Ured za reviziju institucija u FBiH danas, 01.08.2022., objavio je još 10 izvještaja o provedenoj finansijskoj reviziji za 2021. godinu. Čime je realizaciju planiranog doveo do 45 od 103 ukupno planirane finansijske revizije za ovu godinu.
Među ovih 10 je i izvještaj o provedenoj finansijskoj reviziji Kantonalnog javnog komunalnog preduzeća “Vodovod i kanalizacija” d.o.o. Sarajevo, koje je šesti subjekat revizije, do sada, koji je za jednu ili obje komponente finansijske revizije za 2021. dobio negativnu ocjenu revizora. Ostalih 5 su, podsjetimo, firma iz namjenske industrije “Binas” d.d. Bugojno, te, 4 javna preduzeća zadužena za upravljanje šumama – u ZDK, KS, HNK i TK.
Kao što je Ured još od 2014. godine, kada je proveo reviziju učinka o kvalitetu upravljanja šumama, upozoravao da se šumama u ovom entitetu upravlja neefikasno i da je njihova obnova nedovoljna, a 5 godina kasnije konstatovao da federalna i kantonalne vlasti u međuvremenu nisu u potpunosti realizovale niti jednu od 11 preporuka koje su im date, da bi se, ove godine, ispostavilo da su sva upozorenja, nalazi i preporuke revizora bili uzaludni, slično je i sa javnim komunalnim preduzećima u zemlji.
2018. godine, naime, Ured za reviziju institucija u FBiH objavio je izvještaj o reviziji učinka „Efikasnost upravljanja gubicima vode u vodovodnim preduzećima”, u kome je iznio značajne primjedbe na rad ovih preduzeća i dao konkretne preporuke i preduzećima i njihovim osnivačima za otklanjanje uočenih slabosti. Tri godine kasnije, u provedenoj kontroli realizacije datih preporuka, konstatovano je da ih većina nije provela i da, u skladu s tim, problemi nisu rješeni i da se gotovo sva preduzeća obuhvaćena revizijom suočavaju sa izuzetno velikim gubicima vode.
Ured za reviziju upozorio je da je neophodno preduzeti dodatne aktivnosti s ciljem realizacije datih preporuka, jer se efikasnim upravljanjem gubicima vode mogu sačuvati vodni resursi i ostvariti velike uštede novčanih sredstava.
No, sva upozorenja ovdašnjim vlastima i rukovodiocima javnih preduzeća koje oni instaliraju su zaludna.
Pa tako, i 6 godina nakon upozorenja revizora na stanje u javnim komunalnim preduzećima koja upravljaju vodosnabdijevanjem, umjesto da stanje, zbog u međuvremenu preduzetih mjera od strane tih preduzeća i njihovih osnivača, bude besprijekorno ili da bar bude zabilježen ozbiljan napredak i kretanje ka konačnom rješenju, imamo situaciju da jedno od tih preduzeća – KJKP “Vodovod i kanalizacija” d.o.o. Sarajevo – dobija negativno mišljenje za finansijske izvještaje i mišljenje s rezervom za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima. Uz konstataciju o kršenju niza zakona. I čak 25 preporuka za otklanjanje uočenih propusta, grešaka i nezakonitosti.
Što je pogoršanje u odnosu na prethodno provedenu reviziju ovog preduzeća prije 10 godina, kada je za finansijske izvještaje VIK dobio mišljenje s rezervom.
S druge strane pogoršanje je logično, s obzirom da je od tada datih 22 preporuke u potpunosti realizovano svega njih 7. Ali, ne samo zbog toga. Ključni problem je stanje koje su revizori detektovali u firmi i koje su detaljno naveli u obrazloženju datih ocjena.
Revizori su, naime, utvrdili da gubici vode iznose cca 71%, što su najveći detektovani gubici vode nekog vodovodnog preduzeća u Federaciji, i što ukazuje na bespravne priključke, potrebu sanacije vodovodne infrastrukture i potrebu uvođenja u sistem javnog vodosnabdijevanja svih korisnika na području Kantona Sarajevo.
Ukazano ja na odgovornost organa upravljanja, koji nisu preduzeli odgovarajuće aktivnosti kako bi Društvo zaštitili od negativnih ekonomskih posljedica ovih gubitaka.
Osnovnim problemom u poslovanju i funkcionisanju Društva revizori su označili činjenicu da se Zakon ne poštuje u potpunosti, a posebno u dijelu koji se odnosi na nedovoljna ulaganja u vodovodnu infrastrukturu i neekonomsku cijenu vode i odvodnje.
Pritom, nemar u preduzeću je naprosto nevjerovatan. Pa su revizori konstatovali da prilikom godišnjeg popisa imovine, kod popisa zemljišta i građevinskih objekata nije izvršena analiza vlasništva i raspolaganja nad iskazanom imovinom, nije izvršena analiza neupotrebljivih zaliha, investicije u toku su samo prepisane iz knjigovodstvenih evidencija, te nije izvršen popis vanbilansne evidencije, čim se krši Zakon o računovodstvu i reviziji u FBiH.
Revizori su posebno istakli da prilikom sastavljanja godišnjih finansijskih izvještaja Uprava Društva nije izvršila procjenu sposobnosti firme da nastavi poslovati u vremenski neograničenom periodu. Društvo je u 2021. godini ostvarilo neto gubitak veći od 13 miliona KM, a kontinuirano bilježi gubitke koji su od 2012. do 2021. godine iznosili 185,5 miliona KM, ima značajne gubitke vode, a cijena vode nije formirana u skladu sa Zakonom o komunalnim djelatnostima Kantona Sarajevo. Ove okolnosti stvaraju sumnju u sposobnost Društva da nastavi s vremenski neograničenim poslovanjem. Odnosno, da opstane.
Ozbiljniji odnos organa vlasti i institucija pod njihovom kontrolom, prema radu revizorskih institucija u državi i preporukama koje revizori daju institucijama u cilju otklanjanja uočenih nedostataka, u značajnoj mjeri bi poboljšao kvalitet rada tih institucija i usluga koje one pružaju građanima, a posljedično i kvalitet života u BiH. Primjer vodovodnih javnih preduzeća u tom kontekstu je ilustrativan.
Ostaje samo pitanje – ko može natjerati osnivače javnih vodovodnih preduzeća da ta preduzeća natjeraju da se ponašaju odgovorno, da otklanjaju probleme u svom radu, ogromne gubitke, da redovno održavaju infrastrukturu a da posljedice svog nerada i nesposobnosti ne “amortizuju” povećanjem računa građanima koji su prinuđeni da koriste njihove, najčešće monopolističke, usluge? Jer apelovanje na svijest, moral i odgovornost, u našem društvu ne pokazuje baš sjajne rezultate.
A šta rade tužilaštva nakon ovakvih revizorskih izvještaja? I u pričama koje su posljedica ili neodgovornog odnosa prema svojim zakonskim obavezama ili kriminala i korupcije, koji vode do institucija.
