Kada je riječ o visokom obrazovanju u Republici Srpskoj, sudeći prema izjavama koje u poslednje vrijeme daje predsjednik Republike Milorad Dodik, postoje ozbiljna razmišljanja da ovaj entitet napusti bolonjski model studiranja.
Konkretnije, on u izjavama medijima u RS iznosi stavove po kojima je Bolonjski proces urušio sustav “tradicionalnog obrazovanja”, da je on potpuno oskrnavljen i da je hitno potrebna javna debata o tome.
“Mi školujemo ljude koji nama ne trebaju. Mislim da je pravo čudo da smo politički i ekonomski opstali u posljednjih desetak godina. Govorim najviše o visokom obrazovanju, gdje smo prihvatili ili smo morali prihvatiti bolonjski proces koji je urušio tradicionalno obrazovanje kod nas” – rekao je Dodik gostujući na Radio-televiziji Republike Srpske.
Zapravo, predsjednik RS je ovakve stavove počeo da zastupa unazad godinu dana, kada je u izjavi ruskoj “Gazeti” pozitivnim ocijenio što je Rusija napustila taj model studiranja. Takođe i nakon informacija da se i u Hrvatskoj sve više zastupa teza o odustajanju od tog modela, te da je Nacionalno vijeće za znanost, visoko obrazovanje i tehnološki razvoj dopustilo da se Medicinski, Kineziološki, Ekonomski fakultet i još neke visokoškolske ustanove u susjednoj zemlji vrate starom načinu studiranja.
Poslednje Dodikove izjave sve su direktnije uperene protiv “Bolonje”, te se on ne ustručava od iznošenja mišljenja da je potrebna i neodložna reforma visokog obrazovanja u RS, ponavljajući ranije izrečene tvrdnje da je ta oblast u nadležnosti entiteta, a ne BiH. Retorika u takvom tonu pojačana je nakon što je Ustavni sud BiH nedavno svojom odlukom doveo u pitanje neke od nadležnosti entitetske Agencije za visoko obrazovanje RS.
“Međutim, treba redefinisati čitav sistem visokog obrazovanja koji je na ovaj način uspostavljen po Bolonjskom procesu. On je modeliran po zahtjevima iz Evropske unije kao dio reformi koje su tražili da budu sprovedene. I po ustaljenom pravilu bili smo uslovljeni da bismo dobili određena sredstva iz evropskih fondova” – jedna je od tih izjava predsjednika RS.
Podsjećamo, Bolonjski proces je nastao nakon što su ministri obrazovanja 29 evropskih država u italijanskom gradu Bolonji 19. juna 1999. godine potpisali Bolonjsku deklaraciju o reformi sistema visokog obrazovanja Evrope. Njega je prihvatila i BiH i on je formalno kod nas u primjeni već 19 godina.
Međutim, iako je zamišljeno da bi reforma obrazovnog sistema BiH trebala približiti ostalim Evropskim zemljama i njihovim standardima, podijeljena su mišljenja koliko se u tome i uspjelo.
Od bolonjskog koncepta studiranja očekivani su bolji uslovi studiranja, veća mobilnost studenata, više prakse te konkurentnost na domaćem i evropskom tržištu.
Pošto su navedena očekivanja u EU davno ispunjena, valjda bi logičan zaključak njihove neispunjenosti kod nas bio da – problem nije u Bolonji, nego u nama, tj. našim političarima.
Mobilnost studenata u situaciji potenciranja razlika i nadležnosti i stalnih sukoba i nacionalnih homogenizacija koje izazivaju i na kojim insistiraju političari, nikad nije ni imala stvarnu šansu i veća je prema vani nego unutar zemlje. Bolonja, naime, mobilnost samo preporučuje i stimuliše, ali da li će je biti zavisi od politika u određenim državama. Prakse, takođe, ne nedostaje zbog Bolonje, nego zato što ministarstva i visokoškolske ustanove u BiH nisu rad organizovale tako da studentima omoguće više prakse, što je od samog početka studija omogućeno studentima u EU. I, konačno, konkurentnost i na domaćem i na evropskom tržištu izostala je jer se sređivanjem stanja u školstvu, odnosno upozoravanjem na anomalije u njemu, bave neformalne grupe studenata, umjesto političara i upravnih tijela visokoškolskih ustanova. Političari se svađaju oko besmislenih stvari, kao što je nadležnosti za davanje akreditacija, umjesto da su koncentrisani na kvalitet školovanja i dobijanje akreditacija i dozvola za rad pod rigoroznim uslovima, te beskompromisnu borbu protiv korupcije, što bi onda rezultiralo konkurentnošću ovdašnjih diploma.
“Čini se da su gotovo dvije decenije poslije uvođenja “Bolonje” tim konceptom najviše zadovoljni studenti, zbog olakšanog studiranja, dok je kvalitet studiranja upitan. Smatramo da ni profesorima ni studentima nije do kraja jasno šta ovaj sistem podrazumjeva. Profesori nam kažu otvoreno da se BiH nespremna odlučila na ovu praksu” – reakcija je iz NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”.
I upravo je u toj nespremnosti poenta. Političari su, kako nam je to objasnio sam predsjednik Dodik, Bolonjsku deklaraciju prihvatili a da nisu shvatili ni suštinu reforme niti šta je potrebno uraditi da bi ona donijela pozitivne efekte, nego ih je interesovalo samo da iz EU fondova izvuku novac (za šta su očito bili spremni na sve – zbog čega je aktuelni pokušaj etiketiranja nvo koje se, zahvaljujući stranim donacijama, bore protiv sistemske korupcije i za uspostavljanje pravne države, koja će se obračunati sa samovoljom, zloupotrebama položaja i kršenjem zakona ovdašnjih političara, kao “agenata stranog uticaja” eklatantno licemjerje).
Sa stavom o nepripremljenosti za reformu slaže se i nekadašnja sarajevska univerzitetska profesorica Lamija Tanović.
“Sarajevski univerzitet nije integriran u potpunosti, samo su neki segmenti integrirani. Moramo raditi na adekvatnoj obuci kadrova i studenata da znaju što je to “Bolonja” i kako je treba implementirati” smatra profesorica Tanović.
Poenta je u tome da ovdašnji političari vlastiti nerad, nesposobnost, neznanje i odgovornost za urušavanje obrazovnog sistema, kome je uzrok prije svega sistemska korupcija, pokušavaju da opravdaju tobože lošim obrazovnim sistemom Evropske unije. Valjda je Bolonja kriva što se diplome prodaju na benzinskim pumpama, što se fakulteti završavaju a da ni ne kročite na njih, što SIPA ima razloga da hapsi dekane i profesore, a susjedne zemlje odbijaju da ratifikuju kod nas stečene diplome? Sve je to zbog Bolonje a ne zbog ovdašnjih političara, zakona koje donose, njihove međusobne nesaradnje i sistemske korupcije kojom su sve zagadili, srozali i obesmislili.
