Trogodišnja geološka istraživanja na području Majevice su završena i, po važećem Zakonu o geološkim istraživanjima Republike Srpske, izvršena su bez saglasnosti opštine Lopare. Po novom Zakonu, koji će se, nakon održavanja javnih rasprava, ponovo naći pred poslanicima NSRS, najvjerovatnije ta saglasnost neće biti ni potrebna.
Ali, prema entitetskom Zakonu o koncesijama, investitor će za eventualno otvaranje rudnika morati da obezbijedi mišljenje lokalne zajednice i pred početak eksploatacije obavezan je izraditi Studiju uticaja na životnu sredinu.
Međutim, i prije usvajanja konačne forme novog Zakona o geološkim istraživanjima, očigledno skrojenog lobiranjem i po mjeri lobija interesnih grupa duboko inolviranih u strukturama vlasti na republičkom nivou, opština Lopare se decidno izjasnila protiv otvaranja rudnika u svojoj sredini.
“Skupština opštine Lopare je protiv otvaranja rudnika i eksploatacije litijuma na području opštine Lopare, kao i svih daljnih radnji vezanih za realizaciju istog. Skupština opštine Lopare zahtijeva od Vlade RS da obustavi sve daljne aktivnosti, kao i da ne dozvoli realizaciju projekta eksploatacije litijuma na Majevici” – usvojeni je Zaključan na sjednici SO Lopare 21.12.2023. godine.
A, tačno mjesec dana nakon što je portal Antikorupcija.info (25.09.2023.) široj javnosti obznanio postojanje “Projekta Lopare”, načelnik opštine Lopare Rado Savić je, od premijera Vlade RS Radovana Viškovića i Ministarstva energetike i rudarstva, u ime Opštine zatražio izjašnjenje u vezi nalazišta mineralnih sirovina na području opštine Lopare.
Odgovor na dopis od 25.10.2023. godine, od Viškovića, sve do sada, nije stigao. Dok je ministar Petar Đokić, u dopisu od 31.10.2023. godine odgovorio da je ministarstvo na čijem je čelu, firmi “AR CORE ulaganja” d.o.o. Banja Luka, 2018. godine, odobrilo geološka istraživanja litijuma, bora, magnezijuma, kalijuma, natrijuma i prateće asocijacije elemenata. Njegove su tvrdnje i da su opštini Lopare dostavili to i sva druga rješenja koja se odnose na odobravanje detaljnih geoloških istraživanja na području opštine Lopare.
U odgovoru sa potpisom ministra Đokića navodi se da je nosilac prava na istraživanje imao krajnji rok da ih sprovede na kraja februara prošle godine, ali su ona završena u ljeto 2022. godine. Da je nakon toga investitor istraživanja izradio Elaborat o klasifikaciji, kategorizaciji i proračunu rezervi B, Li, Na, K, Sr i prateće asocijacije elemenata ležišta “Lopare” sa stanjem na dan 31.07.2022. godine.
Prema dokumentaciji koju je pribavio portal Antikorupcija.info, izvjesno je da su u Vladi RS, odnosno resornom Ministarstvu energetike i rudarstva u potpunosti imali i vladali informacijama o rudnim istraživanjima na Majevici. Naš portal je imao uvid i u izgled prvih iskopanih uzoraka litijuma poklonjenih opštini 2020. godine, čije fotografije je takođe uvrstio u “Dosije Lopare”.
Prema raspoloživim podacima, Ministarstvo je još 13.10.2022. godine od investitora geoloških istraživanja zaprimilo zahtjev za reviziju elaborata, nakon kojeg je formirana Komisija sa zadatkom da ispita reviziju elaborata i time provjeri da li je on urađen u skladu sa savremenim naučnim dostignućima, važećim propisima i standardima. Iz Ministarstva iznose tvrdnje da im je po završenoj reviziji Komisija dostavila izvještaj o klasifikaciji, kategorizaciji i proračunu rezervi ruda i revizionu klauzulu kojom se potvrđuje da su ispoštovani propisani stadardi, kao i odgovarajuće mjere bezbjednosti zaštite zdravlja na radu, sigurnosti ljudi i objekata i zaštite životne sredine.
“Bez sumnje je da su se sve te aktivnosti odvijale netransparentno, odnosno bez neophodnog informisanja javnosti, pa i to da je, prema nama dostupnim informacijama, Ministarstvo energetike i rudarstva rješenjem od 15.03.2023. godine potvrdilo investitoru, sa njihove strane, tokom istraživanja utvrđene rezerve litijuma, bora, magnezijuma, kalijuma, natrijuma i prateće asocijacije elemenata. Smatramo to nedopustivim, sramotnim i čak koruptivnim, jer su ne samo od građana Lopara čak pet godina skrivane informacije o ovoj izuzetno važnoj temi od interesa šire javnosti” – reakcija je ekologa, koji kažu da će uskoro objelodaniti informacije o pokretanju kampanje na informisanju javnosti o geološkim istraživanju na Majevici i eventualnoj eksploataciji ruda na njenom području, dodajući da raspolažu i nezvaničnim informacijama da je u cijeloj priči u planu bilo i otvaranje fabrike litijuma u Bijeljini.
Da su firmi “AR CORE ulaganja” potvrđeni nalazi istraživanjima, potvrdili su iz resornog ministarstva, precizirajući da se to privredno društvo do sada nije obraćalo sa zahtjevom za pokretanje postupka dodjele koncesije na eksploataciju mineralne sirovine. A po još uvijek važećem Zakonu, ona ima na to pravo, kao nosilac geoloških istraživanja na prostoru Majevice u Loparama.
“Ukoliko nosilac prava na istraživanje ne pokrene postupak dodjele koncesije za eksploataciju u roku od dvije godine od dana završetka istraživanja, pravo da koristi rezultate istraživanja ima Republika, odnosno Ministarstvo. Ukoliko se nosilac prava na istraživanje obrati ovom ministarstvu zahtjevom za dodjelu koncesije za eksploataciju mineralne sirovine, ovaj organ će u skladu sa Zakonom o koncesijama sprovesti propisanu proceduru. Prije predlaganja odluke za pokretanje postupka dodjele koncesije, između ostalih, pribavlja se i mišljenje lokalne samouprave” – odgovor je iz Ministarstva energetike i rudarstva na ovu temu.
Podsjećamo, tema o geološkim istraživanja na području Lopara i mogućem otvaranju rudnika u ovoj majevičkoj opštini je dva puta bila pred odbornicima Skupštine opštine. Prvi puta su izabrani predstavnici na sjednici održanoj 23.11.2023. godine saslušali na produženom “odborničkom času” stavove investitora švajcarske kompanije “AR CORE ulaganja”, a na vanrednoj sjednici SO 21.12.2023. godine odbornici su se zaključcima izjasnili protiv otvaranja rudnika i eksploatacije ruda na području opštine Lopare, kao i svih daljnjih radnji vezanih za realizaciju “Projekta Lopare”. Njima se javno izraženim stavom protiv otvaranja rudnika pridružio i načelnik opštine Lopare Rado Savić, precizirajući da su odbornici većine, koju predvodi SDS, donijeli ispravnu odluku.
„Smatramo da su još samo potencijalni investitori i njihovi lobisti u vlastima na republičkom nivou za otvaranje rudnika na Majevici, a da je broj onih koji se protive toj ideji sve veći. Nigdje nema takvog rudnika u okruženju i sve daljne radnje bi bile uvlačenje u nepovratan proces otvaranja rudnika. U narednih nešto više od šest mjeseci, kada investitoru ističe pravo na podnošenje zahtjeva za eksploataciju ruda pronađenih u istraživanjima, ne želimo povezivanje Lopara sa bilo kakvim daljnim radnjama u vezi sa eksploatacijom ruda“ – izričiti su ekolozi.
A, što se tiče investitora, sve upućuje na to da su se oni povukli u “ilegalu”, jer se nakon prezentacije “Projekta Lopare”, izgleda više nisu pojavljivali u ovoj maloj i nerazvijenoj opštini. Tako je barem portalu Antikorupcija.info rečeno iz njene izvršne i zakonodavne vlasti, sa tvrdnjama da nisu od strane “AR CORE ulaganja” kontaktirani ni usmenim potem ni pisanom komunikacijom.
