21.12.2022. u kasnim noćnim satima, Narodna skupština Republike Srpske je, nakon izbora Vlade, na svojoj 4. posebnoj sjednici u novom sazivu, izabrala skupštinska radna tijela, među kojima i Odbor za reviziju.
Ovom devetočlanom radnom tijelu na čelu je narodna poslanica Mirjana Orašanin, iz SDS-a, iz koga je bio i njen prethodnik na toj funkciji, Tomica Stojanović, u prethodnom sazivu Skupštine. No, upravo iskustvo Stojanovića, govori o tome koliko je ta funkcija beznačajna ukoliko u tijelu kojim predsjedavate ne postoji konsenzus o elementarnim stvarima – kao što je redovno izvršavanje obaveza, poštovanje propisa, transparentnost i rad u interesu javnosti i institucija a ne u ličnom ili stranačkom.
Projektovana obaveza odbora za reviziju je vršenje parlamentarnog nadzora nad radom Glavne službe za reviziju, razmatranje revizorskih izvještaja, praćenje realizacije preporuka, donošenje zaključaka, organizovanje javnih saslušanja, upućivanje Narodnoj skupštini na razmatranje negativnih izvještaja Glavne službe za reviziju,… Što je, u drugoj polovini prethodnog mandata, a naročiti u njegovoj posljednjoj godini opstruirano od strane članova Odbora iz vladajuće koalicije, do te mjere da Predsjednik, na kraju, nije uopšte uspijevao da sazove sjednicu i privoli članove Odbora na rad, pa je svoje kolege u Odboru optužio da štite kriminal, korupciju i lične interese.
Zahvaljujući takvom pristupu, Odbor za reviziju NS RS, postao je najneuspješnije parlamentarno radno tijelo zaduženo za reviziju, od svih u BiH. Iako je, i tada, formiran ubrzo nakon izbora, 21.12.2018., za razliku od Parlamentarne komisije odgovorne za reviziju u Federaciji BiH, koja je formirana tek 10.09.2020. (takoreći na polovini mandata) – Parlamentarna je komisija održala tri i po puta više sjednica, od Odbora i (iako je to daleko od idealnog) svojim javnim saslušanjima, predstavljala platformu za kritički osvrt na rad vlasti i institucija pod njenom kontrolom.
Dodamo li Ured za reviziju institucija u FBiH čije rukovodstvo se, umjesto servilnosti prema vlasti, opredjelilo za profesionalan odnos koji podrazumijeva nezavisnost, a ne libi se kritike, pa ni direktnog sukoba sa vlašću, niti se povlači pred njenim napadima i uvredama, slika je potpuna.
Iako je kritičnost Glavne službe za reviziju javnog sektora RS, od kako je pod neviđenim skandaloznim političkim pritiskom, u avgustu 2017., tadašnji glavni revizor natjeran na ostavku, “znatno oslabila” (zbog čega aktuelnog glavnog revizora, opozicija u NSRS naziva uvredljivim imenima), Odbor za reviziju je, zapravo, bio taj koji je do kraja obesmislio i svoje i postojanje Glavne službe za reviziju, u prethodnom mandatu. I ono malo izvještaja u kojima su revizori rad institucija ocijenili negativno, Odbor je, potpuno iracionalno i nezakonito, odlučio ne propustiti do Skupštine, odnosno onemogućiti parlamentarnu raspravu o njima.
Naravno da se postavlja pitanje: Čemu takav strah od parlamentarne rasprave, pogotovo u situaciji tolike brojčane nadmoći vladajuće koalicije. I kako se ništa nije naučilo iz prethodnih grešaka i ignorisanja ili kasnog reagovanja na upozorenja revizora, koja su rezultirala teškim posljedicama po čitavo društvo (sjetimo se samo Robnih rezervi, npr.). No,…
Ostaje da vidimo, da li će se trend opstruiranja rada zadržati i u aktuelnom mandatu ili će novi Odbor u novom sastavu profunkcionisati, a vladajuća koalicija i u Skupštini i u Odboru pokazati više tolerancije za kritiku rada “svojih” funkcionera i institucija kojima su na čelu ili firmi u kojima imaju neke interese.
I to će se vidjeti vrlo brzo. Na pitanju hoće li konačno izvještaj o finansijskoj reviziji JP “Šume Republike Srpske” za 2020., koje su od Glavne službe dobile negativno mišljenje za usklađenost svog poslovanja sa zakonima i drugim propisima, naći na dnevnom redu Odbora, biti razmatran i, u skladu sa zakonom, proslijeđen Narodnoj skupštini.
Podsjećamo, upravo su taj izvještaj, u kome su revizori konstatovali kršenje više zakonskih i podzakonskih akata, između ostalog Zakona o radu, Zakona o javnim preduzećima, Zakona o šumama i Zakona o javnim nabavkama, i to preduzeće za koje se vežu brojne afere i koje se otvoreno optužuje za kriminal i korupciju, u koju je umiješan sam vrh vladajuće stranke u RS, bili konkretan povod za višestruko odlaganje sjednica Odbora (“zbog nepostojanja kvoruma”) u posljednjoj godini prošlog mandata, a onda i za prećutno eutanaziranje tog odbora na kraju.
Pred novim odborom su i rezultati gotovo pune dvije godine rada Glavne službe za reviziju javnog sektora RS. Od 72 izvještaja finansijske revizije za 2020. i 7 izvještaja o provedenim revizijama učinka Odbor je na svojim sjednicama razmotrio tek 1 – Izvještaj o provedenoj finansijskoj reviziji Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta RS za 2020. godinu. A od 78 izvještaja finansijske revizije za 2021. i 6 revizija učinka, koji će biti realizovani u 2022. Odbor nije razmotrio nijedan. Jer u ovoj godini (još) nije održao nijednu sjednicu.
Inače, osim predsjednice Odbora (iz SDS-a), u devetočlanom sastavu, iz opozicije je još jedino Nebojša Vukanović (Za pravdu i red), koji je ujedno i jedini član odbora iz prethodnog saziva. A u Odboru su i 3 člana SNSD-a (Biljana Petković, Srđan Mazalica i Strahinja Bašević) i po 1 iz SP-a (Srđan Todorović), NPS-a (Dragan Galić), Pokreta za državu (Saša Grbić) i DNS-a (Predrag Nešić).
Na kraju, podsjetimo da problemi u radu Odbora za reviziju nisu “od juče”. Prije tačno 11 godina, tada još uvijek jedan od najžešćih kritičara vlasti (prije nego što će i sam postati “preletač”), poslanik Demokratske partije, Dragan Čavić, podnio je ostavku na članstvo u Odboru za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske, nezadovoljan pritiscima vladajuće većine na službu revizije i opstrukcijama rada Odbora za reviziju NS, koji zbog kontrole vladajuće većine nad njim i nedostatka svijesti o važnosti uloge tog odbora, kao i Službe za reviziju, nikad nije profunkcionisao u punom obimu, odnosno, nametnuo se kao važan faktor u društvenom životu Republike Srpske i kao ozbiljna podrška nezavisnom i profesionalnom radu revizora u ovom entitetu.
