Prije tačno godinu dana, 21.02.2023., po nalogu Tužilaštva BiH službenici SIPA proveli su akciju “Klaster” na 18 lokacija u BiH, u kojoj su na meti bile visokoškolske ustanove i sa njima povezana lica. Tom prilikom uhapšeno je 11 osoba, zaplijenjeno 165.000 KM i brojni dokumenti zbog sumnje na kupoprodaju diploma.
Pretresi su provedeni na području Banje Luke, Bijeljine, Istočnog Sarajeva, Prijedora, Bosanske Dubice, Brčkog, Travnika i Mostara. Među 18 lokacija našle su se adrese devet fizičkih lica koji se odnose na pretres stambenih objekata i pokretnih stvari i devet pravnih lica, odnosno visokoškolskih ustanova. Otkriveno i privremeno je oduzeto novca i 75 personalnih studentskih dosijea, matične knjige, evidencije i registri i druga poslova dokumentacija, računari, kao i drugi predmeti koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku.
Podsjećamo, osim u februaru prošle godine, SIPA je po nalogu Tužilaštva BiH ponovo pretresala i izuzimala dokumentaciju iz visokoškolskih ustanova krajem decembra 2023. i u januaru 2024. Tako su, sumirano, kako su izvještavali mediji i prema informacijama iz Tužilaštva BiH, istragom obuhvaćeni dekani i drugi zaposleni u visokoškolskim ustanovama Zoran Kalinić, Vaso Pajić, Vladimir Stojanović, Vojislav Škrbić, Denis Pračić, Dragan Ilić, Goran Lalović, Dušan Perić, Ljubiša Todorović. Da se vodi istraga protiv njih, od visokoškolskih ustanova iz RS pominjani su: Nezavisni univerzitet Banjaluka (NUBL), Univerzitet za poslovne studije (UPS) Banjaluka, Visoka škola za primjenjene i pravne nauke “Prometej” Banja Luka, Panevropski univerzitet “Apeiron” i Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment (PIM) Banja Luka. Iz FBiH Univerzitet u Travniku i Internacionalni univerzitet Travnik, novonastali Viktoria Internacionalni univerzitet, Mostar nastao 2023. ujedinjenjem Univerziteta modernih znanosti CKM Mostar i Visoke škole „Union“ Mostar), te, iz Brčko distrikta Evropski univerzitet.
Međutim, kao ni Tužilaštvo BiH u domenu svojih ovlasti, ni vlasti u oba entiteta, na entitetskim nivoima, kao ni Agencije zadužene za funkcionisanje obrazovnog sistema nisu ozbiljno posvetili pažnju ovom problemu. Istina, po otkrivanju afere su se politički predstavnici nadmetali u izjavama da podržavaju akciju i da će u svom domenu ovlaštenja uraditi sve na obračunu sa negativnim pojavama u visokom školstvu. Ali, na tome je i ostalo.
U RS, čijih je pet VŠU pominjano da su obuhvaćene istragom, je Agencija za visoko obrazovanje RS za tri donijela rješenja o obustavi postupaka akreditacije koje su bile u postupku, ali je Upravni odbor AVORS poništio ta rješenja, jer im je Tužilaštvo BiH dostavilo informaciju u kojoj navode da nijedna od te tri ustanove, u trenutku traženja informacije, nije obuhvaćena naredbom o sprovođenju istrage u ovom predmetu.
“Navršila se godina dana od afere, ali ona nije ništa riješila, sem što je otvorila nam oči kako funkcioniše i šta se dešava u visokom obrazovanju u BiH. Otkrila je i nemoć sistema da višegodišnje nagomilane probleme u BH obrazovanju riješi ili barem pokrene rješavanje sa mrtve tačke. Ista meta, isto odstojanje i nakon tog pokušaja “Klasterom” – reakcija je iz NGG „Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome“.
Prema do sada sistematizovanim podacima, studentski aktivisti ukazuju da u Federaciji BiH prošle godine, 28.08.2023. godine je istekla akreditacija Univerzitetu Džemal Bijedić, Mostar, u ovoj godini akreditacija je istekla 23.01. Sveučilištu u Mostaru, a 18.02. Viktoria Internacionalnom univerzitetu Mostar. U RS Visokoj školi za primjenjene i pravne nauke ”Prometej” Banja Luka akreditacija je istekla još 18.04.2023.godine, dok Visoka škola “Koledž kozmetologije i estetike” Banja Luka i Visoka škola za turizam i hotelijerstvo Trebinje ni poslije 16 godina rada još uvijek nisu upisane u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH.
Trenutno se prema njihovim podacima, u Državnom registru akreditovanih visokoškolskih ustanova u BiH, koji vodi Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta BiH (HEA BiH), nalazi ukupno 38 VŠU, od kojih je 20 iz FBiH, 15 u RS i tri iz Brčko Distrikta.
Kako stvari stoje, nepoznato je koliko je tih VŠU i u „registru“ Tužilaštva BiH, odnosno onih koji su se bavile kupoprodajom diploma. Jer, od devet koliko ih je u početku pominjano, već su tri „amnestirane“, a kako još nema niti jedne podignute optužnice pitanje je koliko će ih na kraju ostati u tom „registru“.
