Višegodišnjoj, manje-više otvorenoj, pa u izvjesnom smislu i legalizovanoj korupciji, u Brčko distriktu, u vezi sa višemilionskim budžetskim sredstvima za neprofitne organizacije, kojim su diskreciono raspolagali poslanici vladajuće većine, po svemu sudeći je odzvonilo.
U ponedeljak, 20.07., tačno u podne, u akciji kodnog naziva “Efekat” policijski službenici Policije Brčko distrikta uhapsili su poslanika Skupštine Distrikta Ćazima Dečaja (54), zbog postojanja osnova sumnje da je počinio krivično djelo “Zloupotreba položaja i ovlaštenja” iz člana 377 stav 3 Krivičnog zakona Brčko distrikta BiH i izvršili su pretres na više lokacija, u cilju dokumentovanja navedenog krivičnog djela.
PRVI U NIZU ILI ŽRTVENI JARAC?
U nastavku je na potezu Tužilaštvo, koje će, u zakonskom roku, odlučiti o daljnjim mjerama i radnjama iz svoje nadležnosti.
Tužilaštvo se, inače, zloupotrebama pri dodjeli grantova neprofitnim organizacijama u Brčko distriktu bavi nešto više od pola godine, praktično od skandala koji je, u vezi s tim, razotkrio Centar za istraživačko novinarstvo (CIN).
Uhapšeni Dačaj je poslanik u ime nacionalnih manjina u tri posljednja saziva brčanskog parlamenta i uvijek je bio dio vladajuće skupštinske većine. Za nadati se da je on tek prvi u nizu, koje stiže (pre)spora ruka pravde, a ne idealni žrtveni jarac.
Jer ponašanje zbog koga je Dečaj na kraju uhapšen bilo je prije pravilo nego izuzetak, u proteklim godinama, u Brčko Distriktu.
I čak nije ni rezultat sistemske greške, nego namjerno instaliran mehanizam.
Dačaju i njegovim skupštinskim kolegama dijeljenje novca po vlastitom nahođenju, bez ikakvih kriterija i kontrole, omogućio je Zakon o budžetu te Poslovnik o radu Skupštine Brčko Distrikta. Svake godine (do aktuelne) poslanici su imali priliku da, kroz amandmane, kreiraju budžet tako da iz njega izdvoje oko 11 miliona KM “za svoju dušu”, odnosno dijelenje prema vlastitom osjećaju, simpatijama, političkom ili materijalnom interesu.
U prosjeku, svaki poslanik Skupštine Brčko distrikta koji je dio vladajuće većine mogao je podijeliti između 200 i 600 hiljada maraka godišnje.
MAKIJAVELIZAM NA DJELU (BUDŽET OPRAVDAVA SREDSTVA)
Čitava ta neprihvatljiva situacija, koja je kao logičan epilog imala korupciju i kriminal u institucijama vlasti, je u samom startu osmišljena kao koruptivna djelatnost. Odnosno, da budemo precizni – kao jedan od eksplicitnih oblika političke korupcije.
Predsjednik Komisije za budžet u Skupštini Halil Ljuca je, naime, u razgovoru sa CIN-ovim novinarima, objasnio da je ova praksa uvedena odavno jer je bilo nemoguće pomiriti veliki broj političkih subjekata koji čine vlast i usvojiti budžet:
„To su politički ustupci. Da bismo dobili budžet, a treba nam ta ruka, to se na taj način riješi i to je čista priča“.
E, pa nije. Sve je samo ne čista.
Još jednom možemo da konstatujemo da živimo u zemlji čiji političari, iz nekog razloga, nešto što je u svakoj uređenoj demokratskoj pravnoj državi nenormalno, neprihvatljivo, pa čak i protivzakonito, doživljavaju kao normalno. Ili bar imaju izgovor što je to tako. I što mora biti tako.
I “najvažnije je” da u svemu, pa i u pljačci budžeta postoje dogovorene nacionalne kvote.
“Ovaj novac se raspoređuje po formuli “četiri-četiri-dva”, odnosno po četiri miliona pripadaju srpskim i bošnjačkim poslanicima, a dva miliona poslanicima koji zastupaju nacionalne interese Hrvata”, navodi Srna.
BITI ILI NE BITI OPTIMISTA? – PITANJE JE SAD
Za nadati se da je aktuelno hapšenje (i ona koja će valjda slijediti) plod sazrijevanja jedne sredine. Naime, u zadnjih nešto više od pola godine poklopilo se nekoliko značajnih stvari u Distriktu.
S jedne strane tu je, kao što smo već naveli, kritičko pisanje medija (u najboljem izdanju).
Tu je zatim odluka unutar Tužilaštva da se počnu baviti ovim problemom.
Tu je i okupljanje nevladinog sektora, u široki front borbe protiv netransparentog i nepravednog finansiranja. Koji se pojavio baš u pravo vrijeme.
I na kraju, dijelom zahvaljujući i pandemiji (koja im je pružila dobar izgovor da prekinu dosadašnju praksu, a ušutkala pobornike te prakse), postali su glasni i dominantni političari koji su se, iznutra, pobunili protiv ponašanja svojih kolega, nazvavši to pravim imenom.
Tako se, prilikom predlaganja i usvajanja ovogodišnjeg budžeta, dosadašnjem načinu raspodjele budžetskog novca oštro usprotivio gradonačelnik Brčko distrikta, koji je jasno dao do znanja da ovi grantovi predstavljaju očigledan izraz političke korupcije.
Uskraćivanje ovog prava poslanicima, podržao je i predsjednik Skupštine, pa čak i neki poslanici koji su to pravo imali i konzumirali. Pa je nezavisni poslanik Tomislav Stjepanović izjavio: „Transparentnost je tu jako niska − nema javnog poziva, nema kriterija, nema pravila i ostavlja se preširoka mogućnost svakom od nas zastupnika koliko će se on tu korektno postaviti“.
Uglavnom, politička korupcija je rezultirala klasičnim kriminalom. A u otklanjanju počinjenje štete, koja je rezultat godina lošeg vršenja vlasti, Tužilaštvu se trebaju pridružiti i zdravi dijelovi političkih stranaka, koji bi sami trebali da se odreknu svojih korumpiranih partijskih kolega, te, nevladin sektor, koji ima dobru priliku, potrudi li se, da pomogne da se oblast finansiranja neprofitnih organizacija konačno uredi na zadovoljavajući način. A i da se ozbiljnije uključi u borbu protiv korupcije (čije je posljedice, u proteklim godinama, imao priliku osjetiti na “vlastitoj koži”).
