Opasnost leži u mogućem sudskom iscrpljivanju svih koji se usude uputiti javnu kritiku, a posljedica svega je gušenje slobode govora. A to je jedna od ključnih evropskih vrijednosti. Možemo li tako u Evropu?
Kada zabranite ljudima da slobodno misle i govore, da ukazuju na društvene anomalije i kritikuju poteze vlasti, kada im zbog javno izrečenog stava prijeti progon, put u diktaturu je neizbježan.
Sve to vodi u medijski mrak i udaljava od proklomavanog puta u EU, gdje istinska demokratija nije moguća bez slobodnih medija koji nadziru one koji su na vlasti.
U evropskim zemljama svaki pokušaj političkog uticaja na medije se suzbija, o čemu za TV BN govori češka novinarka Tereza Engelova:
“Mislim da je problem ne samo to što mediji onda nemaju toliko slobode izražavanja, nego to može da predstavlja i finansijski problem.
Ako dođe do sudskog procesa nezavisni mediji će morati da snose taj finansijski dio sudskog procesa što može da bude problem uopšte sa finasiranjem njihovog rada.
Ovo je već veliki problem u Mađarskoj i koliko znam EU već sprema neku legislativu da države nemaju toliku mogućnost da vrše pritisak na medije na ovaj način i to je jedan od benefita koje bi EU mogla da donese u tom pogledu”.
Članstvo u EU za Češku je značilo određenu stabilnost, ističe za BN bivši direktor Transparensi internešnela Češke Republike David Ondračka, osvrnuvši se na kriminalizaciju javne riječi u RS:
“Kada govorimo o zakonima i etiketiranju medija u Republici Srpskoj, za mene je to čak i nezamislivo po standardima EU. U EU bi to značilo pokretanje prekršajnog postupka protiv države članice.
To je neprihvatljivo i zato biste morali da ukinete taj zakon i promijenite ga. Takvom zakonu nema mjesta u EU jer nije dio evropskih standarda i zato je članstvo u EU u Češkoj pomoglo da izbjegne takve pokušaje”.
Devedesetih godina kada je Češka bila u procesu pristupanja EU, postojao je veliki entuzijazam o benefitima koje donosi EU, ekonomskim, bezbjednosnim i kad je riječ o medijima smatralo se da će mediji konačno biti slobodni poslije višedecenijske cenzure.
I to se uglavnom dešavalo, kaže urednik spoljne politike Balkanskog servisa Radija Slobodna Evropa, Dragan Štavljanin. U međuvremenu, ističe, pojavio se novi problem za medije koji se tiče vlasničke strukture.
“Ta oligarhizacija je značila pretakanje moći vlasničke, odnosno ekonomske i u političku moć. Jedan od tih oligarha je i doskorašnji premijer Andrej Babiš koji računa se kontroliše oko trećine privatnih medija koje je koristio za svoje političke i poslovne interese. I to je nešto što nije bilo dobro po medije”, kaže Štavljanin.
Ono što je pozitivno, kaže Štavljanin, je što je javni servis u Češkoj, svjetao primjer kako mediji treba da funkcionišu i da zastupaju ono što se zove javni interes.
“Ali i on je bio na udaru, i još postoje ti pritisci. Za vrijeme Babiševe vladavine, recimo to nadzorno tijelo je birala parlamentarna većina uglavnom i oni su na taj način pokušavali da utiču.
Na sreću oni su uspjeli da odole tim pritiscima. Ovdje su novinari bili istrajni, ovdje kada je pokušano i prije desetak godina da se utiče i na rad javnog servisa ovdje su desetine hiljada ljudi izašli na ulice da protestvuju braneći javni servis”, kaže Štavljanin.
Međutim, sloboda se ne osvaja za navijek, ističe Štavljanin i dodaje da je to jedna konstantna bitka koja podrazumijeva s jedne strane snažnu legislativu koja garantuje nezavisnost, s druge strane jednu političku kulturu.
(BN) Foto:BN
