Rudnik mrkog uglja „Kamengrad“ u Sanskom Mostu nije nova tema. Već duži period sa jedne strane imamo nezadovoljne mještane kojima život iz dana u dan postaje teži zbog brzine kojom se površinski kop širi i time guta prelijepi krajolik, oduzima privatnu imovinu, zagađuje prirodu, uništava infastrukturu i ugrožava sigurnost samog stanovništva. Sa druge strane je privatna kompanija „Lager“ d.o.o. iz Posušja koja tvrdi da je njihov rudnik javni interes. Sa treće strane su nadležne institucije koje kažu da se sve radi po zakonu i da nema potrebe da se bilo šta mijenja, ukida ili zaustavlja – međutim, činjenice pokazuju drugačije!
Prema informacija koje je Centar za životnu sredinu dobio iz Agencije za vodno područje rijeke Save, u julu ove godine, „Lager“ d.o.o trenutno ne posjeduje vodnu dozvolu za rad površinskog kopa rudnika mrkog uglja „Kamengrad“. Naime, Postupak za izdavanja Rješenja o vodnoj dozvoli je u toku i još nije okončan.
Vodna dozvola broj: UP-I/25-3-40-005-1221 od 15.11.2021. godine, koju je posjedovao “Lager” d.o.o, važila je do 19.12.2023. godine. Obzirom da je ovo preduzeće oslobođeno pribavljanja okolinske dozvole, u tom slučaju vodna dozvola je jedan od najvažnijih akta iz oblasti zaštite okoliša i ispuštanja otpadnih voda u vodotoke i kanalizaciju.
Vodnom dozvolom se preciziraju i uređuju mnoge stvari iz oblasti zaštite okoliša, te je posjednik vodne dozvole dužan da ih se striktno pridržava. Mnogo toga iz vodne dozvole kojoj je istekao period važenja, pomenuto preduzeće se nije pridržavalo. Što se vidi i iz Rješenja broj: 40/10-127-3/24 od 08.03.2024. godine Agencije za vodno područje rijeke Save, izdatom na zahtjev Centra za životnu sredinu, gdje stoji “Uvidom u informacioni sistem voda, utvrdili smo da nosilac prava iz vodne dozvole broj: UP-I/25-3-40-006-12/21 od 15.11.2021. godine, nije dostavljao izvještaj o monitoringu oborinskih onečišćenih voda prije puštanja u recipijent”.
Ovo znači da se „Lager“ d.o.o nije posebno pridržavao ni odredaba iz vodne dozvole koju je posjedovao, a kojom je tretiran potok Oborak i rijeka Bliha, te ne čudi česta zamućenost, zaprljanost, a vjerovatno i zagađenost Blihe. Šta tek reći za riječicu Modrašnicu u koju su se direktno slivale oborinske vode sa površinskog kopa Martin, pa dalje Modrašnicom u Blihu. Modrašnica nije obuhvaćena ni u prethodnoj vodnoj saglasnosti izdatoj od Općine, a koja je neophodna za izdavanje vodne dozvole, a poznato nam je da je tok Modrašnice izmještan i preusmjeravan u više navrata.
Sve ovo znači da „Lager“ d.o.o već 7 mjeseci nema valjanu vodnu dozvolu, ali izgleda da to ljude u raznim inspekcijama, ministarstvima, vladama i tužilaštvima niti brine, niti interesuje.
A sve ovo neodoljivo podsjeća na 2022. godinu. Pisali smo ranije o prenosu dozvole za eksploataciju koja je sa RMU „Kamengrad“ prenesena na „Lager d.o.o“ pa je Vrhovni sud FBiH u martu 2022. godine ovaj proces poništio jer je transfer dozvole izvršen nezakonito a onda je ponovo ta dozvola prenesena tek u oktobru iste godine. A u tom periodu od 7 mjeseci kada uopšte nije posjedovao jednu od ključnih dozvola, Lager je bez ikakvih problema eksploatisao ugalj.
A kako izgleda, odnosno kojeg je intenziteta eksploatacija bez potrebnih dozvola – u ovom slučaju bez vodne dozvole – najbolje pokazuje snimak nepregledne kolone natovarenih kamiona, koji dolaze iz pravca kopa, nastao prije par dana, a koji su nam poslali mještani naselja u blizini rudnika „Kamengrad”.
