Novi izvještaj Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI-TOC) pokazuje kako novac kupuje moć na Zapadnom Balkanu.
Ovaj izvještaj pod nazivom Organizovana korupcija: Političko finansiranje na Zapadnom Balkanu pruža dubinsku analizu uloge političke moći u oblikovanju političke ekonomije korupcije u regionu.
Nadovezujući se na seriju izvještaja GI-TOC-a Infrastruktura integriteta (2021), ovaj razmatra ono što glavni autor Ugi Zvekić opisuje kao „organizovana korupcija“ – pokvareni ekosistem koji omogućava sistemsko sticanje nezakonite finansijske dobiti i manipulaciju društvenom podrškom radi ostvarivanja političke koristi.
Izvještaj se fokusira na tri vrste političkog finansiranja: finansiranje političkih stranaka i izbora, politički uticaj i sticanje kontrole nad državnim preduzećima, kao i iskorišćavanje i sticanje kontrole nad javnim nabavkama.
Analiza pravnih i institucionalnih okvira u svakoj od zemalja Zapadnog Balkana pokazuje da važne strukture postoje, ali da često nedostaje implementacija. Štaviše, kontrolni mehanizmi u većini zemalja su slabi, kao i angažman civilnog društva.
Problem otežava i politička kultura u kojoj oni koji steknu moć nastoje da pune sopstvene džepove i iskorišćavaju javne resurse za ličnu korist.
Jedan od dijelova izvještaja koji najviše otkriva pokazuje kako su državna preduzeća često postala de fakto imovina vladajućih stranaka, na nacionalnom i lokalnom nivou. Ova praksa, opisana kao „partokratija“, omogućava upravljanje javnim preduzećima u interesu političkih stranaka ili onih koji su sa njima povezani.
„Zloupotreba javnih preduzeća kao „izbornog plijena“ nije jedinstvena za Zapadni Balkan, ali njen uticaj u regionu ima ozbiljne političke i ekonomske posljedice“, upozorava Zvekić.
U izvještaju se poziva na duboke reforme u borbi protiv organizovane korupcije na Zapadnom Balkanu, posebno u svjetlu kontrole koju političke stranke vrše nad javnim preduzećima i procesima nabavki. Takođe se naglašava potreba za promovisanjem kulture integriteta, razbijanjem organizovane korupcije i institucionalizacijom nadzorne uloge civilnog društva u svih šest zemalja regiona.
Globalna inicijativa protiv transnacionalnog organizovanog kriminala je mreža stručnjaka koji rade na prvim linijama borbe protiv ilegalne ekonomije i kriminalnih aktera.
Kroz globalnu mrežu opservatorija civilnog društva za ilegalnu ekonomiju, pratimo trendove koji se razvijaju i radimo na kreiranju dokaza za delovanje javnih politika, širenju stručnosti mreže i katalizaciji multisektorskih i holističkih odgovora na različite vrste kriminala.
Fondom za otpornost Globalne inicijative podržavamo aktiviste u zajednici i lokalne nevladine organizacije koje rade u oblastima u kojima kriminal kritično podriva bezbednost, sigurnost i životne šanse ljudi.
Kompletan izvještaj možete da pogledate OVDJE.
