Eko aktivisti Lopara, Bijeljine, Zvornika i Ugljevika su spremni za omogućavanje građanima ovih opština potpisivanja peticije, koja će biti sastavni dio građanske inicijative čiji je cilj zaštita planine Majevice kao Parka prirode i sprječavanje geoloških istraživanja i ekstrakcije mineralnih sirovina, uključujući i litijum.
Sutra (21.12.2024.) godine je zvanični početak potpisivanja peticije, na punktovima u ove četiri lokalne zajednice, a partnerska eko udruženja “Čuvari Majevice“ iz Lopara, „Eko put“ iz Bijeljine, PEU „Korak“ iz Zvornika i „Kolona BB“ iz Ugljevika su za štandove, uz svoje članove, obezbijedili i prisustvo dovoljnog broja volontera, koji će prikupljati potpise.
Podršku i potrebnu pomoć pružiće im i „Eko BiH mreža”, čije su udruženja iz Lopara, Bijeljine i Zvornika članice, a mreža od samog nastanka ideje za pokretanje građanske inicijative im se stavila u službu i pomaže da ostvare svoje ciljeve.
Eko udruženja su javno pozvala sve stanovnike regiona Majevice kao i sve ostale punoljetne građane Republike Srpske da podrže Inicijativu potpisivanjem peticije, kojom se zahtijeva moratorijum na istraživanja i rudarenje do okončanja postupka zaštite područja Majevice.
Period potpisivanja peticije traje 30 dana, odnosno završetak je planiran 19. januara 2025. godine, a organizatori su ubjeđeni da će sakupiti znatno više od potrebnih 3000 potpisa, koji će, sa peticiom, biti priloženi uz ostalu dokumentaciju, kojom će potkrijeptiti javno iznošene stavove stanovništva i pokazati donosiocima odluka da ne žele otvaranje rudnika litijuma i ostalih kritičnih minerala na planini Majevici.
“Kod nas, u komšiluku, na čitavom Balkanu, kao i drugdje u svijetu, na udaru su resursi, vrijednosti i dobra prirode i društva. Bjesomučnoj eksploataciji podliježu rude, voda, šume, zemljište, izvori energije, prostor, ali i sami ljudi i njihove zajednice. Eksploatacijom se direktno ugrožavaju prirodne vrijednosti, biodiverzitet, vazduh, zemljište, društveno i kulturno-istorijsko naslijeđe, zdravlje živog svijeta uopšte i kvalitet života. Tako se trajno podrivaju opstanak i razvojni potencijali društva. Među prvima smo stali u front odbrane Majevice i iz svih ovih razloga donijeli smo odluku da pokrenemo novu građansku inicijativu i da jasno i glasno poručimo našim donosiocima odluka da želimo da Majevica bude Park prirode, a ne privatni rudnik kritičnih mineralnih resursa koji će bogatstvo donijeti već razvijenim zemljama, a nama će ostaviti pustoš, zagađenu vodu, zemlju i vazduh” – izjava je predsjednice bijeljinskog udruženja “Eko put” Snežane Jagodić Vujić.
Ekolozi su sa već formiranim inicijativnim odborima u četiri lokalne zajednice koje gravitiraju Majevici na protokol Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS) u protekloj sedmici predali Obavještenje o provođenju Građanske inicijative sa tekstom Prijedloga Odluke o moratorijumu na dodjelu koncesija za geološka istraživanja i za eksploataciju mineralnih sirovina, ruda i drugih resursa na području planine Majevica do okončanja postupka zaštite područja u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode Republike Srpske i usvajanja Dokumenta o politici dodjele koncesija u skladu sa Zakonom o koncesijama Republike Srpske.
Inicijativa je pripremljena uz pomoć banjalučkog Centra za životnu sredinu i sadržava listu potpisnika Inicijativnog odbora i drugu potrebnu dokumentaciju u skladu sa Zakonom o referendumu i građanskoj inicijativi RS. Nakon prikupljenih potpisa peticije kao njenog sastavnog dijela i zvanične predaje u NSRS, Građanska inicijativa bi se trebala naći na dnevnom redu sjednice NSRS, te da se o njoj odlučuje u skladu sa Ustavom, zakonima i Poslovnikom NSRS.
Ekolozi su, u pripremljenom dokumentu, naveli da je, Izmjenama i dopunama Prostornog plana Republike Srpske do 2025. godine, u popisu područja koja su predviđena za uspostavu zaštite, planina Majevica planirana za zaštitu kao Park prirode, u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode RS. Udruženje građana “Čuvari Majevice“ je 01.03.2024. godine uputilo nadležnom Ministarstvu prostornog uređenje, građevinarstva i ekologije inicijativu za proglašenje zaštićenog područja. Zatim su prema proceduri 25.7.2024. godine podnijeli Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa RS zahtjev za istraživanje, te je 13.08.2024. godine od Republičkog zavoda zaprimilo Stručno mišljenje o istraživanju biodiverziteta Majevice, kojim je izraženo pozitivno mišljenje u vezi sa planiranim istraživanjima biodiverziteta na planini Majevici i određeno da se istraživanje provode do maja 2025. godine, a formalno su započeta 10.9.2024.
Inače, švajcarskoj kompaniji AR CORE „Ar Core ulaganja“, koje je vršilo geološka istraživanja i završilo ih prije nešto više od dvije godine, ostaje još tri mjeseca do krajnjeg roka do kojeg mogu podnijeti i inicijativu za koncesiju za otvaranje rudnika magnezijuma, kalijuma, klora i litijuma. Ukoliko to ne učine do kraja marta 2025. godine, prema predviđenoj zakonskoj proceduri, rezultati provedenih geoloških istraživanja postaju vlasništvo RS.
Inače, Poslanici NSRS su 22.05.2024. godine, na 9. redovnoj sjednici, u Banja Luci, razmatrali podnešenu “Deklaraciju o protivljenju otvaranja rudnika litijuma, bora, natrijuma, stroncijuma, kalijuma i prateće asocijacije elemenata na teritoriji opštine Lopare” – građanska inicijativa, koju su zajednički podnijeli ekološki aktivisti i Opštinska uprava, ali ona nije dobila potreban broj glasova poslanika za usvajanje. Poslanici grupacije stranaka koje predvodi SNSD su se uzdržali od glasanja, dok su opozicioni glasali za, što nije bilo dovoljno za usvajanje.
