U, u najmanju ruku, neobičnom terminu – krajem mjeseca na čijem su početku održani opšti izbori, na kojim je, između ostalog, izabran i novi sastav Federalnog parlamenta – Zajednička parlamentarna komisija odgovorna za reviziju oba doma Federalnog parlamenta, u „odlazećem sastavu“, zakazala je javna saslušanja institucija iz „obaveznog godišnjeg paketa“ finansijskih revizija.
Radi se o 14 od ukupno 19 institucija iz tog „paketa“, koje nisu dobile pozitivne ocjene za obje komponente finansijske revizije za 2021. godinu.
Taj „paket“, koji sadrži izvještaje o provedenoj finansijskoj reviziji Parlamenta, Predsjednika i dva potpredsjednika FBiH, Vlade FBiH (Generalnog sekretarijata) i 16 ministarstava, objavljen je na početku ovogodišnjeg ciklusa finansijskih revizija, još početkom juna ove godine. Što znači da će se saslušanja obaviti skoro punih 5 mjeseci nakon objave revizorskih izvještaja.
14-očlana komisija odbila je, svojevremeno, inicijativu iz nevladinog sektora da saslušanja institucija iz “obaveznog paketa”, kao posebno značajna (između ostalog ukupno izvršenje budžeta ovih subjekata prelazi 2.1 milijardu KM), obavi odmah nakon objave izvještaja, a zatim usvoji adekvatne zaključke i izvještaj o saslušanjima, sa prijedlogom zaključaka uputi Parlamentu, kako bi ih on razmotrio i o njima se izjasnio prije izbora.
Ideja je bila izbjeći da postizborne blokade i “beskonačno” konstituisanje vlasti, obesmisle provedenu reviziju, kao nakon prethodnih opštih izbora, u oktobru 2018., kada je parlamentarna komisija odgovorna za reviziju formirana tek u septembru 2020., nakon dvoipogodišnjeg nerada. Zbog čega ova komisija i Parlament nisu na vrijeme razmatrali ni izvještaje o finansijskoj reviziji za 2017., ni izvještaje o finansijskoj reviziji za 2018., a već su pred sobom imali izvještaje o finansijskoj reviziji za 2019. (ukupno preko 250 izvještaja), jer je Ured za reviziju redovno radio i ispunjavao svoje obaveze i godišnje planove, za razliku od Parlamenta.
No, bahatost ovdašnjih političara, njihova nesklonost radu i koncentrisanost na lične i stranačke interese, umjesto na interes javnosti, notorna je stvar, te je i pored navedenog iskustva, na argumentovanu inicijativu nevladine organizacije Centri civilnih inicijativa, da se rad ubrza i do izbora završi bar ono što je objektivno moguće bez većih problema, odgovoreno kratko:
“Izvještaj Komisije prema Parlamentu podnijet će se nakon što se obave oba kruga javnih saslušanja za sve revidirane subjekte u 2021. godini.”
Što znači da je Komisija odlučila da o “friškim” izvještajima o reviziji Parlamenta, Predsjednika i 2 potpredsjednika Federacije, te, Vlade i njenih ministarstava, Parlament ne diskutuje prije izbora, nego nekad u neodređenoj i neizvjesnoj budućnosti, kad se “ubajate”, odnosno kad, zbog protoka vremena i pojave novih izvještaja iz novih revizija, više nikom ništa ne budu značili. Kao ni ostali od 91 izvještaja finansijske revizije za 2021. institucija koje nisu dobile obje pozitivne ocjene i za koje bi trebalo organizovati saslušanja. “Nekad.” “Neko.”
Ovakav odnos donekle je očekivan od članova Komisije koji pripadaju vladajućim strankama, ali je potpuno neshvatljiva indolencija opozicije. Koja radi ličnog komformizma žrtvuje i javni interes, ali i lične i stranačke “poene”, i to u predizborno vrijeme.
A da se može i sasvim drugačije pokazuje primjer iz prošle godine. Saslušanja, opet na inicijativu CCI-a, ali i nekoliko članova Komisije, koja su ih hitno zahtjevali zbog skandaloznog ponašanja Vlade, nezadovoljne revizorskim ocjenama njenog rada u Pandemiji, i njenih ataka na nezavisnost Ureda za reviziju, su održana sredinom jula. Manje od mjesec i po dana od objave izvještaja! Ali ni tad, doduše, zaključci sa ovih saslušanja nisu odmah napravljeni i proslijeđeni Parlamentu.
A i sam odnos prema saslušanjima – od činjenice da ih je inicirala i javno najavljivala i na njihovom prenosu uživo insistirala jedna nevladina organizacija, a ne Komisija ili Parlament, preko „nasilnog“ uklapanja saslušanja u preuske vremenske okvire za ozbiljnu raspravu, što je ukazivalo na nekoncentrisanost na suštinu nego na formalno otaljavanje obaveze, pa sve do skandaloznog odnosa Komisije koja nijednom saslušanju nije prisustvovala u punom sastavu, nego su, zarad vlastitog konformizma članova Komisije, formirane „komisije unutar Komisije“, odnosno za pojedine dane i grupe institucija bila zadužena 3-4 člana Komisije, od kojih se na saslušanju znao pojaviti samo jedan – govori o neprofesionalnom i neodgovornom odnosu prema svojim obavezama.
Ali da bi stvar bila gora i cinizam političkog života u BiH naglašeniji, navedeno ne smješta Komisiju odgovornu za reviziju Federalnog parlamenta među lošije u bh. okvirima. Naprotiv. Da citiram jednog prijatelja iz nevladinog sektora, koji na kritike odgovara stavom: „Kakvi su drugi, mi smo za njih NASA.“. Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju, Parlamenta FBiH, pored krajnje ozbiljnih zamjerki na njen rad, zapravo je najproduktivnije parlamentarno tijelo koje se bavi revizijom u zemlji. A neka od njenih saslušanja iz prošle godine su najbolja ikad održana. Doduše ne zahvaljujući Komisiji kao kolektivnom tijelu, nego svega 3-4 (od 14 ukupno!) njegova člana iz opozicionih stranaka, te Uredu za reviziju, koji je, za razliku od Komisije, svakom saslušanju prisustvovao u adekvatnom sastavu, maksimalno pripremljen i spreman da argumentovano odgovori na svako negiranje ili relativiziranje revizorskih nalaza od strane pojedinih revidiranih subjekata.
Ali, s druge strane, bilo je tu i krajnje degutantnih epizoda u kojim bi voditelj saslušanja, iz neke od vladajućih stranaka, instituciji na čiji su rad revizori dali ozbiljne zamjerke, a na čijem je čelu osoba postavljena od strane njegove stranke, davao komplimente, relativizovao revizorske nalaze, pa čak izražavao neslaganja sa njima, stvarajući atmosferu kao da se, zapravo, saslušava Ured za reviziju a „okrivljenom“ subjektu dajući status tužioca. Ili bi – što se dešavalo češće – članovi Komisije (valjda da se nekom ne bi zamjerili?) zauzeli poziciju nijemih posmatrača rasprave između revizora i subjekta revizije, obesmišljavajući sam format javnog parlamentarnog saslušanja.
Uglavnom, ostaje ona da „nada zadnja umire“. Pa tako i nada da će sljedeći sastav Komisije shvatiti da nije važno samo da se (nešto) radi, nego da se radi kako treba i kada treba. Da ne bi umjesto ozbiljne, društveno korisne stvari, što bi parlamentarna saslušanja (pogotovo najviših institucija vlasti) trebala biti, imali još jedan politički reality show, za zabavu bez pretenzija.
