Iako nerad i neefikasnost parlamentarnih radnih tijela i njihova sklonost formalnom otaljavanju obaveza nisu izuzetak u Bosni i Hercegovini, Odbor za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske, s obzirom na značaj ovog tijela u kontroli trošenja javnog novca, u prethodnom se sazivu istakao po neiskorištenim mogućnostima.
Broj održanih sjednica ovog tijela višestruko je manji od broja sjednica koje je održala Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju u drugom bh. entitetu, a nivo i značaj urađenog posla je, praktično neuporediv.
Od 2021. godine pa do kraja svog mandata, nakon Opštih izbora 2022. godine, ovaj odbor nije uspio okončati nijednu sjednicu ili nije uspio obezbjediti kvorum za rad. Podsjetićemo da je opstrukcija dolazila od strane predstavnika skupštinske većine, koji čine i većinu u Odboru za reviziju.
To što je na čelu Odbora, po davno uspostavljenom nepisanom pravilu (kome su, vjerovatno, kumovali „stranci“), predstavnik opozicije, dobro je zamišljena stvar za ozbiljne države i razvijene demokratije, kojom se nastoji opoziciji dati moć usmjeravanja rada jednog značajnog kontrolnog mehanizma Skupštine, koji nakon što revizori završe svoj dio posla, treba da svojim razmatranjem, saslušanjima, zaključcima i prijedlozima skupštini za preduzimanje određenih mjera, reviziji daje adekvatan značaj i uticaj, ne ostavljajući njihove izvještaje u stanju „mrtvog slova na papiru“.
No, na Balkanu stvari stoje malo drugačije. A u Republici Srpskoj pogotovo. Predsjednika odbora, ukoliko ozbiljno shvati svoj posao i ulogu Odbora za reviziju, različitim se opstrukcijama vladajuće većine, koja čini i većinu u Odboru, pretvara u nemoćnu jedinku. Koja ne uspijeva ni da na Odboru nametne rad u skladu sa propisima – Odbor je, naime, kršeći vlastiti poslovnik o radu, onemogućavao da se revizorski izvještaji sa negativnim ocjenama razmatraju na Skupštini – a na kraju ni da uopšte održava sjednice, jer mu članovi iz vladajuće većine ne dolaze na zakazane sjednice, pa nema kvorum za njihovo održavanje. Na kraju, kad mu skupštinska većina, odnosno predsjedavajući Skupštine, ne dozvoli ni da direktno reaguje na sjednici Skupštine i na taj način premosti opstrukciju u radu Odbora (licemjerno ga upozoravajući da krši procedure, jer taj materijal treba da dođe od Odbora, ignorišući pritom činjenicu da od Odbora ne može doći, jer ga oni drže u opstrukciji), jedino što mu preostaje je javna rezignacija i optuživanje svojih kolega iz vladajuće većine da štite kriminal i korupciju i lične interese.
Suština je u tome da u partokratskom društvu, kakvo je naše, mehanizmi osmišljeni za zaštitu države i interesa građana ne funkcionišu, jer je primarni interes onih koji u svojim rukama imaju vlast – stranački i lični, pojedinaca u vrhovima stranaka.
Te, u ovdašnjoj verziji demokratije, članovi odbora (i drugih tijela) nisu tu da bi radili, nego da bi rad sprječavali. Tačnije, da bi sprječavali svaki ozbiljan(!) rad, u skladu sa projektovanom društvenom ulogom Odbora.
Tako je bar bilo do sada. Pošto „nada zadnja umire“, ostaje da vidimo da li će u novom sazivu doći do nekih pozitivnih promjena. No, početak nije baš obećavajući.
Novi saziv Odbora za reviziju, naime, je formiran u decembru 2022. godine. A još uvijek nije održao nijednu sjednicu. Pa ni konstitutivnu.
A kad institucije ne reaguju, dobro je da reaguju bar pojedinci, iz nevladinog sektora ili opozicije. Pa je tako, u institucionalnom vakuumu, nedavno reagovao narodni poslanik Nebojša Vukanović, koji je jedini član Odbora za reviziju iz prethodnog mandata koji je imenovan i u novi sastav Odbora. Ponesen lošim iskustvom iz prethodnog mandata, odlučio je ne čekati da vidi da li će Odbor i Skupština razmatrati revizorske izvještaje za bolnice u Foči i Trebinju, koje su dobile negativne ocjene i za finansijske izvještaje i za usklađenost poslovanja sa zakonima, te je protiv direktora tih ustanova podnio krivične prijave tužilaštvu.
No, djelovanje pojedinaca, u ovakvim situacijama, može biti korisno kao upozorenje da sistem ne funkcioniše i da je potrebno nešto uraditi da bi se problem otklonio. A sistem i njegov pozitivan efekat na društvo se ne mogu nadomjestiti individualnim akcijama.
Niti je razoren sistem uopšte lako resetovati i krenuti od početka.
Ali se mora!
