Klupko zvano deponija Krupačke stijene, u opštini Trnovo RS, se stalno odmotava. Nelogičnosti, na koje smo izgleda postali imuni, ponovo isplivavaju na površinu. Načelnik opštine Trnovo je u više navrata naveo da je JKP Trnovo od Grada Istočno Sarajevo dobilo 200.000 KM. Dobra vijest je to da nije u potpunosti istina, loša vijest je da je Grad Istočno Sarajevo u 2019. izdvojio sredstva za sanaciju deponije “Krupačke stijene” u vrijednosti 137.000 KM i to iz kreditnih sredstava grada kao i iz vlastitih budžetskih sredstava, a da pritom nemamo odgovor na pitanje na šta su te pare utrošene. Deponija nije sanirana, i dalje radi bez dozvole, crna voda sa deponije sliva se u rijeku Željeznicu, neprijatni mirisi na prvu pojavu sunca šire cijelom dolinom, a nezadovoljstvo građana svakim danom sve više raste.
Ipak, vratimo se na početak. Deponija Krupačke stijene koja postoji od 1997. godine je privremena deponija, koja je oformljena samo dok se ne pronađe bolje rješenje za odlaganje otpada sa teritorije opština Trnovo, Istočna Ilidža i istočno Sarajevo. Ovo su riječi svih nadležnih. Postavlja se pitanje na koje izgleda niko ne zna odgovor – kako samo u BiH „privremeno“ traje 24 godine? Odavno nam je jasno da je za Bosnu i Hercegovinu vrijeme stalo, te, zato ne možemo raspravljati o terminu „privremeno“, a i da želimo nemamo sa kim. U slučaju deponije Krupačke stijene nijedna od odgovornih institucija, naime, nema konkretan odgovor na pitanja građana.
Svi su upoznati sa problemom, ali rješenja – nema. Ministarstvo za prostorno uređenje i ekologiju kaže da su, još 2018. godine, odbili zahtjev JKP Trnovo da im izdaju okolinsku dozvolu za deponiju, jer ne ispunjava uslove. Ministarka Srebrenka Golić to isto potvrdila je na sjednici Narodne skupštine i rekla da nije izrađen ni elaborat sa programom mjera. I da je ta deponija, jer ne posjeduje ni ekološku dozvolu ni program mjera, ilegalna. I da mora ići na proces prilagođavanja (šta god to značilo).
I nakon što predstavnik najviše izvršne vlasti u Republici Srpskoj, na sjednici najviše zakonodavne vlasti u ovom entitetu, konstatuje kršenje zakona i ilegalan rad deponije – ne desi se ništa. Deponija i dalje radi, informaciju o tome ko trenutno dovozi smeće na tu deponiju ne daje niko, kao ni odgovor na sumnje, potkrijepljenje izjavama svjedoka, da je na deponiji odlagan, po zdravlje ljudi, opasan otpad – medicinski, animalni, hemijski – i to u večernjim satima, u danima vikenda, da bi se ta aktivnost što više prikrila.
Apsurdima nije kraj. O toj „privremenoj deponiji“ zna i načelnik opštine Trnovo, koji u neformalnom razgovoru kaže: „Ja nisam bio za tu deponiju ni 1997., ja sam znao da to nije dobro rješenje“. Ali ne kaže zašto nakon 1997. više nikada nije digao glas protiv iste, niti se uključio u rješavanje tog problema. Izgleda da njemu najveći problem predstavlja to što se građani bune zbog deponije tek od kada je „njegovo“ JKP Trnovo preuzela tu deponiju a ne i ranije kada je istom upravljalo KP Rad iz opštine Istočno Novo Sarajevo.
Tako su, eto, opet građani krivi. Krivi su jer su imali probleme od samog osnivanja te deponije, krivi su jer su tolerisali njen rad, neprijatne mirise koji se šire okolnim mjestima, paljenje otpada zbog kojeg nisu u mogućnosti da izađu iz kuća,… Kriv je izgleda i Mladen Lalović, mještanin kojem su uskratili normalan put do njegovog imanja pa da bi došao do svoje kuće mora proći kroz prostor deponije, ispred koje piše da je ulaz dozvoljen samo uz odobrenje.
Građani su krivi i što su godinama ćutali, a krivi su i sada kada traže rješavanje problema. Načelnika opštine Trnovo, naime, zanima zašto se građani bude tek sada, umjesto da sebi postavi pitanje zašto za sve ove godine vlast nije zatvorila „privremenu“ nelegalnu deponiju i riješila problem odlaganja otpada u skladu sa zakonom. Jer se u tom pitanju krije odgovor na pitanje Načelnika „zašto ne ranije, nego sada?“. Odgovor je, naime, jednostavan: Zato što su građani (pre)dugo vjerovali da vlast brine o njima, da ne krši zakone i da će učiniti šta je potrebno da se riješe svi ozbiljni problemi zajednice, a onda su jednog dana shvatili da su bili naivni i da sami moraju nešto uraditi i natjerati vlast da poštuje vlastite zakone i brine o vlastitim građanima.
A to da li je u pitanju koincidencija ili nešto drugo, pa se protesti poklapaju sa preuzimanjem Opštine Trnovo nadležnosti nad Deponijom, manje više, potpuno je nebitno.
Ova deponija je poznata i Ekološkoj inspekciji Grada Istočno Sarajevo, iz koje takođe potvrđuju da je deponija ilegalna i da ne ispunjava nikakve uslove. Ipak na pitanje kako je moguće da i dalje radi, oni nemaju odgovor. Pravdaju se da ih niko nije pozvao da izvrše inspekcijski nadzor nad ilegalnom deponijom. Građani su im se, kao, obraćali samo da utvrde da li se tu odlaže nelegalni otpad i oni ga, pri svom izlasku na teren, nisu detektovali. Pritom, prilikom inspekcijskog nadzora, od odgovornih lica koja rukovode Deponijom, nisu tražili na uvid dokumentaciju iz koje bi utvrdili da li je rad deponije zakonit. Odnosno, Ekološka inspekcija, pri vršenju inspekcije, od za nelegalne radnje osumnjičene firme, nije tražila – ekološku dozvolu. I opet su građani krivi? Jer nisu dobro formulisali svoj zahtjev? A inspekcije valjda ne mogu da izvrše inspekcijski nadzor na svoju inicijativu i da, od firme zahtijevaju kompletnu dokumentaciju na uvid?
Pritom, svjedočenja građana daju pravu sliku – onu koju svi koji su pokušavali da unutar birokratizovanog, korupciji sklonog, sistema dođu do nekih svojih prava dobro znaju. Mještanin naselja Krupac Vladimir Lalović, tako, objašnjava da se oni od 2018. godine obraćaju nadležnim institucijama i da ih sve vrijeme prebacuju sa jedne na drugu adresu, iz opštine Trnovo na gradsku inspekciju, sa gradske inspekcije na gradonačelnika,… a u međuvremenu su se obraćali i republičkom ministarstvu za prostorno uređenje i ekologiju. Na svim adresama su, međutim, dobijali isti odgovor: „Znamo za problem deponije, to je privremeno rješenje, koje će se riješiti“.
I tako do današnjeg dana.
U ovoj zemlji je, valjda, sve moguće, osim da neko prizna svoju grešku. I odgovara za nju. Ili da neki političar podnese ostavku iz moralnih razloga. A ako nastavak rada deponije čak i nakon što je Ministar na Narodnoj skupštini nazove ilegalnom, nije razlog za seriju ostavki i za aktiviranje policije i tužilaštva i privođenje odgovornih (i to za svih ovih 24 godine) onda se postavlja pitanje – šta jeste? I da li ćemo ikada živjeti u pravnoj državi.
