Provjeravajući njihovu spremnost da odgovore na pitanja svojih građana, neformalne grupe građana „Za legalnu i kontrolisanu eksploataciju šljunka u slivu rijeke Bosne“, „Zaustavimo nelegalnu eksploataciju šljunka na području Zvornika“ i “Zaustavimo nelegalnu eksploataciju šljunka i devastiranje obale rijeke Drine na području Bijeljine” su, upravama lokalnih zajednica u slivu rijeke Bosne i Drine uputile Inicijativu za intenzivnije uključivanje jedinica lokalne samouprave u aktivnosti u vezi sa uređenjem vodotoka rijeka i eksploatacijom riječnog materijala na svojoj teritoriji.
Ujedno, zatražili su stav odgovornih o predloženoj inicijativi, te da dostave informacije o dosadašnjim aktivnostima kada je u pitanju predlaganje lokaliteta za čišćenje i produbljiivanje korita rijeka Bosne i Drine u cilju većeg proticaja vode, odnosno izvođenja radova na području njihovih lokalnih zajednica i saradnji sa nadležnom JU “Vode Srpske”, koja je zadužena za upravljanje vodotokom u Republici Srpskoj.
Upiti i inicijativa su upućeni Gradu Doboj, opštinama Modriča, Vukosavlje i Šamac u slivu rijeke Bosne i Gradu Bijeljina i Gradu Zvornik u slivu rijeke Drine.
Grad Doboj je posredstvom Odjeljenja za privredu odgovorio da su u toku 2016. godine ispod mosta u Barama izvedeni radovi na ispravljanju toka matice rijeke Bosne i proširenju korita rijeke. Na inicijativu Grada Doboja, a u saradnji sa JU “Vode Srpske”, u 2018. godini je izveden projekat na uklanjanju riječnih stubova starog mosta kod “buvlje pijace“, uklanjanje sprudova u zoni ispred i iza mosta u Barama, kao i zoni “Japanskog mosta”, odnosno mosta kod željezničke stanice Doboj. Stav Gradske uprave je da je upravljanje koritom rijeke Bosne nadležnost JU “Vode Srpske”, a da Grad Doboj iz budžeta izdvaja značajna sredstva na održavanje, sanaciju i rekonstrukciju vodoprivrednih objekata i vodotokova. Kada je ova lokalna zajednica u pitanju stav grupe je da je s jedne strane reagovanje Gradske uprave pozitivno, a da je s druge strane vidljivo da ova lokalna zajednica u skorije vrijeme nije značajnije učestvovala u aktivnostima kada je u pitanju upravljanje i korištenje prirodnih resursa, konkretno čišćenje i produbljivanje korita rijeke Bosne na njenom području.
Što se tiče Bijeljine, prema dostavljenim podacima iz Gradske uprave, za 2022. godinu vodnu saglasnost za vađenje materijala iz riječnog korita rijeke Drine na teritoriji Grada ima D.O.O. “Bijeljina put” iz Bijeljine na katastarskoj opštini Janja. JU “Vode Srpske” iz Bijeljine osim ove saglasnosti izdala je i vodnu saglasnost D.O.O. “DMS Company” iz Bijeljine na području k.o. Bogatić, Republika Srbija, lokacija kod Pavlović mosta, a na osnovu ugovora “Voda” Republike Srbije i JU “Vode Srpske”. U ovoj godini još nije data saglasnost za ostale lokacije i nije urađena nijedna obaloutvrda na lijevoj strani rijeke Drine. Sumarno, zajednički je stav grupa, da je reakcija Grada Bijeljina na upit pozitivna i da je dostavljeni odgovor detaljan u mjeri kojim podacima raspolaže Gradska uprava.
Grad Zvornik, odnosno Odjeljenje za prostorno uređenje, se izjasnilo, u odgovoru aktivistima grupe na njihovom području, da u predhodnom periodu nije predlagalo lokacije za čišćenje korita rijeke Drine, odnosno lokaliteta za produbljivanje korita rijeke Drine u cilju većeg proticaja vode, odnosno izvođenja radova na području ove lokalne zajednice. Sumarno, pozitivna je reakcija iz Grada Zvornik na ovaj upit i druge koji upućuju aktivisti, jer iz Centra za informisanje građana stižu iscrpni i konkretni odgovori. Sa druge strane, očito je da Grad direktno ni indirektno nema upliva kada je u pitanju upravljanje i korištenje prirodnih resursa, konkretno čišćenje i produbljivanje korita rijeke Drine na njenom području.
Opština Šamac je dostavila podatke da je Odlukom iz 2018. godine definisala da se prevoz dislokalizovanog i deponovanog materijala iz riječnog korita na lokalnim i nekategorisanim putevima na području opštine može vršiti uz pribavljenu dozvolu nadležnog organa. Dozvola se izdaje pravnom licu koje posjeduje dozvolu za uređenje riječnog korita na području opštine Šamac i posjeduje druge dokaze za deponovanje dislokalizovanog riječnog materijala. Nadležni inspektori opštine Šamac, prema dobijenoj informaciji, redovno obilaze teren te kontrolišu i sve nepridviđene radnje bez dozvola prijavljuju JU „Vode Srpske“ i nadležnom inpsektoratu RS i po nalazu inpskecija obavještavaju i susjedne opštine o nepropisnim radnjama. Evidentirani su i slučajevi pojave iskopa materijala van vodnog dobra, na poljoprivrednom zemljištu, te je na osnovu toga nadležni poljoprivredni inspektor intervenisao kaznenim odredbama i nalogom da se zemljište vrati u prvobitno stanje. Sumarno, vrlo iscrpni i konkretni odgovori na upit neformalne grupe građana, što je u analizi ocjenjeno kao transparantan pristup ove lokalne zajednice prema građanima i javnosti. Takođe, i u aktivnostima koje se tiču korištenje prirodnih resursa, u mjeri nadležnosti lokalne zajednice.
Opština Modriča je, nakon urgencije za dostavu informacija, reagovala i dostavila odgovor da je u pripremi informacije za inicijativu grupe. Kašnjenje u reakciji opštine iz NGG tumače mogućim nedostatkom komunikacije i prohodnosti informacija unutar opštinske uprave, odnosno da upit na vrijeme nije došao na odgovarajuću adresu za odgovor.
Opština Vukosavlje nije dostavila odgovor na upit i inicijativu, što je za čuđenje, jer je u ranijem periodu sa njene strane prema NGG zatražena intervencija i aktivisti koji provode aktivnosti u sklopu projekta “Podrška građanima u borbi protiv korupcije” je reagovala prema inspekcijskim organima, što je dalo rezultate i zaustavljena je prijavljena nelegalna eksploatacija šljunka na ovom području. Iz Opštinske uprave je naknadno, odnosno tokom 2022. godine ponovo kontaktirana NGG i predložen je sastanak njenih i predstavnika kontrolnih organa za upravljanje vodotokom, sa predstavnicima opštine.
“Pozitivno u svemu onome što smo uspjeli u aktivnostima na zaštiti korita rijeka Bosna i Drina je da smo uspostavili komunikaciju sa nadležnima u lokalnim zajednicama. Drugo je pitanje što ne postoji, po nama, potrebna uključenost svih lokalnih zajednica, pa ni zainteresovanosti da aktivnije učestvuju u kontroli korištenja priorodnih resursa na svom području, iako je to i njihov interes. Važniji od materijalnog, jer dio sredstava od tog korištenja pipada i njima, je cilj da boljom kontrolom i većim učešćem u aktivnostima zaštite stanovništvo od prirodnih nesreća, a moguće poplave kao posledica nezakonitog i neadekvatnog upravljanja vodotokom to svakako jesu” – izjava je člana neformalne grupe iz iz Doboja Pere Šarčevića.
