Nakon što su geološka istraživanja na području Lopara, pred odbornicima Skupštine opštine, na produženom Odborničkom času 21. sjednice (23.11.2023.), “branili” predstavnici investitora, kompanije „Arkor“, svoje viđenje “Projekta Lopare”, građanima ove opštine na Majevici, iznijeli su i ekološki aktivisti i stručnjaci u oblasti rudarstva i ekologije, na jučer (10.12.2023.) organizovanoj javnoj tribini pod nazivom “Uticaji rudarenja litijuma na životnu sredinu i zajednice”.
Uvodničarka i moderatorka tribine bila je Snežana Jagodić Vujić iz Ekološkog udruženja “Eko Put” iz Bijeljine, koje je bilo i organizator ovog skupa, za koji se u loparskom Centru za kulturu i informisanje tražilo mjesto više, jer je – kako je izjavila za portal Antikorupcija.info – i za organizatore posjećenost i zanimanje građana bilo iznenađujuće veliko.
Građani su bili više nego zainteresovani šta su to, na trenutno jednu od najaktuelnijih tema u regiji, imali da kažu dr. Tihomir Knežiček sa Rudarsko-geološkog fakulteta u Tuzli, dr. Dragana Đorđević iz Naučnog instituta za hemiju u Beogradu, dr. Aleksa Milojević iz Ekonomskog instituta u Bijeljini, kao i Marijana Trbović Petković i mještani-aktivisti pokreta Ne damo Jadar – Savez ekoloških organizacija Srbije.
Iako je preovladavajući zaključak i generalna poruka sa ovog skupa da je eksploatacija litijuma pogubna po životnu sredinu, stekao se utisak da su mišljenja oko potencijalnog otvaranja rudnika litijuma u Loparama ipak podijeljena.
“Litijum se eksploatiše u svjetskim pustinjama Kine, Australije, a u Južnoj Americi u pustinji Arakama je 70 procenata svjetskih rezervi litijuma i on se nalazi u slanim vodama i eksploatiše se sa površine zemlje, što je najmanje rizično po životnu sredini. Svaki drugi način je poguban po životnu sredinu” – rekla je dr. Dragana Đorđević, naučni savjetnik Instituta za hemiju u Beogradu.
Profesor Rudarsko-geološkog fakulteta iz Tuzle Tihomir Knežiček kaže da nove tehnologije u preradi litijuma podrazumjevaju zatvoren ciklus u kojima je voda ključni faktor u proizvodnji litijuma. Odnosno da u tom procesu voda cirkuliše i ne ispušta se kako ne bi eventualno zagadila prirodu, ali da su još neistražene još mnoge stvari na ovu temu.
“Nema odgovora ni šta će se raditi sa rudom u kojoj se nalazi litijum kada se ona otkopa. Postoje dvije opcije, da se prerada radi u blizini lokaliteta, a drugo da se iskopana ruda natovari na brodove i vozi u Kinu ili Francusku, recimo, kako radi Kanada sa kompletnom svojom rudom litijuma” – rekao je tuzlanski profesor Tihomir Knežiček.
Otvoreno neslaganje sa namjerama investitora da nakon trogodišnjih detaljnih geoloških istraživanja otvori i rudnik iznijela je ekološka aktivistkinja Snežana Jagodić Vujić, za koju je, kako je istakla, polazna tačka netaknuta priroda, te da je svaka degradacija prirode nedopustiva, bilo da se radi o kopanju litijuma ili šljunka iz riječnih korita.
“Društvo i zajednica bi trebalo da se razvijaju u smjeru proizvodje zdrave hrane i da sačuvamo našu vodu da bude zdrava i čista. Danas, sutra, možda će cijela BiH postati jedan veliki rudnik. Pitanje je da li to želimo, jer stariji su još malo tu, ali šta će ovi mladi, šta će oni koji će tek sutra krenuti da žive” – rekla je Jagodić Vujić.
Još otvorenije neslaganje sa bilo kakvim rudarenjem na prostoru Majevice iskazali su predstavnici ekologa sa Ozrena, EKO mreže BiH i Udruženja “Ne damo Jadar” iz Gornjih Nedeljica.
“Ta priča o litijumu je jedna velika laž kojom se manipuliše. O tako velikim projektima mora da bude pitana lokalna zajednica” – izričita je bila Marijana Trbović Petković aktivistkinja iz Srbije.
“Nakon što se objelodani studija uticaja na životnu sredinu, kako i na koji način će se to raditi, kao lokalna zajednica mi ćemo donijeti o svemu svoj stav, a mislim da ovo geološko istraživanje koje je provedeno nije nanijelo štetu ekosistemu ovdje na području naše opštine”, iznio je svoj stav i načelnik opštine Lopare Rado Savić.
Podsjećamo, u svom izlaganju pred odbornicima SO Lopare, prije dvadeset dana, direktor “Arcore ulaganja” d.o.o., Vladimir Rudić iznio je podatke da su na području Lopara, tokom istraživanja, otkrivene zalihe od 94 miliona tona magnezijum sulfata, 35 miliona tona kalijuma, 14 miliona tona klora i 1,5 miliona tona litijum karbonata. To je ukupan kapacitet koji bi se, rekao je Rudić, trebao eksploatisati u narednih 50 godina.
