Sve je očiglednije da lokalne vlasti, kao ni one na višim nivoima u Bosni i Hercegovini, nemaju namjeru i ne žele da se uključe u suzbijanje rasta cijena komunalija, a time i pad standarda većine građana.
Otežavaju na taj način već ionako težak život većine građana, koji spas sve više pronalaze u odlasku iz zemlje, tražeći u zemljama zapadne Evrope novo mjesto pod suncem da bi zaštitili sebe i svoje porodice od društvenih, političkih i finansijskih previranja.
Kako vlast ne pokazuje razumijevanje za svoje građane, odgovornost prema svojim obavezama i neophodan nivo socijalne osjetljivosti, u zaštitu interesa građana ustaju različita udruženja i nevladine organizacije.
Tako se, recimo, Udruženje za zaštitu potrošača “DON” Prijedor uhvatilo u naizgled nemoguću misiju da ne dozvole povećanja cijena komunalnih usluga u lokalnim komunalnim preduzećima na području Republike Srpske.
U okviru projekta “Građani u borbi za smanjenje zloupotrebe javnih funkcija”, uz podršku Centara civilnih inicijativa i Američke agencije za razvoj (USAID) kroz program “USAID-ove podrške građanima u borbi protiv korupcije”, “DON” se na sastancima sa predstavnicima javnih komunalnih preduzeća u lokalnim zajednicama zalagao za donošenje, na zakonskim propisima zasnovanih odluka i pravilnika koji definišu rad komunalnih preduzeća, sa pravima i obavezama, kako pružaoca usluga tako i građana/potrošača.
“U tim razgovorima iznosili smo dosadašnja zapažanja da je primjetan ne mali broj lokalnih zajednica koje nemaju uređene opšte akte u skladu sa važećim zakonima, čime pojedine lokalne zajednice i rizikuju u pogledu odgovornosti prema građanima/potrošačima, jer ne žele da formiraju savjetodavna tijela i komisije za rješavanje prigovora potrošača, što stvara opravdanu sumnju da izabrani predstavnici ne obavljaju svoje funkcije u skladu sa zakonom, te da ne čudi da se veliki broj odluka o radu javnih komunalnih preduzeća nalazi na ocjeni Ustavnog suda” – pojašnjava za portal Antikorupcija.info predsjednica Udruženja Murisa Marić.
U tim razgovorima pojašnjavali su šta su to savjetodavna tijela i zašto su važna ili šta to rade u Komisijama u javnim komunalnim preduzećima. Takođe, da se formiranjem savjetodavnih tijela u čijem radu učestvuju predstavnici građana/potrošača suzbija mogućnost donošenja neadekvatnih Odluka o vrlo važnim pitanjima za sve građane na određenom području, vezanim za prava i obaveze u skladu sa zakonima u komunalnoj oblasti. Jer, zakonom je već odavno definisano da lokalne uprave donose odluke za rad javnih komunalnih preduzeća u čijoj izradi učestvuju i sami građani putem svojih predstavnika.
“Većina lokalnih uprava još uvijek ne želi donositi odluke i prijedloge o cijenama u skladu sa važećim propisima i uz učešće predstavnika građana. Praksa koja je sve prisutnija govori o tome da se procedure donošenja odluka rade prema već ustaljenim političkim dogovorima i pregovorima, a ne u skladu i prateći važeće propise. Smatrali smo da je svaki pomak kojima udruženja doprinesu korak od sedam milja, tako da ističemo da lokalne zajednice Zvornik, Bratunac, Srbac, Sokolac, Brod, Teslić, Vlasenica, Han Pijesak, Šamac, Prnjavor su zajednice koje su u ovoj godini započele promjene i žele da građanima omoguće učešće i pristup u donošenju odluka važnih za život svih građana” – kaže Marić.
Konkretno, naglašava da su samo u ovoj godini, na insistiranje Udruženja za učešće u radu komisija u javnim komunalnim preduzećima obradili na desetine predmeta građana, čime se zaštita građana podigla na mnogo viši nivo. Tvrdi da su time uštedili na hiljade KM građanima čiji su predmeti rješavani pred komisijama. U “DON”-u kažu se mogu pohvaliti da su u toku ove godine suzbili i angažovanje advokata u predmetima malih vrijednosti, čime su zaštitili građanske interese i uputili ih da se obraćaju komisijama za rješavanje reklamacija u javnim komunanim preduzećima.
Sumirajući postignute rezultate u 2023. godini, iz “DON”a iznose podatke da je na 33. redovnoj sjednici, 15.12.2023. godine, Skupština opštine Brod usvojila Odluku o prikupljanju, odvozu i deponovanju komunalnog otpada, kao i uređene cjenovnike usluga vodosnabdijevanja, komunalnog otpada, grijanja i usluga pogrebne djelatnosti. Opština Brod je usvajanjem navedene odluke prva lokalna zajednica koja pored ostalog, odvoz otpada definiše kroz broj odvoza otpada iz domaćinstva a ne po m2 stambenog prostora. Dosadašnji objedinjeni cjenovnik je razvrstan u četiri odvojena cjenovnika po vrsti usluga, što nije bila dosadašnja praksa u KP “Komunalac” Brod.
Ova opština je istovremeno imenovala i nove članove Savjetodavnog tijela koje je dalo preporuku i pozitivno mišljenje na dokument Odluke o prikupljanju, odvozu i deponovanju komunalnog otpada kao novom dokumentu koji se po prvi put donosi kao zaseban dokument. Sastanku savjetodavnog tijela prisustovao je i sam načelnik opštine Zoran Vidić kao i predsjednik Skupštine opštine Brod Aleksandar Kruškonjić. Navedeno tijelo je usvojilo Poslovnik o radu, definisalo predsjednika te donijela odluku da će se konsenzusom donositi odluke Savjetodavnog tijela.
U Šamcu su predstavnici “DON”, u saradnji sa Udruženjem penzionera, održali sastanak sa građanima koji su informisani i upoznati sa aktivnostima oko izmjena i dopuna dokumenata vezanih za vodosnabdijevanje i odvoz otpada na području opštine Šamac. U razgovoru sa građanima iskazan je interes za veću informisanost o zaštiti građana potrošača, te iskazana bojazan vezana za poskupljenja komunalnih usluga. Građani su zahtijevali veću posvećenost preduzeća uređenju navedenih oblasti i poštovanja ekonomskog standarda potrošača. Pored toga, data je podrška donošenju uređenih odluka o vodosnabdijevanju i odvozu otpada u opštini Šamac.
U javnom komunalnom preduzeću “Vodovod” Srbac su završene aktivnosti oko uređenja odluke kojom se pobliže definišu obaveze i odgovornosti lokalnog preduzeća u skladu sa zakonima vezanim uslugu vodosnabdijevanja. U Udruženju za zaštitu potrošača smatraju da je važno istaknuti da je preduzeće u Odluci definisalo rad Komisije za rješavanje reklamacija potrošača, te da je Komisija imenovana Rješenjem direktora preduzeća u čijem radu će ubuduće učestovati predstavnici udruženja potrošača. Dokument Odluke o vodosnabdijevanju upućen je u lokalnu proceduru na usaglašavanje te se očekuje na nekoj od narednih sjednica i usvajanje istog.
U Bratuncu je Javno komunalno preduzeće koje se bavi vodosnabdijevanjem građana posredovanjem “DON”-a oformilo Komisiju za rješavanje reklamacija potrošača u 2023. godini, nakon izmjena i dopuna Odluke o vodosnabdijevanju koja je upućena u lokalni parlament na usvajanje. Zaključeno je da je Komisija, usvajanjem Pravilnika o radu i ostalih pratećih dokumenata, započela sa radom, a da će lokalne vlasti na jednoj od narednih sjednica formalno i usvojiti odluku o formiranju Komisije.
Navodeći i druge postignute rezultate, iz prijedorskog udruženja navode i Komunalno preduzeće “Komunalac” Teslić, koje je privelo kraju definisanje Odluke o prikupljanju, odvozu i deponovanju komunalnog otpada kao novog dokumenta koji se po prvi put radi u preduzeću. Dosadašnje poslovanje preduzeća vezano za oblast komunalnog otpada bilo je definisano u Odluci o komunalnom redu. Navedena odluka, prema tvrdnjama direktorke preduzeća naći će se pred odbornicima opštine Teslić u prvom kvartalu naredne godine.
Na kraju, “DON” važnim ističe i da je Akcionarsko društvo “Vodovod i komunalije” Zvornik završilo izradu i usaglašavanje dva dokumenta, prvi se odnosi na vodosnabdijevanje, a drugi na uređenje komunalne oblasti odvoza otpada. U Gradu Zvorniku oblast odvoza otpada do sada je bila definisna Odlukom o komunalnom redu a sada građane očekuje nova odluka i uređena obast odvoza otpada sa pravima i obavezama kako preduzeća tako i građana. Pored uređenja dokumenata navedeno preduzeće koje vodi objedinjene poslove vodosnabdijevanja i odvoza otpada, oformilo je i Komisiju za rješavanje reklamacija potrošača u skladu sa zakonom, u čijem će sastavu pored predstavnika preduzeća učestvovati i predstavnici udruženja potrošača.
