Umjesto očekivanog, da će se nakon iskazane početne odlučnosti nadležnih za visoko obrazovanje u RS, otkrivanjem afere “Klaster”, napokon pokrenuti rješavanje nagomilanih problema u ovom entitetu, i da bi se, osim lažnih, mogle poništiti i diplome većeg broja formalno svršenih studenata, nadležni sada tvrde da je situacija sasvim u redu, pa i u vezi pominjanih visokoškolskih ustanova u istragi Tužilaštva BiH i SIPA-e.
Epilog je, naime, da su poništena rješenja o obustavi postupaka akreditacije za visokoškolske ustanove pominjane u aferi i one su, zajedno sa ostalim, ovih dana počela sa upisom studenata brucoša u novu akademsku 2023/2024. godinu. Vlasti u RS idu čak i dalje i tvrde da u ovom dijelu BiH nema ustanova koje su izdavale nevalidne javne isprave, odnosno diplome.
“Zaključci o prekidu postupka akreditacije su doneseni za tri visokoškolske koje su u zakonski ostavljenom roku izjavile žalbe na navedene zaključke. Upravni odbor je na sjednici održanoj 7. aprila razmatrao izjavljene žalbe, te zatražio da se od nadležnih institucija pribave dodatne informacije o statusu visokoškolskih ustanova obuhvaćenih istražnim radnjama u okviru akcije “Klaster”. Tužilaštvo BiH je 17. aprila 2023. godine Agenciji dostavilo informaciju u kojoj navode da nijedna od navedene tri ustanove, u ovom trenutku, nije obuhvaćena naredbom o sprovođenju istrage u ovom predmetu, te s obzirom na to da istraga prestavlja aktivnu fazu prikupljanja dokaza i njihove analize u ovom trenutku ne mogu ocijeniti da li će predmetne visokoškolske ustanove u narednom periodu eventualno biti obuhvaćene proširenjem istrage. Republička uprava za inspekcijske poslove Republike Srpske – sektor Prosvjetne inspekcije informisala je Agenciju o tome da još uvijek nisu okončane sve aktivnosti inspekcijskog nadzora koji se na zahtjev Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo u Vladi Republike Srpske provodi nad visokoškolskim ustanovama.
Uzevši u obzir sve navedene informacije, kao i obrazloženo stručno mišljenje Komiteta za žalbe i prigovore, Upravni odbor je na sjednici održanoj 10. maja, donio odluke kojima se poništavaju zaključci Agencije o prekidu postupka akreditacije, našavši da su izjavljene žalbe osnovane. Time se postupci akreditacije nastavljaju u različitim fazama postupka. S obzirom na to da procesne radnje u postupku još traju te zbog zaštite samog postupka, sve ostale informacije će biti javno dostupne nakon što postupak bude u potpunosti okončan, a u skladu sa Zakonom o opštem upravnom postupku” – odgovorili su studentskim aktivistima NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome” iz Agencije za visoko obrazovanje RS (AVORS).
Iz Agenciji nisu precizirali za koje su visokoškolske ustanove donijeli Rješenja o obustavi akreditacije, sa obrazloženjem da se postupci vanjskog vrednovanja u svrhu akreditacije regulišu ugovorom između visokoškolske ustanove i Agencije, koji podrazumijeva i povjerljivost svih informacija dobijenih u toku trajanja postupka. Odnosno, da prekid postupka predstavlja procesnu radnju u samom postupku akreditacije, te da Agencija nije u mogućnosti da odgovori na to pitanja.
Međutim, poznato je da su pominjane visokoškolske ustanove u kojima su vršene istražne radnje Panevropski univerzitet “Apeiron” Banja Luka, Visoka škola primijenjenih i pravnih nauka “Prometej” Banja Luka i Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka, koji su u postupku akreditacije. Takođe pominjani Nezavisni univerzitet Banjaluka i Univerzitet za poslovne studije Banja Luka su javnim oglašavanjem iznijeli tvrdnje da su u kontroli inspekcijskih organa RS utvrđene samo tehničke nepravilnosti i propusti u vođenju evidencije i dokumentacije, koji ne predstavljaju prekršaj niti drugi oblik nezakonitih radnji, nego se radilo o administrativnim propustima. Ove dvije ustanove, inače, nisu bile u postupku akreditacije, već imaju važeću akreditaciju.
Na ovaj način, barem kada je u pitanju RS, “skresana su krila” akciji “Klaster”. Time su umanjeni i efekti brze reakcije nadležnih za visoko obrazovanje nakon otkrivanja kupovine diploma i izjave resornog ministra za visoko obrazovanje Željka Budimira o konačnom početku “sređivanje stanja” u visokom obrazovanju RS. Sada je bliže realnosti da od tog sređivanja neće biti ništa i da su izjave Budimira o angažovanju Inspektorata RS da postupa nakon policijske akcije sprovedene u dijelu visokoškolskih ustanova, kako bi se izvršila provjera i preduzele zakonske mjere, pa ako je potrebno i oduzimanje dozvola za rad određenim ustanovama, bile samo retoričke.
Da je to tako, može se zaključiti i iz dijela odgovora aktivistima NGG, koji su od AVORS tražili informacije za dvije visokoškolske ustanove, Visoku školu “Koledž kozmetologije i estetike” Banja Luka i Visoku školu za hotelijerstvo i turizam Trebinje, koje rade i djeluju 15 godina i izdale su stotine diploma, a još uvijek nisu upisane u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH.
“U skladu sa odredbama ranije važećeg zakona u oblasti visokog obrazovanja, akreditacija nije bila obavezna i dozvola za rad (licenca) se smatrala početnom akreditacijom. U trenutku stupanja na snagu Zakona o obezbjeđenju kvaliteta (juli 2020. godine) samo tri visoke škole su obavljale djelatnost visokog obrazovanja na osnovu početne akreditacije i sve tri su podnijele zahtjev za akreditaciju u propisanom roku” – navode u odgovoru iz AVORS, dodajući da su postupci akreditacije za visoke škole u Banjaluci i Trebinju u toku, dok je odbijena akreditacija Visoke škole za ekonomiju i informatiku Prijedor.
Na kraju, izgleda da će u čitavajoj situaciji u RS oko afere “Klaster” ceh platiti samo Visoka škola iz Prijedora, koja će slijedom Rješenja o odbijanju akreditacije ustanove i prijavljenog studijskog programa morati obustaviti daljni rad. Ono što je posebno zanimljivo je da prijedorska visokoškolska ustanova nije ni pominjana u aferi kupoprodaje diploma “Klaster”.
