Punih šest mjeseci nije bilo dovoljno Tužilaštvu BiH da studentima i javnosti ponudi informacije na koji način su osumnjičeni i uhapšeni u akciji “Klaster” – koja je ukazala na skandalozno stanje u visokom školstvu ove zemlje – ekspresno, pa čak i na benzinskim pumpama, “obrazovali” one koji su za lažne diplome izdvajali vjerovatno pozamašna novčana sredstva.
Nakon pola godina uzaludnog iščekivanja epiloga postavlja se pitanje da li bi do afere uopšte i došlo i da li bi se Tužilaštvo BiH bavilo tim predmetom da službenici Agencije za istrage i zaštitu nisu, glumeći lažne studente, namamili u klopku rukovodioce i druge odgovorne iz više univerziteta i visokih škola iz oba entiteta.
Podsjećamo, istragom su obuhvaćeni dekani i drugi zaposleni u visokoškolskim ustanovama: Zoran Kalinić, Vaso Pajić, Vladimir Stojanović, Vojislav Škrbić, Denis Pračić, Dragan Ilić, Goran Lalović, Dušan Perić, Ljubiša Todorović. Kao univerziteti protiv kojih se vodi istraga, od onih iz RS, pominjani su: Nezavisni univerzitet Banjaluka (NUBL), Univerzitet za poslovne studije (UPS) Banjaluka, Visoka škola za primjenjene i pravne nauke “Prometej” Banja Luka, Panevropski univerzitet “Apeiron” i Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment (PIM) Banja Luka. Iz Federacije BiH pominjani su Univerzitet u Travniku i Internacionalni univerzitet Travnik. A iz Brčko distrikta – Evropski univerzitet.
Zbog protoka vremena i izostanka bilo kakvih zvaničnih informacija, početni optimizam se pretvara u rezignaciju i razočarenje. U javnosti se pojavljuju spekulacije da se odugovlačenjem sa razrješenjem ove afere kupuje vrijeme i da u konačnici od nje neće biti ništa.
U prilog ovakvom mišljenju ide i ponašanje institucija u Republici Srpskoj.
Naime, Agencija za visoko obrazovanje RS (AVORS) je po otkrivanju afere donijela rješenja o obustavi postupaka akreditacije za ustanove koje su pominjane u aferi, a u postupku su reakreditacije. A kako su sa tim statusom “Prometej”, “Apeiron” i PIM, pretpostavke studentskih aktivista neformalne grupe “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome” su da se to odnosilo upravo na njih.
“Kako bismo pomogli studentima brucošima prilikom izbora za upis u novu akademsku 2023/2024. godinu, tražili smo i dobili informaciju od AVORS da je Upravni odbor Agencije poništio rješenja o obustavi akreditacije za tri visokoškolske ustanove” – kažu aktivisti.
Zapravo, Upravni odbor je razmatrajući izjavljene žalbe, zatražio da se od nadležnih institucija pribave dodatne informacije o statusu visokoškolskih ustanova obuhvaćenih istražnim radnjama u okviru akcije “Klaster”. Nakon toga, Tužilaštvo BiH je dostavilo informaciju u kojoj navode da nijedna od navedene tri ustanove, u trenutku traženja informacije, nije obuhvaćena naredbom o sprovođenju istrage u ovom predmetu, te s obzirom na to da istraga predstavlja aktivnu fazu prikupljanja dokaza i njihove analize u ovom trenutku ne mogu ocijeniti da li će predmetne visokoškolske ustanove u narednom periodu eventualno biti obuhvaćene proširenjem istrage.
“Pored informacije iz entitetske Agencije da se za visokoškolske ustanove pominjane u aferi nastavlja postupak reakreditacije, vlasti u RS idu čak i dalje i tvrde da u ovom dijelu BiH nema ustanova koje su izdavale nevalidne javne isprave, odnosno diplome. Zbog toga sve smo bliže ubjeđenju da se “Klaster” polako zataškava ili je krajnja namjera da dobije takav epilog. Očigledno je da se i u ovaj slučaj uplela politika i da neko sa vrha sugeriše tužiocima da se stvar smiri odugovlačenjem njenog razrješenja” – reakcija je iz pomenute neformalne grupe građana.
A, na takav zaključak navodi i uskraćivanje odgovora od strane Tužilaštva, Grupi koja je, pozivajući se na Zakon o pristupu informacijama, od Tužilaštva BiH zatražila informacije o statusu predmeta. Između ostalog, bitno je za njih bilo da li su, i ukoliko jesu, koje su tužilačke odluke donesene, u vezi afere “Klaster” i ko je u konačnici njima obuhvaćen – koja lica i koje visokoškolske ustanove, u istrazi.
Tužilaštvo se, u uskraćivanju konkretnih informacija, pozvalo na formalno pravne razloge – konkretno, da podneseni Zahtjev ne sadrži dovoljno podataka o prirodi i sadržaju informacija. Prema tumačenju Tužilaštva, aktivisti kroz podnošenje zahtjeva za pristup informacijama traže odgovor na postavljena pitanja, što je po njima pogrešno, jer cilj ZOSPI-ja nije da javni organ odgovara na pitanja, tako što će kreirati informaciju koja u momentu podnošenja ne postoji, nego da promoviše svoju transparentnost pružajući postojeće informacije koje se nalaze pod kontrolom javnog organa.
“Obaveza transparentnosti podrazumjeva da javni organ na zahtjev podnositelja ustupi gotove informacije koje se nalaze u pisanom obliku i sa kojima raspolaže, a ne da kreira informaciju tako što će odgovarati na pojedina pitanja” – između ostalog, iz Tužilaštva BiH su odgovorili aktivistima NGG “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome” .
Studentski aktivisti kažu da je ovakav odgovor bio i očekivan. Oni su nedavno izašli i sa sumnjama da su akciji institucionalnog obračuna sa kuporodajom diploma “skresana krila”, nakon objelodanjivanja da pominjane u istrazi visokoškolske ustanove iz RS zapravo nisu njome ni obuhvaćene.
“Smatramo da se postepeno i svjesno otupljuje oštrica afere “Klaster”. Barem kada su u pitanju visokoškolske ustanove iz RS. A bojimo se da je slična situacija i u Federaciji BiH. Ispostaviće se da su i izjave resornog ministra za visoko obrazovanje Željka Budimira o konačnom početku “sređivanje stanja” u visokom obrazovanju RS bile tek funkciji smiravanja javnosti, koja je akciju SIPA-e dočekala sa velikim nadama.” – kažu iz NGG.
