Kako je propisano Zakonom o reviziji javnog sektora Republike Srpske, u članu 21., sve institucije koje su revidirane i za koje je Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske dala preporuke, dužne su u roku od 60 dana da dostave plan za otklanjanje uočenih nepravilnosti. Odgovor, sa planiranim radnjama koje subjekt revizije treba preduzeti radi otklanjanja uočenih nepravilnosti i nedostataka, se dostavlja Glavnoj službi za reviziju javnog sektora RS, Ministarstvu finansija i Odboru za reviziju Narodne skupštine RS.
Opština Vlasenica je bila predmet finansijske revizije za 2021. godinu, a izvještaj o ovoj reviziji je objavljen 15.08.2022.. Ni za finansijske izvještaje ni za usklađenost sa zakonima i drugim propisima, administracija ove opštine nije dobila pozitivno mišljenje, nego mišljenje s rezervom. I čak 16 preporuka revizora, za otklanjanje uočenih nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti.
Iako je, dakle, za dostavljanje plana otklanjanja uočenih nepravilnosti imala 60 dana, Opština Vlasenica, taj plan nije dostavila ni nakon osam mjeseci i ne zna se ni kad će i da li će uopšte. Što svjedoči o neodgovornosti opštinske administracije u Vlasenici i načelnika Opštine. Ali i o indolentnosti i neodgovornosti drugih institucija – prije svega onih koje je Zakon označio kao obaveznog primaoca ovakvih planova.
Neprihvatljivo je, naime, da niko ne reaguje na očito kršenje Zakona o reviziji. I da nema ni pokušaja sređivanja stanja u ovoj oblasti. Jer, napomenimo, ovo nije usamljeni slučaj.
Logično bi bilo da, u ovakvoj situaciji, Glavna služba za reviziju sazove press konferenciju i, kao oblik pritiska na institucije vlasti, javnost obavijesti o uočenom kršenju zakona, koje obesmišljava samo provođenje revizije i postojanje ove službe. Da nakon toga, ili potpuno nezavisno od reagovanja Glavne službe (jer ne bi trebalo da ih iko posebno podsjeća na njihov posao), Odbor za reviziju sazove hitnu sjednicu, organizuje javno saslušanje odgovornih i donese adekvatne zaključke i uputi ih Narodnoj skupštini, umjesto što i Odbor i Skupština, odnosno njena većina, izbjegavaju da govore o ovakvim problemima, s izgovorom da su to „lokalne teme“. No, čak i da pristanemo na logiku da postoje izvještaji koji nisu za razmatranje na entitetskom, nego na lokalnom nivou (mada je to upitno), ovdje se ne radi o razmatranju konkretnih od revizora uočenih slabosti određenih subjekata, nego o urušavanju sistema i obesmišljavanju jedne važne kontrolne funkcije države. Naime, ako se preporuke revizora neće shvatati ozbiljno i provoditi, čemu onda uopšte revizija? A ako će se kršenja zakona ignorisati ili tolerisati, čemu i zakoni? I na kraju, ili na početku (jer kao što Odbor ne treba da čeka Glavnu službu, tako i Vlada ne mora da čeka da mu Narodna Skupština kaže da treba da izvrši pritisak na niže nivoe vlasti, u cilju poštovanja zakona) imamo Ministarstvo finansija, koje očigledno nije svjesno ili ignoriše svoju ulogu u postizvještajnom procesu revizije (Jer se, naime, taj proces ne završava objavljivanjem izvještaja od strane Glavne službe, nego podrazumijeva i naknadni rad institucija vlasti – Skupštine, Vlade, Tužilaštva – s ciljem popravljanja stanja i sankcionisanja odgovornih za kršenje zakona).
Startno zakonsko „oduzimanje“ revizorima mogućnosti sankcionisanja revidiranih institucija zbog rezultata revizije ili neprovođenja datih im preporuka ili drugih oblika kršenja Zakona o reviziji, uz neadekvatan odnos institucija kojime je ta mogućnost data, rezultira stanjem u kome krajnji rezultat čitavog procesa zavisi od dobre volje i nivoa svijesti čelnika revidiranih institucija. Pa tako, u praksi, imamo institucije koje preduzmu ozbiljan napor na implementaciji preporuka, odnosno otklanjanju uočenih slabosti – naprosto zato što im rukovodstvo želi da institucija kojoj su na čelu radi što bolje, i imamo one koje ne čine ništa, u kojima se iz revizije u reviziju ponavljaju iste preporuke, odnosno neotklanjaju greške, jer jedini mehanizam na koji bi oni možda reagovali – sankcije – ne funkcioniše.
Opština Vlasenica, odnosno njena administracija, pripada ovoj drugoj grupi. Što potvrđuje i podatak da je identične ocjene revizora dobila i u finansijskoj reviziji za 2018. godinu. Odnosno da za tri godine nije napravila nikakav značajan napredak.
U finansijskoj reviziji za 2021. konstatovano je kršenje niza zakona, pravilnika, kolektivnih ugovor,…
Posebnu težinu ima kršenje Zakona o javnim nabavkama i tu se može uočiti da se radi za jednu malu opštinu o značajnim novčanim iznosima koji su trošeni netransparento i izvan za to predviđenih procedura.
„Opština Vlasenica nije provela procedure javnih nabavki malih vrijednosti u ukupnom iznosu od 155.978 KM (medijskih usluga, kancelarijskog i materijala za higijenu, pogonskog goriva, bankarskih usluga, usluga osiguranja, nabavke peleta, usluga javnog informisanja, tekućeg održavanja puteva, usluga održavanja službenih vozila, usluga ukrašavanja urbanog područja grada, usluge reprezentacije, opreme za video nadzor i nabavke auto-guma), što nije u skladu sa članom 87. Zakona o javnim nabavkama. Za nabavke pogonskog goriva, peleta, opreme za sistem video nadzora i kancelarijskog i materijala za higijenu, nisu zaključeni ugovori. Na osnovu Okvirnog sporazuma iz 2018. godine (važio je do 15.05.2021. godine) sa izvođačem radova na asfalitiranju lokalnih puteva i gradskih ulica, dana 14.05.2021. godine zaključena su tri ugovora u ukupnoj vrijednosti od 567.224 KM (rok realizacije do 90 dana), a po isteku Okvirnog sporazuma 18.06.2021. godine i pojedinačni ugovor u vrijednosti od 287.634 KM. Ugovoreni radovi nisu izvršeni u ugovorenom roku (za dio radova izvođač nije ni uveden u posao), a izvođaču nije obračunata ugovorena kazna za kašnjenje u realizaciji ugovora“, navodi se u izvještaju.
Dakle, dovoljno razloga za organizovanje saslušanja pred Odborom za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske. Za početak.
No, dodajmo da ovo nije jedini odbor Narodne skupštine koji bi trebao ozbiljno da se pozabavi dešavanjima u Vlasenici i odlukama tamošnje vlasti. Kao što ni Ministarstvio finansija nije jedino ministarstvo koje bi trebalo da reaguje i spriječi ponašanje vlasti u suprotnosti sa interesima građana.
O tome svjedoče i najavljeni protesti u organizaciji neformalne grupe građana „Eko aktivisti“, koja se bori protiv degradacije životne sredine u Vlasenici, a povodom najave otvaranja fabrike za hemijsko-tehničku preradu plastike ili narodskim rječnikom spalionice otpada, u ovom gradu, za koju stručnjaci upozoravaju da bi mogla da ima katastrofalne posljedice i po ovdašnju prirodu ali i po zdravlje građana.
No, dok se ekološki aktivisti (podržani potpisima 1676 građana na njihovu peticiju) bave borbom protiv ove ideje, u sredini koja ima kapacitet da postane vazdušna banja, u isto vrijeme, lokalna vlast (koja je u ovom slučaju i u sukobu interesa) se bavi zastrašivanjem građana, koje pozivaju na informativne razgovore zbog njihovog pokušavanja da sačuvaju svoju životnu sredinu. A vladajuća stranka svog načelnika i njegove poslovne projekte brani govorom mržnje i provociranjem nacionalne i vjerske netrpeljivosti.
“Predstavnici režima na sve tri strane već 30 godina se služe širenjem nacionalnih teznija kako bi pokušali sakriti svoj kriminal. Objave SNSD-a Vlasenica su najbolji primjer toga. Narativ kojim se služe predstavnici režima u Vlasenici je posljednji (loši) pokušaj spasa milionskog biznisa koji načelnik Vlasenice planira realizovati na račun zdravlja i života ljudi. Same objave smatramo “bolesnim” tako da ih ne bismo detaljnije razmatrali”, reakcije je iz pokreta Karton revolucija, koji podržavaju lokalne aktiviste.
I dozvolimo si malo cinizma za kraj: Ako na revizorske izvještaje i nalaze i preporuke u njima ne reaguje niko od nadležnih, onda je jasno šta će poslužiti kao potpala za krupni i opasni otpad u vlaseničkoj spalionici.
Ako ih eko aktivisti i borci za pravnu državu ne zaustave. Prvo u uvozu stotina tona kancerogenog otpada i paljenju peći a onda i u kršenju zakona i ignorisanju kontrolnih mehanizama države. Jer, vlast sama od sebe, bez “guranja”, očigledno, neće.
