumjevaju uvođenje antikorupcijskih mehanizama, kojima će se obezbjediti puna transparentnost u cjelokupnom ciklusu javnih nabavki, osnažiti i detaljnije precizirati odredbe koje se tiču sukoba interesa, osnažiti i proširiti prekršajne odredbe, u skladu sa opredjeljenima iz Direktiva EU o javnim nabavkama, koje insistiraju na efikasnim, razmjernim i zastrašujućim kaznama, te uvesti institut inspekcijskog nadzora u javnim nabavkama, uz osiguranje samostalnosti i potpune nezavisnosti ovog mehanizma nadzora.
Dalje se predlaže uvođenje djela „Zloupotreba u postupku javne nabavke“ i „Nezakonito pogodovanje“, u krivične zakone BiH i FBiH i unapređenje kapaciteta pravosudnih institucija (tužilaštava i sudova) za procesuiranje navedenih krivičnih djela u cijeloj državi. Te, donošenje novog Pravilnika o praćenju postupaka javnih nabavki, u kojem bi nalazi i izvještaji monitoringa organizacija civilnog društva bili uvršteni kao kredibilan izvor informacija za praćenje postupaka, odnosno nadzor i kontrolu, s obzirom da rezultati višegodišnjih aktivnosti nevladinog sektora, u ovom kontekstu, svjedoče u prilog ovakvom rješenju.
Na kraju, pomenute organizacije ukazuju na potrebu unapređenja institucionalnog okvira sistema javnih nabavki, odnosno resursa i efikasnosti rada Agencije za javne nabavke i Ureda za razmatranje žalbi, kojima već godinama nedostaju stručni kadrovi i materijalni resursi. Želja za političkom kontrolom ovih institucija, koja se nerijetko ostvaruje imenovanjima po kriterijumu „podobnosti“ umjesto na osnovu kvalifikovanosti i integriteta, dodatno usložnjava situaciju.
Organizacije civilnog društva, osjetile su, ovim povodom, potrebu naglasiti i da uspostavljanje pravednog i nekorumpiranog sistema javnih nabavki u velikoj mjeri zavisi i zavisiće od uloge međunarodne zajednice i predstavnika Evropske unije.
„Ukoliko se daljnji proces pridruživanja Bosne i Hercegovine EU u najvećoj mjeri bude zasnivao na tehničkoj pomoći od strane SIGMA eksperata, bez značajnijeg uključivanja organizacija civilnog društva i predstavnika poslovnog sektora, put ka pravednijem sistemu javnih nabavki bez korupcije biće dug i neizvjestan. Stoga je bitno da se uspostavi pravovremena, jasna i redovna komunikacija svih relevantnih aktera koji su zainteresovani za regularne javne nabavke, bez isključivanja bilo koga iz tog procesa. Nalazi predstavnika civilnog društva, i poslovne zajednice treba da budu stavljeni u rang sa nalazima zvaničnih intitucija jer se samo na takav način mogu očekivati određeni pomaci u narednom periodu.“, poručeno je. u današnjem saopštenju OCD u BiH.
